Этиологиясы. ҚБ ұлғаюына (жемсау) әкелетін бірден-бір себеп - йод тапшылығы

Қ Б ұ лғ аюына (жемсау) ә келетін бірден-бір себеп - йод тапшылығ ы. Йод жетіспейтін аймақ тарда дамитын жемсау - эндемиялық, ал қ алыпты мө лшерде йод қ абылдайтын аймақ та дамитын жемсау - спорадикалық деп аталады. Сирек жағ дайда ғ ана эндемиялық жемсау йод тапшылығ ымен байланысты болмай, басқ а зобогенді тү рткілер ә серінен дамиды (флавоноидтар, тиоцианаттер). Спорадикалық жемсаудың этиологиясы белгісіз, яғ ни гетерогенді. Бірқ атар жағ дайларда ол тиреоидты гормондардың синтезіне қ атысатын ферменттер жү йесінің туа біткен ақ ауларымен байланысты кө рініс береді.

3.27 сурет. Йод тапшылық жемсаудың патогенезі

Патогенезі

Йод тапшылығ ынан дамығ ан жемсаудың патогенезі жақ сы зерттелген (3.27 сурет). Қ Д жасушаларында йод мө лшері азайғ анда, йодлактон секілді йодталғ ан липидтердің мө лшері тө мендейді (3.26 кесте).

Бұ л қ осылыстар жергілікті тіндік ө су факторларының ө ндірілуіне тосқ ауылдаушы ә сер кө рсетеді (эпидермальді жә не инсулинтә різді ө су факторы 1, фибробластардың ө су факторы). Йод тапшылығ ы нә тижесінде осы заттардың тироциттермен ө ндірілуі қ арқ ынды жү реді де, нә тижесінде гиперплазия дамиды. Қ осымша Қ Б-дің ұ лғ аюына ТТГ-ның ынталандырушы ә сері ық пал етеді, бұ л ө з кезегінде қ ан қ ұ рамыіндік ө сунда тиреоидты гормондар мө лшері тө мендегенде біршама артады.

Кіші кө лемді жайылмалы эутиреоидты жемсауды барлық жағ дайда нағ ыз патология немесе агрессивті емдік ә рекетті қ ажет ететін жағ дай деп қ арастыруғ а болмайды. Бұ л ә сіресе жас балалардағ Қ Б кө лемі ө лшемдерінің, ә лі де талқ ылау ү стінде екендігімен байланысты.