Законодательная основа, структура и организационные принципы функционирования банковской системы Российской Федерации 1 страницаПерсональный менеджмент это прикладная наука, имеющая своим предметом процесс управления персоналом организации. Наряду с общей теорией персонального менеджмента существуют автономные направления этой науки, дифференцированные по отраслям экономики или сферам трудовой деятельности. Одним из таких направлений выступает персональный менеджмент в банковском секторе экономики. Система управления персоналом кредитной организации имеет три взаимосвязанные стратегические задачи: · оперативное и полное удовлетворение потребностей банка в трудовых ресурсах необходимых специализации и уровня квалификации; · формирование и поддержание условий для наиболее эффективного исполнения персоналом возложенных на него функций; · обеспечение необходимого уровня взаимной поддержки между управлением персоналом и другими направлениями банковского менеджмента. Основными принципами управления персоналом в банке выступают: • организация управления на основе целостной стратегии банка, разработанной на достаточно продолжительный период и учитывающей его индивидуальную, а также общеотраслевую специфику; • ориентация на решение кадровых проблем банка в режиме их планирования (предупреждения), но не на стадии кризисного развития; • четкое разграничение функций, полномочий и ответственности в системе управления персоналом между дирекцией банка, кадровой службой и руководством структурных подразделений; • комплексный подход к организации самой системы, предполагающий включение в нее всех определенных базовой методологией элементов с необходимым уровнем их взаимодействия; • использование в системе максимально широкой номенклатуры административных, экономических и социально-психологических методов, обеспечивающих комплексный характер воздействия на объект управления; • относительная методическая простота организации системы в сочетании с обеспечением необходимого уровня её функциональности. ААА Активтер мен шартты міндеттемелердің жіктелуі, олар бойынша провизиялар есептеу. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банктің Басқармасының 2002 жылы 16 қарашадағы № 465 қаулысымен бекітілген “Активтердің, шартты міндеттемелердің жіктелуі және оларды күмәнді және үмітсіз санаттарға жатқыза отырып, оларға қарсы провизиялар құру” туралы ережесіне сәйкес, ҚР қаржылық қадағалау агенттігіне банктер ай сайын айлық баланспен бірге активтер мен шартты міндеттемелердің жіктелуі және оларға қарсы провизиялар құру туралы мәліметтер береді. Мұндағы активтерге заңды және жеке тұлғаларға қатысты, сондай-ақ басқа банктерге байланысты банктің талаптары жатады. Аталған ережеге сәйкес, активтер мен шартты міндеттемелер стандартты және жіктелінген болып бөлінеді.Жіктелінген активтер қатарына жатпайтын активтер стандартты болып табылады.Жіктелінген активтер мен шартты міндеттемелер күмәнді (5 санатты күмәнді) және үмітсіз болып бөлінеді. Жіктелген активтер қатарына банк несиелері, депозиттері, бағалы қағаздары, дебиторлық қарыздары және шартты міндеттемелері жатады.Несиелердің жіктелуі олардың сапасына, қамтамасыз етілуіне, қарыз алушының қаржылық жағдайына, оның несиелік тарихына, несиелердің жіктелу санаттарына байланысты жүзеге асады.Провизиялардың көлемі жіктелген активтердің сомасынан, олардың сапасына байланысты 5%-дан 100% -ға дейін құрылады Провизиялар – активтердің қайтарылмауы немесе олардың құнының төмендеуінен келген шығындарды жабу үшін қажетті құралдардың сомасы.Провизиялар жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы провизиялар – бұл банктің арнайы провизияларды құруды қажет ететін активтерден басқа да барлық жиынтық активтері бойынша мүмкін шығындарды жабу үшін құрылған провизиялар. Арнайы провизиялар – бұл құны өзінің сатып алу құнынан екі есе төмен немесе қайтарылмай қалуы мүмкін нақты жіктелінген активтер бойынша шығындарды жабуға арналған провизиялар.Банктің шарты міндеттемелерінің жіктелуі клиенттің тапсырмасы бойынша қабылданған және келісімшартқа сәйкес клиент үшін банкке төлем тәуекелін тудыратын міндеттемелер бойынша жүзеге асады.Шартты міндеттемелерді есепке алу және жіктеу банкпен оның клиенті арасындағы келісімшарт жасалған күннен басталады. Шартты міндеттеме бойынша сый ақы төлеу мерзімі кешіктірілмеген және шартты міндеттеме ашылған клиенттің қаржылық жағдайы тұрақты болған жағдайда ондай шартты міндеттеме стандартты болып саналады. БББ Банк балансын талдаудың негізгі бағыттары. Банктің табыстары мен шығыстарына әсер ететін факторлар. Банк балансы – коммерциялық банктің өзіндік ж/е сырттан тартылған қаражаттардың қозғалысын, олардың қорлану ж/е құралу көздерін жан-жақты көрсетеді.Банк балансына талдау жасау үрдісінде банк өтімділігі мен банктің капиталы өзара тығыз байланысты болатындығын байқау қиын емес. Баланста немесе пайда мен зиян есебінде көрсетілген зиян, бұл банктің активтері бойынша төлемеу тәуекелінің, пайыздық не нарықтық тәуекелдердің салдарын көрсетеді. Банктің өтімділігін тек қана тартылған қаражаттар есебінен қолдау теріс салдарларға әкеліп соғуы мүмкін. Баланстың өтімілігін талдауда барлық активтерді екі топқа бөлеміз: өтімді және өтімсіз. Соған сәйкес банктің пассивтерінде екі топқа бөлу қажет: тұрақты және тұрақсыз. Бұл жерде банктің өтімді активтері мен тұрақсыз пассивтерін өзара салыстыру арқылы таза өтімді Гэп-ті анықтауға болады. Бұл әдістің мәні, яғни банктің балансының өтімді активтері мен тұрақсыз пассивтері арасындаға алшақтықты айқындау болып табылады. Банк балансына талдау жүргізудің негізгі бағыттары: *пассивтік операциялардың құрылымын талдау; (қаражаттарды тарту операциясы б-ша); *активтік операциялар құрылымын талдау (меншікті, тартылған қаражаттарды орналастыру операциясы б-ша); Пассивтік операциялар қаражаттар көздерін мінездейді. Соның көмегімен ақша нарығында банктер несие ресурстарын сатып ала алады. Активті операцияларды басқару – банк балансын сақтай отырып, банк жұмысының табыстылығын қамтамасыз ету. Көптеген коммерциялық банктер талдаудың осы бағытын таңдауға тырысады. Банк шығындарына әсер ететін факторлар: *инфляциялық процестер әсері; *бәсекелестердің іс-әрекеті; *қаржылық басқару саласындағы мемлекеттің саясаты; *халықаралық факторлар; *сыртқы факторлар (банктің жалпы даму мақсаттарына байланысты). Пайдаға әсер ететін факторлар: 1)Еңбек өнімділігінің деңгейі: Еңбек өнімділігі жоғарылаған сайын өнім өндіру және оны сату көбейеді, өзіндік құны төмендейді. Осының бәрі пайданы көбейтеді. 2)Еңбек өндіруде материалдық және еңбек шығындарын үнемдеу. Осының нәтижесінде өндірістегі материал және еңбек сыйымдылығы төмендейді, капитал тиімділігі артып, пайда көбейеді. 3)Өндіріс құрылымының және өндірілген өнім ассортментінің үлесінің жоғары болуы пайданы көбейтуге жағдай жасайды; 4)Баға деңгейі. Шығарылған өнімдерге бағаның өсуі алынатын пайдаға тікелей пропорционалды, ал төмендеуі кері пропорционалды; 5)Авансыланған капиталдың жалпы айналым жылдамдығы. Қызмет жасап жатқан капиталдың айналымын тездету негізгі және айналмалы капиталды үнемдеуге немесе шығарылатын өнім көлемін өсіруге әкеліп соғады. Екі жағдай да пайданы көбейтуге әкеледі. 6)Жалпы пайданың таза пайда және мемлекетке аударуға бөліну. Мемлекетке жалпы пайдадан орынсыз, артық өндіру таза пайданы кемітіп, кәсіпорын экономикасының бірқалыпты қызмет жасау мүмкіншілігін төмендетеді. Банк қарыздарының берілу және өтелу тәртібі.Қарыздар мерзімін ұзарту. Қарыз алушы ссуда алу үшін негізгі жазбаша түрдегі өтінішпен банкке жүгінеді, онда ссуданың мақсатты бағыты, оның сомасы, қайтару мерзімдері, сондай-ақ несие берілетін шараның қысқаша сипаттамасы атап көрсетіледі. Өтініш үш дана етіп толтырылады: бірінші және екінші дана (проводка)үшін негіз болып қызмет етеді, үшінші данасы несие қызметкерінің ісінде қалады. Ссудалық есеп шоты банкте, негізінен, банктің есеп шоты ашылған жерде ашылады. Клиентке басқа банк қызмет көрсететін болған жағдайда, соңғы банк несие берушінің сұратқан бүкіл қажетті құжаттарын тапсыруға міндетті. Қарыз алушы төмендегідей құжаттар пакетін тапсырған жағдайда несие беру жүзеге асырылады: 1.Несие берілетін шараның техникалық экономикалық негіздері: -өтініш білдірушінің қызметіне және оның өндіретін өніміне сипаттама; -несие есебінен өндірілетін өнімдердің тізімдемесі, оның экспорттық мүмкіндіктері, ішкі және әлемдік нарықта шығарылатын ұқсас өнімдермен салыстырмалы сипаттамасы; Несие беру кезінде несие бөлімі мамандарының құзырына несие ресурстарының болуын, несие алу үшін қажетті тапсырылған құжаттардың толықтығын қарау, тапсырылған техникалық экономикалқ негіздеу есептерінің шынайлығын анықтаумен қарыз алушының несие төлеу қабілетін талдау, ссуданы қайтармауға әкелуі мүмкін факторларды зерттеу кіреді. Клиенттерге ссудалар беру ссуданың мақсатты бағыттаушылығына қатысты ашылатын жеке ссудалық есеп шоттар арқылы жүзеге асырылады. Қарыз алушыларға тауар материалдық құндылықтардың қорын кепілге қоя отырып, несие беру процесінде ссудалық есеп бойынша өнімдерді өткізуден түскен түсімдер мен өзге де ақша түсімдері клиенттің есеп шотына қабылданады, ал банктің есеп шотынан ссудаларды қайтару несие шартында ескертілген келесідей жолдар арқылы күнделікті немесе өзге де мерзімдерде қайтарылуы мүмкін:-банктің өз бетімен клиенттің есеп шотынан бірінші кезектегі және өзге де төлемдерді төлеп болғаннан кейінгі қалған оның шотындағы ақша қаражаттарының қалдығын ссудалық есеп шотқа аудару жолымен;-ссудалар бойынша төленбеген қарыздарды қарыз алушының есеп шотынан міндетті түрде өндіру жолымен;-ссуда бойынша төленбеген қарыздардың анықталуы кезінде банктің өкімі бойынша мерзімінен бұрын өндіру жолымен. Бір жолғы келісім жасау үшін қарыз алушыға берілетін қысқа мерзімді ссудалармен кәсіпкерлерге берілетін ссудалар нақты қайтарылатын мерзімі көрсетіле отырып, оның берілетін күні шұғыл міндеттемелермен рәсімделеді. Негізгі қарызды қайтару, сондай-ақ ол бойынша пайыздар төлеу қарыз алушының төлем тапсырмасы арқылы жүзеге асырылады. Қысқа мерзімді ссудалар 1 жылдан аспайтын уақытқа беріледі. Кейбір жағдайларда түрлі себептерге байланысты бұл несиелер мерзімі ұзартылуы мүмкін. Бірақ ұзартылған мерзімін қоса есептегенде оның мерзімі 2 жылдан аспауы керек. Несиелік тәуекел деңгейінің жоғарылауына ссуда мерзімінің ұзару көлемі әсер етеді. Осыған байланысты ссуда мерзімінің ұзаруы оның қайтарылмауының жабық формасы болып табылмайды, өйткені банктің өзі ж/е клиент үшін болашақта табысты тиімді табу мақсатында несиені пролонгациялауға өзі ынталы болады. Банк қарызын алу үшін қажетті құжаттар тізімі. Ссуда — бұл ссудалық шот ашумен байланысты қалыптасатын несиелік қатынастарды ұйымдастырудың бір ғана нысанын білдіреді. Қарыз алушы ссуда алу үшін негізгі жазбаша түрдегі өтінішпен банкке жүгінеді, онда ссуданың мақсатты бағыты, оның сомасы, қайтару мерзімдері, сондай-ақ несие берілетін шараның қысқаша сипаттамасы атап көрсетіледі. Өтініш үш дана етіп толтырылады: бірінші және екінші дана (проводка)үшін негіз болып қызмет етеді, үшінші данасы несие қызметкерінің ісінде қалады. Ссудалық есеп шоты банкте, негізінен, банктің есеп шоты ашылған жерде ашылады. Клиентке басқа банк қызмет көрсететін болған жағдайда, соңғы банк несие берушінің сұратқан бүкіл қажетті құжаттарын тапсыруға міндетті. Қарыз алушы төмендегідей құжаттар пакетін тапсырған жағдайда несие беру жүзеге асырылады: 1.Несие берілетін шараның техникалық экономикалық негіздері: -өтініш білдірушінің қызметіне және оның өндіретін өніміне сипаттама; -несие есебінен өндірілетін өнімдердің тізімдемесі, оның экспорттық мүмкіндіктері, ішкі және әлемдік нарықта шығарылатын ұқсас өнімдермен салыстырмалы сипаттамасы; Сонымен қатар мына құжаттар талап етіледі: -өтініш; -жеке куәлік көшірм.; -СТТН көшір.; -6 н/е 12айға бөлініп берілетін жалақы туралы ақпарат; -жұмыс стажы, орны; -үй кітабының көшір.; -кепілдікке құқық беретін құжат; -отбасылық жағдайы жайлы құжат. Банк өтімділігінің көрсеткіштері: олардың мәні және бағалау әдістері. Шетел тәжірибесінде ком-қбанктің өтімділігі мынадай 2 әдіспен бағаланады: *баланстың өтімділігін көрсететін ж/е баланстар бойынша есептелінетін қаржылық коэфф.-р негізінде; *сәйкес кезеңдеріндегі банк балансының активтері мен пассивтері бойынша айналымдардың талдауын ескеріп, өтімді қаражаттарға әлеуетті қажеттілігін анықтау негізінде. Коэфф.-к әдіс баланс баптары арасында белгілі бір сандық қатынастарды бекітуді білдіреді. Бұл әдіс әртүрлі көрсеткіштерді пайдаланады. Алғашқы тобының 2 көрсеткіші өтімді активтер мен депозиттер арасындағы қатынасты көрсетеді: 1. алғашқы резервтер (касса+орталық банктегі корреспонденттік шот) / депозиттер. 2. (Алғашқы резервтер+екінші реттегі(мем-к бағалы қағаздар)резервтер) / депозиттер. 1-ші көрсеткіш деңгейі банктің өтімділігін қамтамасыз ету үшін 5-10% дан төмен болмау керек, ал екіншінің деңгейі 15-25%-дан, Жапонияда 30%-дан төмен емес болуы міндетті. АҚШ-та өтімділікті бағалау үшін бірнеше көрсеткіштер қолданылады. Оның бірі – берілген несиелер мен депозиттер сомаларының қатынасы. Банктің ресурс базасының сапасын сипаттайтын көрсеткіштер тобы да қарастырылады. Депозиттер тұрақтылық дәрежесін сипаттайтын көрсеткіш негізгі депозиттер (талап ету деп.+жинақ шоттар) сомасының жалпы депозиттер мөлшеріне қатынасы ретінде есептеледі. Банктің ресурс базасының сапалығы коммерциялық банктің сыртқы көздеріне банкаралық несиелерге шығу мүмкінділік көрсеткішпен сипатталады. Формуласы: Орталық банк ж/е басқа да банктерден алынған қарыздар / тартылған қаражаттар сомасы. Банктің бар активтері мен пассивтері бойынша қолма-қол қаражаттарының ағыны негізінде өтімділікті бағалау тәжірибесі біртіндеп енгізілді. Банк табыстарының көздері. Банк пайдасын басқару – тәуекел тұсында және банк балансының өтімділігін қамтамасыз ете отырып, банк пайдасын арттыруды білдіреді. Банк пайдасын басқару жүйесі бір-бірімен байланысты мынадай элементтерден тұрады: -пайданы басқаруға қатысушы банк бөлімшесін анықтау; - банктің пайдасын, табыстары мен шығыстарын жоспарлау; - банк қызметінің пайдалылық деңгейін бағалау тәсілдерін қолдану; - банк пайдасын ағымдағы реттеу әдістерін анықтау. Банк пайдасын басқаруға 1-ден әртүрлі бөлімшелер: жетекші ұйымдар, департаменттер, басқармалар, бөлімдер қатынасады. 2-ден қазынашылық қатысады, 3-ден банк бухгалтериясы, 4-ден банктің ішкі бақылау бөлімдері қатысады. Банк пайдасын басқарудың маңызды элементтерінің біріне банктің пайдасын бағалау жатады. Ком-қ банктердің табыс көздеріне мынадай банктік бизнес түрлерін жатқызуға болады: *несие бизнесі, *дисконттық бизнес, *сақтау бизнесі, *банктік кепілхат беру қызметі, *бағалы қағаздармен жасалатын бизнес, *салымдар қабылдау ж/е клиенттердің тапсырмасы б/ша операцияларды жүзеге асыру бизнесі, *басқа банктермен корреспонденттік қатынасқа негізделген бизнес, *дәстүрлі емес қызметтерді көрсету бизнесі. Ссуудалық бизнес екі элементтен тұрады: *клиенттерге ссудаға беру, яғни жеке және заңды тұлғаларға бос ресурстарды басқа коммерциялық банктерге уақытша пайдалануға пайыздық сыйақыда беру. Дисконттық бизнес - төленбеген вексельдерді, чектерді және талаптарды банктің белгілі бір төменгі бағамен дисконт негізінде сатып алуын сипаттайды. Дисконт бизнестің түріне факторинг операциясы жатады. Сақтау бизнесі - банктің трасталық және агенттік қызметтеріне негізделеді. Бұл бизнес клиенттің мүлкін басқарғаны үшін немесе осы мүлікке байланысты клиенттің тапсырмаларын орындағаны үшін алатын комиссия формасындағы табыс түріне бакке табыс әкеледі. Бағалы қағаздармен бизнес мынадай элементерді қамтиды: *банктің өзінің бағалы қағаздарын шығару оларды нарықта сату кәсіпорындарды жекешелендіруге байланысты қызмет көрсетуде басқа эмитенттердің бағалы қағаздармен қайталама нарықтағы операциялары. Банкаралық несиелік нарық;. Банкаралық несие - бұл коммерциялық банктердің бір-біріне беретін несиелері. Банкаралық несие бұл басқа ресурстармен салыстырғанда өте қымбат ресурс болып табылады. Банкаралық несиенің негізін банкаралық депозиттер құрайды. Банкаралық депозиттер – бұл банктердің бір-бірінде ашқан корршотындағы қаражат қалдықтары.Депозиттік емес қаражаттардың бір түріне Ұлттық банктің коммерциялық банктерге қысқа мерзімді өтімділігін қолдап отыру мақсатында беріліп отырған мынадай несиелерін жатқызуға болады: овернайт (бір түндік) және овердрафт. Овернайт – банктердің Ұлттық банктегі корреспонденттік шотында дебеттік қалдықтың пайда болуына байланысты бір түнге берілетін несие.Күндізгі заем – банктік жұмыс күні ішінде банктердің Ұлттық банкте ашқан корреспондентік шотында уақытша қаражат жоқтығын немесе жетіспеуіне байланысты ақшалай аударымдар мен төлемдер жасау мақсатында берілетін несие.Бұл аталған несиелер несиелер қысқа мерзімді. Ұлттық банк екінші деңгейіндегі банктер бүгінгі күні орта және ұзақ мерзімде несиелерді бермейді. Овердрафт заемдары бойынша ҚР Ұлттық банкі сыйақы мөлшерлемесін белгілейді.Бұл аталған несиелер қысқа мерзімді. Ұлттық банк екінші деңгейдегі банктерге бүгінгі күні орта және ұзақ мерзімде несиелерді бермейді.Бағалы қағаздарды қайта сатып алу негізінде сату келісімі (РЕПО операциясы) - қазыналық міндеттемелермен қамтамасыз етілетін қысқа мерзімді займның түрін білдіреді.Мұндағы қарыз алушының міндеттемесі, яғни ол келісілген күні және алдын ала белгіленген бағада, өзінің сатқан бағалы қағазын қайта сатып алуды көздейді.Банктердің мемлекеттің бағалы қағаздарымен жасайтын РЕПО және кері РЕПО операциялары бойынша сыйақы мөлшерлемелерін ҚР Ұлттық банкі белгілейді.ҚР Ұлттық банктерде вексельдерді қайта есепке алу және несие беру – бұл қосымша қаражатқа деген қажеттілікке байланысты коммерциялық банктердің ҚР Ұлттық банкке өздерінің вексельдерін кепілге бере отырып, ресурстар тарту тәсілі. ҚР Ұлттық банкі вексельдерді қайта есепке алуда ресми есептік мөлшерлемені белгілейді.Банктік ресурстарды тартудың жаңа бір формасына банктің вексельдерін жатқызуға болады. Банктер тек қарапайым вексельдерді ғана шығарады. Банк вексельдерін шығарудағы артықшылықтарға: біріншіден, вексельді тауарлар мен көрсетілетін қызметтер үшін есеп айырысуда пайдаланады; екіншіден, вексельдер ссуда алу барысында кепілдік ретінде жүреді; үшіншіден, вексельді жеке және заңды тұлғалар қолдана алады; төртіншіден, вексельдердің өтімділігі жоғары; бесіншіден, вексельдер бойынша дисконт мөлшерлемесі жоғары; алтыншыдан, вексельдің заңды немесе жеке тұлғаға өту барысында шектеулік болмайды; жетіншіден, вексельдің мерзімі әр түрлі болады. Банктерде лизингтік операцияларды ұйымдастыру. Лизингтік мәмілелердің жіктелуі. Лизингтік операцияларды жүргізу техникасы. Лизинг – бұл жалға берушінің уақытша бос немесе тартылған қаржы қаражаттарын инвестициялау. Лизинг-жалға беруші өз иелігіндегі жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, оргтехниканы, транспорттық құраларды, өндірістік, сауда және қойма мәні бар құрылғыларды жалданушыға белгілі бір мерзімге, өзіне проценттік ставканы қосатын, жалданушының ақша нарығындағы тартылған қаражаттардың құнын жабатын, банктің пайдасын есепке алатын және мүліктің амортизациясын ескеретін, анықталған арендалық төлем негізінде беруді білдіреді.2 түрге бөлінеді: 1.Шұғыл л.-мүліктің қызмет ету мерзіміне қарағанда, оның пайдалану мерзімінің қысқалығын ж/е мүліктің құнын толық өтемеуін сипат-ды. 2.Қаржы л—уақытша пай-уға ьерген лизинг затының мерзімі ішінде өзінің толық аморт-қ құнын төлеп шығуымен н/е өзін-өзі өтеуімен б/ты сипат-ды.Артықшылықтары: *кепілге беретін мүлкі жоқ, ұсақ к/о-ды несиелеуге болады;*к/о өзінің менш.к-лын жұмсамай,өнім шығарып пайда табуға мүмкіндік береді;*мүлікті ссудаға алғанда ол мүлік кепіл болады;*лизинг алушы салықтық жеңіл-ктер алады(салықты жалға беруші төлейді). Кемш-рі: *жалға алушы құрал-жаб-ң қалдық құнының жоғарылауынан ештеңе ұтпайды;*ұйым-удың күрделілігі;* құны ссудаға қарағанда жоғары. ҚР 1989ж.бастап беріледі. Лизинг операцияларының техникасы: 1. Банк мен лизинг компаниясы арасында несиелік келісім шарт жасалып, несие беріледі; 2.Лизинг компаниясы алған несиені құрал-жабдық үшін жабдықтаушыға төлейді; 3.Жабдықтаушы лизинг компаниясына құрал-жабдығын сатады. 4.Лизинг компаниясы мен лизинг алушы кәсіпорын арасында лизингтік келісім шарт жасалады; 5.Жабдықтаушы құрал-жабдықпен жабдықтайды; 6.Лизингті алушы кәсіпорын пайдаланғаны үшін лизингтік төлемдер жүргізеді; 7.Лизинг компаниясы несие беруші банкке несие үшін төлемдерін төлейді; Банктерде факторингтік операцияларының мәні, қағидалары және жүргізу шарттары. Факт-г операциялар – жаб-шы клиенттің жабд-таған тауары мен көрсеткен қызметтері үшін төленбеген төлем талабын банкке сатумен б/ты комиссиондық-делдалдық опер. Факторинг-к операциялар банктер ж/е арнайы ұйымдар арқылы жүзеге асырылады. Ол үшін банктерде арнайы бөлімдер ашылуы тиіс. Мақсаты—кез келген н-к опер-ң ажырамас бөлігі болатын тәуекелді қалпына келтіру. 3 тарап қатысады:1.Ф-к комп-өздерінің клиенттерінен шот фактураны сатып алатын арнайы мекеме. 2.Клиент-ф-г ком-сымен келісімшарт жасаушы өнер-к н/е сауда фирмасы. 3.Кәсіпорын-тауарды сатып алушы фирма. Ф-гтің түрлері: Ауқымды—бух.есеп, жаб-шы ж/е сатып алушымен есеп айырысу, несиені сақ-ру ж/е т.б.қамтитын клиенттерге қаржылық қызмет көрсетідің әмбебап жүйесін сипат-ды. 2.Шектеулі—ақша алуға құқығын беру, қарызды төлеу.Клиент-жабд-шы үшін жөнелткен тауары үшінберілетін несиені сипат-ды, ал клиент-салып алушы үшін төлем несиесін сип-ды. Факторинг операциясының төмендегідей жасалу шарттары көзделеді: төлем талабының мәліметтері, факторинг операциясы бойынша сомадан төлейтін сома, өтеу сыйақысының мөлшері, факторинг келісімшартын бұзу жағдайлары ж/е тараптардың ойлары бойынша басқа да шарттар. Қағидалары:* аванс ж/е несие беру жолымен жабдықтаушыны қаржыландыру; *төлем талаптарына жататын жабдықтаушының шоттарын бухгалтерлік жағынан өңдеу; *борышкерлерден ақшалай қаражат алу; *жабдықтаушыларды олардың борышкерлерінің төлем қабілетсіздігі жағдайынан қорғау.
|
