Напишите следующие слова, вставляя пропущенные слоги. Объясните значения этих слов.

…мыдж …къуацI

е…шъу …кIапI

…макъ мэ…къуао

мэ…пао …рычъ

…гуандж …тегъэуцу

 

Продолжите цепочку. Составьте новые слова, используя конечный слог слова.

джэмакъ>макъэ>къэIу>Iупэ>пэ

мэлахъо>…

чIыгу >…

чIылъэ>…

 

Лексика

Прочитайте следующие толкования слов, которые начинаются с указанных букв. Запишите их.

Образец: Е – ЕджапIэм щеджэрэм ыцIэр – еджакIо.

Чъ – Пхъэшъхьэ-мышъхьэхэр къызпыкIэрэр.

Т – Дунаир зыгъэнэфэу, чIыгур къэзгъэфабэрэр.

КI – Сабыйхэр езгъаджэрэм ыцIэр.

Къ – Хатэм къыдэкIэ, хъурай, ыкIоцI гъожьы.

Дж – Пцэжъыем ыцI.

Гъу – Зэпэблагъэу щысых, IэпыIэгъу зэфэхъух.

Къу – Хым тет, цIыфхэр зэрещэ.

Хъ – Исэу сабыим зегъэхъые.

Хь – ЦIыфым иныбджэгъу, щагур къегъэгъунэ.

Жъу – Чэщрэ ошъогум щэолъэгъу.

Лъ – Псым ыкIыIу телъ, цIыфхэр рекIы.

Цу – Хатэм къыхэкIэ, мэ IэшIу пехы, пшхынкIэ IэшIу, плъыжьы.

Подчеркните слово, которое является лишним для данной группы.

Образец: Мышъэ, баджэ, тхьаркъо, тхьакIумкIыхь, тыгъужъ.

1. Къолы, тхьачэтыл, нэкулъ, мэлыл, къазыл.

2. УсакIо, тхакIо, еджакIо, дакIо, пщэрыхьакIо.

3. Шъуагъо, плъыжьы, шхъуантIэ, нэгъыф, фыжьы.

4. Лъагэ, Iушы, къарэ, оды, нашхъо.

5. Ящэнэрэ, тфы, тIокIы, пшIыкIуз, зы.

6. Тэтый, шъошъуий, ий, яй, зыгорэ.

7. Чъэщт, еджэщт, матхэ, къэшъощт, джэгущт.

8. Унэр, щагур, къазгъыр, къэгъагъыр, гъончэджыр.

9. ПсынкIэу, лъагэу, дахэ, джабгъумкIэ, неп.

10. Дэрэр, шхэрэр, чъэрэр, щыс, кIорэр.

 

Подчеркните слово, которое является лишним для синонимического ряда.

Образец:благъэ, хьанэ-гъун, Iахьыл,гъунэгъу.

1. Бырсыр, куохьау, хьал-балыкъ, бэ.

2. Шъэджашъэ, лIыхъужъ, лIыблан, псэемыблэжь.

3. Джадэ, мыIомышI, мытIыр, шъонтIэу.

4. Къэрабгъ, щтапхэ, шэнычъэ, гукIодыпх.

5. Дэгъу, дахэ, зэкIужь, лъэгъупхъ.

6. Рэхьат, самбыр, гупсэф, кIэракIэ.

7. Акъылынчъ, шъхьаубат, шъхьанэкI, делэ.

8. ЗышIошIыжьын, зыгъэпэгэн, зыгъэшIожьын, зыгъэсысын.

Прочитайте и переведите слова. Найдите синонимичные слова.

1. Шъхьаубат

а. шIыкIай д. шъхьэпай

б. мыIомышI е. шъхьахын

в. шъхьагъэуз ж. къаигъэ

г. шъхьафэIуш з. мыгъас

 

2. Гупсэфын

а. гущыIэн д. гъэсэн

б. рэхьатын е. гъэпцIэн

в. быяун ж. самбырын

г. тынчын з. плъэхъун

 

3. Дэгъоу

а. дахэу д. хъарзынэу

б. шIоу е. лъэшэу

в. пшъхьапэу ж. ялыеу

г. псынкIэу з. IэшIоу

 

Прочитайте, переведите слова и назовите антонимичные слова.

1. кIэ – жъы

2. къолэны – занкIэ

3. кIыхьэ-кIако

4. IашIу – Iужъу

5. лъагэ – лъхъанчэ

6. тхъагъо – цIэрыIу

7. лъапIэ – путы

8.кIасэ – пасэ

9. Iасэ – шъабэ

10. псынкIэ – онтэгъу

 

Дополните каждый ряд слов.

Лъагэ …

Плъыжьы…

Шъхьэ…

Джанэ…

Къужъы…

Мышъэ…

Чъыгае…

Къолэжъ…

Блыпэ…

Гъатхэ…

 

Напишите антонимы.

Ины –

Пыут –

Фыжьы –

ПсынкIэ –

Стыры –

КIыхьэ –

Дэгъу –

КIэ –

Дополните подходящими по смыслу словами.

Илъэс

Аужрэ …..

…..

Нэ

шхъуант1э …..

…..

Унэм

ис …..

…..

Щагум

дэт …..

…..

Из данных слов выберите однокоренные.

Псыпэ, пхъэтэкъэжъ, зэдашIэ, мащэ, псыщ, псыхь, пхъащ, едэхашIэ, пхъэIаш, псыцу, регъашIэ, псычэт, шIэныгъэ, щакIо, пхъэх.

 

Из данных слов образуйте сложные слова. Объясните их значения.

Образец:КIалэ, еджакIо >кIэлэеджакIу.

Унэ, шъхьэ; сом, ныкъо; чэты, лы; ныо, жъы; къуашъо, бэщ; гъогу, рыкIон; уашъо, пщэ; Iэ, пэ; тхьакIум, кIыхьэ; чылэ, шъхьэ; бзэ, гу; пхъэ, Iашэ.

Замените выделенные слова синонимами.

1. Къутас унэ пчэгум къихьи къызэтеуцуагъ.

2. Къоджэ гъунэгъум Биболэт фиузэнкIыгъ.

3. Агузэгу ит рамэм бзылъфыгъэ ныбжьыкIэ гоIу ит.

4. Зы шъэожъые тигъунэгъум яIагъ, акъылынчъэ д эд.

5. ГъукIэм ипсалъэ тхьаматэм ыгу рихьыгъэп.

6. Сэ сиджанэ жъы хъугъэ.

7. Зэнэкъокъум кIэлэ джадэр атекIуагъ.

8. Къэрабгъэр зэкIэми ащэщтэ.

9. Казбек цIыкIур куозэ пцэжъыер ашIуиубытыгъ.

10. Дышъэм фэдэу ар мэлыды.

 

Слова:гузэгум, цIыун, щтапх, кIыин, благъэ, дахэ, тIурыс, ины, гущыI, делэ.

12. Переведите сочетания. Объясните значение слова шъабэ:

1. Хьалыгъу шъаб.

2. ЦIыф шъаб.

3. Псэу тызэрэгыкIэрэр шъабэ.

4. Шъэбэ тамыгъ.

5. Пшъашъэм ышъхьац шъэбэ дэд.

6. ПIэкIор шъаб.

7. Мэлым цы шъабэ къехыгъ.

8. Пшъашъэу къихьагъэм мэкъэ шъабэкIэ къыIуагъ.

 

Морфология

Имя существительное