Парник эффектісі туралы алғаш теориялық негіздемені ұсынған ғалым?

А. Аррениус

В. Будыко

С. Смитт

Д. Фурье

Е.Джонс

Қорытынды тесттер:

1. Орманды алқаптар қай елдрде интенсивті түрде қысқаруда?

А.Амазония, Тропикалық Африка және Оңтүстік-Шығыс Азия

В.Солтүстік Африка

С.Пакистан

Д.Бангладеш

Е.Барлығы дұрыс.

2. Екі доллардан кем табатын адамдар саны?

А.6 млрд.

В.204 млн.

С.3 млрд-қа жуық.

Д.35 мың

Е.30-40 млн.

3. Дамушы мемлекеттер қалаларында күкірт диоксидінің аса қауіпті концентрациясының зиянды әсеріне ұшыраған адамдар саны?

А.6 млрд. адам

В.3 млрд. адам

С.35 мың адам

Д.1 млрд. адам

Е.2 млрд. Адам

4. «Үшінші әлем» мемлекеттерінің негізгі экологиялық мәселелерін атаңыздар.

А.Жер деградациясы

В.Ауа бассейнінің ластануы

С.Ауыз су сапасы

Д.Тұрмыстық қалдықтар мәселесі

Е.Барлығы дұрыс

5. 1956 1996 жылдар аралығында дамушы мемлекеттерде халық саны қанша пайзға артты?

А.5,5 %

В.10 %

С.2,7 %

Д.1 %

Е.27 %

6. Планетаның артта қалған мемлекеттерінде аштық және қайыршықлықпен күресуде Евроодақ мемлекеттерінің қолданатын ең тиімді әдістерінің бірі

А.Экономикалық жүйені түбірімен өзгерту

В.«Жасыл революция»

С.Ауыл шаруашылығына қаржыны көп жұмсау

Д.Қаржы жинақтау

Е.Барлығы дұрыс

7. Парник эффектісі туралы алғаш теориялық негіздемені ұсынған ғалым?

А.Аррениус

В.Будыко

С.Смитт

Д.Фурье

Е.Геккель

8. Тропикалық ормандардың қысқаруы әлемдік сараптама бойынша қазіргі таңда қанша %-ды алып жатыр?

1.82%

2.75%

3.54%

4.90%

5.25%

9. 2002-2012жж сараптама бойынша «Ең лас қалалар» статусына ие қалаларды атаңыз

1.Карачи, Джакарта, Дели

2.Оттава, София, Рим

3.Неаполь, Каир, Мумбаи

4.Нигер, Дели, Мумбаи

5.Дұрыс жауап жоқ

10. «Үшінші әлем» мемлекеттерінің негізгі кәсібі -

А. Ауыл шаруашылық

В. Өндіріс

С. Білім және ғылым

Д. Инновационды технологияларды жасау

Е. Дұрыс жауабы жоқ.

Ситуациялық есеп:

2. XIX ғасырға дейін халық санының 2 есе еселенуіне 1000 жыл қажет болса, 1850 жылдан кейін 80 жыл. Қазір 50 жыл сайын адам саны екі есе еселенуде. Бірақ ғалымдар санағы бойынша Жер планетасы 60 млрд адамды ғана тамақпен қамтамасыз алады.

Сұрақ;: Қай жылы адамдар өсім шегіне келеді?

 

1.Тақырып №12, аталуы: « Қоршаған ортаны қорғау әдістері мен принциптері. Ерекше қорғалатын табиғат территориялары қоршаған ортаны қорғаудың бір формасы ретінде».

2. Мақсаты:ҚР қоршаған ортаны қорғау бойынша негізгі әдістері мен принциптері туралы және ҚР-ның қорық территориялары туралы толық түсінікті қалыптастыру.

3. Оқытудың міндеттері:

o Студент білу керек: Қоршаған ортаны қорғау әдістерін және негізгі принциптерін.

o Студент істей білуі керек:Жаңадан алған білімін іс – тәжірибеде қолдана білу.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Қоршаған ортаны қорғау принциптері мен әдістері

2. Қорықты территориялар қоршаған ортаны қорғаудың бір формасы ретінде

3. ҚР – ның қорықтары.

5. Сабақ беру және оқыту әдістері:

эвристикалық әңгімелесу:

Оқытушының кіріспе сөзі.

Сабақ тақырыбының мақсатын мұғалім айта отырып, студенттерге дұрыс бағдар береді.

Сабақтың жоспарына сай студентке сөз беріледі (өз еркімен).

Студент баяндамасын мұқият тыңдап, оның мазмұны мен оны құру логикасына көңіл бөлу керек. Егер студент сөзі мазмұны бойынша қойылған сұрақтан ауытқыса немесе декларативті болса (дәйексіз, сипаттама түрінде, кітап тілімен), студент өз ойын білдірмесе, тек кітаптан оқылған немесе дәрістен тындағаны болса оқытушы сұрақ қояды. Мысалы: «сіз неге олай ойлайсыз?, сіздің сөздеріңіздің тақырыпқа қандай қатысы бар?, содан кейі не болады?, мынадай ой айтылды... барлығыңыз осымен келісесіздер ме не басқа пікірлеріңіз бар ма?, кім толықтырғысы немесе анықтағысы келеді?, т.б.».

Егер сөз алушы жауабын таппаса сұрақ топқа қойылады және өз еркеімен сөз беріледі.

Егер ол да қойылған сұраққа толық жауап бере алмаса, қашан қарастырылып жатқан тақырыпқа мәнді жауап берілмейінше сөз кезегі жалғасады.

Егер жауаптар оқытушыны қанағаттандырмаса, өзі толық дұрыс жауапты береді.

Сөз сонын қорытындылайды:

-сұрақты талқылау деңгейін және оның терең түсінуі мен игеруін бағалайды; игерілмеген, талқыланбаған сұрақтар бойынша өздік жұмысқа тапсырмалар береді.

6. Әдебиет:

Негізгі әдебиет:

1.Кенесариев Ү.И. Экология және халық денсаулығы: учебник / Ү. И. Кенесариев, Н.Ж Жакашов. - Алматы: Эверо, 2009. - 250 с.: ил.

2.Оспанова Г.С. Экология: учебник / Г. С. Оспанова, Г. Т. Бозшатаева. - 2-е изд. - Алматы, 2009. - 405 б.

3.Бейсенова Р.Р. Экология және тұрақты даму пәнінен лекциялар жинағы. Алматы: «Эверо», 2012 ж.-146 с.

4.Жатқанбаев Ж.Ж. Экология негіздері. Оқулық: учебник / Ж. Ж. Жатқанбаев. - Алматы: Зият, 2004. - 210 с.

5.Алишева, Куляш. Экология.: учебник / К. Алишева. - [б. м.]: НАS, 2006. - 303 с.: ил

6.Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: учебное пособие / Ұ. Б. Асқарова. - Алматы: Заң әдебиеті, 2007. - 90 с.

7.Иванов В.П. Общая и медицинская экология.: учебник / В. П. Иванов, О. В. Васильева, Н. В. Иванова; ред. В. П. Иванова. - Ростов н/Д: Феникс, 2010. - 507 с.: ил

8. Миркин Б.М., Наумова Л.Г. – Устойчивое развитие, вводный курс – Логос. Москва – 2006.

Қосымша:

1.Экология: учебник / ред. В. В. Денисов. - Изд. третье, исправл. и допол. - Ростов н/Д; М.: Издательский центр"МаРТ", 2006. - 768 с.

2.Коробкин В.И. Экология: учебник / В. И. Коробкин, Л. В. Передельский. - 12-е изд., доп. и перераб. - Ростов н/Д: Феникс, 2007. - 602 с. - (Высшее образование)

3.Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек: учебное пособие / Ю. В. Новиков. - 3-е изд., испр. и доп. - М.: ФАИР-ПРЕСС, 2005. - 729 с.

4.Концепция экологической безопасности РК, Астана, 2002.

5.Доклад конференции 00Н по окружающей среде и устойчивому развитию, Рио-де-Жанейро, 1992. Том 1, Нью_Йорк,1993.

6.Экологический кодекс РК, Астана 2007.

7.Марфенин Н.Н. Концепция устойчивого развития» в развитии / Россия в окружающем мире: 2002 (Аналитич кий ежегодник)

8.Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека: учеб. пособие для студ.высш. учеб.заведений / Пивоваров Ю.П., Королик В.В. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Издательский центр "Академия", 2006. - 512 с

9.Әлібеков А.С. Жалпы экология атауларының түсіндірме сөздігі: словарь / А. С. Әлібекова, З. К. Тоқмолдаева, С. С. Әлібеков; ред.: Ү. И. Кенесариев, Н. Ж. Жакашов. - Алматы: ТОО"ЭВЕРО", 2010. - 144 с.

10.Әлібеков А.С. Жалпы экология атауларының түсіндірме сөздігі: словарь / А. С. Әлібеков, З. К. Тоқмолдаева, С. С. Әлібеков. - Алматы: Эверо, 2009. - 142 с.: ил

11.Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум: учебное пособие / А. Т. Қуатбаев. - Алматы, 2006. - 172 с. - (Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі)

12.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау: 4000-ға жуық термин.: словарь. - Алматы: Мектеп, 2002. - 389 б.

13.Шилов И.А. Экология: учебное пособие / И. А. Шилов. - 4-е изд., стериотип. - М.: Высшая школа, 2003. - 512 с.

14.Экологиялық энциклопедия. - Алматы, 2007. - 302 б.

15.Экология человека Ю.А. Габов Караганда, 2012.

7. Бақылау:

Тест бақылау:

1. Табиғатты қорғау іс-шаралары неге негізделген?

1. адам сұраныстарына сай табиғат ортасының мүмкіншіліктеріне
2. қоршаған орта сапсын нормалау принципіне
3. табиғат ресурстарын шектеулі түрде қолдануына
4. адамның энергетикалық ресурс сұраныстарына
5. тұрғындардың өмір сүру деңгейіне.

2. Қошаған ортаны қорғау саласы бойынша қай құжатта мемлекеттік саясаттың негізі қаланды?

1. «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заң
2. 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік туралы концепция
3. «Атмосфералық ауаны қорғау» заңы
4. «Экологиялық сараптама» заңы
5. «Экологиялық қауіпсіздік» туралы заң

3. ҚР ең алғашқы қорығын атаңыз

1. Ақсу – Жабағылы

2. Наурызым

3. Батыс Алтай

4. Барсакелмес

5. Қорғалжын

4. Қоршаған ортаны қорғау, бұл -

1. қоғам мен табиғат арасындағы жағымды байланысты орнатуға бағытталған мемлекеттік және қоғамдық шаралардың кешенді жүйесі
2. өндірістік күшті дамытуға арналған мемлекеттік шаралардың кешенді жүйесі
3. апатты жағдайлардан қоршаған орта мен адамзатты қорғау шаралары
4. қоршаған орта сапасын жақсартуға бағытталған іс-шаралар
5. табиғи ортаның дамуына бағытталған іс-шаралар

5. Шығарындыларды аэрозольдерден тазарту қондырғысын көрсетіңіз

1. құрғақ шаң ұстағыштар
2. сулы шаң ұстағыштар
3. фильтрлер
4. электрофильтрлер
5. барлық аталғандар

6. Санитарлы қорғау белдемі, бұл -

1. өндірістің зиянды факторларынан тұрғындарды қорғау мақсатында ұйымдастырылған белдем. Ол тұрғын үйлер мен қоғамдық мекемелерді өндіріс ластауларынан бөлектеп тұрады.
2. қоғамдық мекемелерді бала мекемелерінен ажыратып тұратын белдем
3. емдеу мекемелерін өндірістен ажыратып тұратын белдем
4. орман-саябақты аймақты өндірістен ажыратып тұратын белдем
5. ауылды елді мекеннен қалалық елді мекнді ажыратып тұратын белдем

7. Суды қорғау зоналарын бекіту, бұл -

1. су объектісін ластанудан, тозудан, азаюдан қорғау
2. ластанудан қорғау
3. тозудан қорғау
4. азаюдан қорғау
5. барлық аталғандар

8. ҚР-ның радиациялық қауіпсіздігінің түзілуіне әсер етеін факторларды атаңыз:

1. уранөндіруші, өңдеуші кәсіпорындардың қызметі
2. ядролық жарылыстар
3. энергетикалық және зерттеу қондырғылары
4. радиоизотопты өнімдерді қолдану
5. барлық аталғандар

9. ҚР қорықшаларының жалпы санын атаңыз

1.64

2.100

3.52

4. 15

5. 10

10. Экологиялық кадастрда қарастырылатын негізгі 2 құжатты атаңыз:

1. Экологиялық оқулық пен паспорт

2. Кадастрлік билет пен паспорт

3. Экологиялық карта мен кітап

4. Экологиялық пакт пен паспорт

 

 

1.Тақырып №13, аталуы:«Қазақстан республикасында тұрақты дамудың өзекті экологиялық мәселелері».

2. Мақсаты:Студенттерді мемлекетіміздің негізгі экологиялық мәселелерімен таныстырып өту.

3. Оқытудың міндеттері:

o Студент білу керек: Қазіргі таңның ҚР-ның экологиялық мәселелерін.

o Студент істей білуі керек:Алған білімдерін қошаған ораны қорғау бойынша жүргізілетін іс-шараларында қолдана білу

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. ҚР-ның негізгі экологиялық мәселелерін атап өтіңіздер.

2. ҚР-ның экологиялық мәселелері және тұрақты даму.

3. ҚР-ның экологиялық мәселелерін шешу жолдары.

5. Сабақ беру және оқыту әдістері:

эвристикалық әңгімелесу:

Оқытушының кіріспе сөзі.

Сабақ тақырыбының мақсатын мұғалім айта отырып, студенттерге дұрыс бағдар береді.

Сабақтың жоспарына сай студентке сөз беріледі (өз еркімен).

Студент баяндамасын мұқият тыңдап, оның мазмұны мен оны құру логикасына көңіл бөлу керек. Егер студент сөзі мазмұны бойынша қойылған сұрақтан ауытқыса немесе декларативті болса (дәйексіз, сипаттама түрінде, кітап тілімен), студент өз ойын білдірмесе, тек кітаптан оқылған немесе дәрістен тындағаны болса оқытушы сұрақ қояды. Мысалы: «сіз неге олай ойлайсыз?, сіздің сөздеріңіздің тақырыпқа қандай қатысы бар?, содан кейі не болады?, мынадай ой айтылды... барлығыңыз осымен келісесіздер ме не басқа пікірлеріңіз бар ма?, кім толықтырғысы немесе анықтағысы келеді?, т.б.».

Егер сөз алушы жауабын таппаса сұрақ топқа қойылады және өз еркеімен сөз беріледі.

Егер ол да қойылған сұраққа толық жауап бере алмаса, қашан қарастырылып жатқан тақырыпқа мәнді жауап берілмейінше сөз кезегі жалғасады.

Егер жауаптар оқытушыны қанағаттандырмаса, өзі толық дұрыс жауапты береді.

Сөз сонын қорытындылайды:

-сұрақты талқылау деңгейін және оның терең түсінуі мен игеруін бағалайды; игерілмеген, талқыланбаған сұрақтар бойынша өздік жұмысқа тапсырмалар береді.

6. Әдебиет:

Негізгі әдебиет:

1.Кенесариев Ү.И. Экология және халық денсаулығы: учебник / Ү. И. Кенесариев, Н.Ж Жакашов. - Алматы: Эверо, 2009. - 250 с.: ил.

2.Оспанова Г.С. Экология: учебник / Г. С. Оспанова, Г. Т. Бозшатаева. - 2-е изд. - Алматы, 2009. - 405 б.

3.Бейсенова Р.Р. Экология және тұрақты даму пәнінен лекциялар жинағы. Алматы: «Эверо», 2012 ж.-146 с.

4.Жатқанбаев Ж.Ж. Экология негіздері. Оқулық: учебник / Ж. Ж. Жатқанбаев. - Алматы: Зият, 2004. - 210 с.

5.Алишева, Куляш. Экология.: учебник / К. Алишева. - [б. м.]: НАS, 2006. - 303 с.: ил

6.Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: учебное пособие / Ұ. Б. Асқарова. - Алматы: Заң әдебиеті, 2007. - 90 с.

7.Иванов В.П. Общая и медицинская экология.: учебник / В. П. Иванов, О. В. Васильева, Н. В. Иванова; ред. В. П. Иванова. - Ростов н/Д: Феникс, 2010. - 507 с.: ил

8. Миркин Б.М., Наумова Л.Г. – Устойчивое развитие, вводный курс – Логос. Москва – 2006.

Қосымша:

1.Экология: учебник / ред. В. В. Денисов. - Изд. третье, исправл. и допол. - Ростов н/Д; М.: Издательский центр"МаРТ", 2006. - 768 с.

2.Коробкин В.И. Экология: учебник / В. И. Коробкин, Л. В. Передельский. - 12-е изд., доп. и перераб. - Ростов н/Д: Феникс, 2007. - 602 с. - (Высшее образование)

3.Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек: учебное пособие / Ю. В. Новиков. - 3-е изд., испр. и доп. - М.: ФАИР-ПРЕСС, 2005. - 729 с.

4.Концепция экологической безопасности РК, Астана, 2002.

5.Доклад конференции 00Н по окружающей среде и устойчивому развитию, Рио-де-Жанейро, 1992. Том 1, Нью_Йорк,1993.

6.Экологический кодекс РК, Астана 2007.

7.Марфенин Н.Н. Концепция устойчивого развития» в развитии / Россия в окружающем мире: 2002 (Аналитич кий ежегодник)

8.Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека: учеб. пособие для студ.высш. учеб.заведений / Пивоваров Ю.П., Королик В.В. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Издательский центр "Академия", 2006. - 512 с

9.Әлібеков А.С. Жалпы экология атауларының түсіндірме сөздігі: словарь / А. С. Әлібекова, З. К. Тоқмолдаева, С. С. Әлібеков; ред.: Ү. И. Кенесариев, Н. Ж. Жакашов. - Алматы: ТОО"ЭВЕРО", 2010. - 144 с.

10.Әлібеков А.С. Жалпы экология атауларының түсіндірме сөздігі: словарь / А. С. Әлібеков, З. К. Тоқмолдаева, С. С. Әлібеков. - Алматы: Эверо, 2009. - 142 с.: ил

11.Қуатбаев А.Т. Экология пәнінен практикум: учебное пособие / А. Т. Қуатбаев. - Алматы, 2006. - 172 с. - (Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі)

12.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау: 4000-ға жуық термин.: словарь. - Алматы: Мектеп, 2002. - 389 б.

13.Шилов И.А. Экология: учебное пособие / И. А. Шилов. - 4-е изд., стериотип. - М.: Высшая школа, 2003. - 512 с.

14.Экологиялық энциклопедия. - Алматы, 2007. - 302 б.

15.Экология человека Ю.А. Габов Караганда, 2012.

7.Бақылау: