Тараз 2012

Маркетинг пәнін оқып үйрену үшін қажетті оқу жұмысы бағдарламасындағы пәндердің тізімі:

Ø Маркетинг;

Ø Маркетингті зерттеу;

Курстың мақсаты

- сіздерді маркетингті басқарудың негізгі бағыттарымен таныстыру, маркетингті басқарудың негізгі түсініктерін анықтай отырып, маңызды мәселелерін атап көрсету;

- кәсіпорынның маркетингтік басқаруындағы стратегиялар мен тактика туралы ұғым қалыптастыру;

- кәсіпорынның маркетингтік күшеюінің нәтижелігін бағалау әдістерімен толыќ таныстыру, теориялық-әдістемелік дайындықтарыңыздың одан әрі жетілуіне, әртүрлі көзқарастар мен теориялық тұжырымдамаларға талдау жасай алатындай қабілеттіктеріңізді қалыптастыру.

Қойылатын талаптар Бұл пәннің негізгі маќсаты толыќ білімгерлерге маркетингті басқарудың негізгі түсінігін, маркетингті басқаруды ұйымдастыру байланысын, маркетингті жоспарлау, қаржы және бақылау, маркетинг кешенінде тауарлады басқару түсініктері туралы толыќ таныстырып, оларды тиімді ќабылдауѓа мүмкіндік береді. Маркетингті басқару пєні маркетингті басқару туралы түсінік, маркетингтің басќару процесі, ақпаратпен қамтамасыз етуді басқару, нарыќты сегменттеу жєне тауарды позицияланудыњ єдістемелік негіз ері, тауарды басқару, баѓаны басқару, тауар жылжыту жєне тарату жүйесінің, маркетингтегі басќару, жоспарлау, баќылау процесстері туралы толыќ теориялыќ білім бере алады. Алған теориялыќ білімдерін мекемені басқаруда, тєжірибемен ұштастырып, терењ білім ќалыптастыра алады.

1-Кесте. Пәннің мазмұны

№ Сабақ	№апта	Сабақ тақырыптары	Ескерту
		Курспен танысу. Лекция 1 Маркетингті басқару курсының мәні мен мазмұны және маркетингті басқаруды ұйымдастыру. Маркетинг түсінігінің мазмұнды сипаттары және маркетингтің негізгі ұжырымдамалары. Маркетингтің түрлері. Кәсіпорында маркетингті ұйымдастырудың байланыстары мен қағидалары.	Ф.Котлер Маркетинг негіздері Алматы 2000ж 25-30 беттер.
		Лекция 2. Маркетингтік орта. Микроорта Макроорта.Кәсіпорындағы маркетингті ұйымдастыру.	Оразбаева К.Н. Маркетинг Алматы 1997 16-21 беттер
		Лекция 3.Маркетингтік зерттеулер және маркетингтік ақпарат жүйесімен қамтамасыз етуді басқару. Ақпараттың фирма үшін маңызы.Маркетингтік ақпарат жүйесінің негізгі құрамдас бөліктері. Маркетингтік зерттеулер үрдісі. Ақпарат жинаудың әртүрлі әдістерінің артықшылықтары мен кемшіліктері. Ақпараттың фирма үшін маңызы	Уркунчиев Е.М. Калдыгозова М.А. Керимкулова Э. Маркетинг теориясы және пратикасы Тараз 2010 33-50 бетттер
		Лекция 4. Нарықты сегменттеу, мақсатты сегменттерді таңдау, тауарға жайлы жағдай жасау бақылау. Нарықты қамтудың маркетингтік стратегиялары. Нарықты сегменттеу. Тұтыну нарығын сегменттеудің негізгі принциптері. Мақсатты сегменттерді таңдау және тауарды нарықта жайғастыру	А.Н. Хожаназаров Маркетинг негіздері Алматы 2001ж 45-58 беттер
		Лекция 5. Тұтынушы ұйымдар маркетингі Тұтынушы ұйымдар маркетингінің ерекшеліктері.Тұтынушы ұйымдардың сатып aлy туралы шешім қабылдау процесі. Өндірістік мақсатқа арналған тауарларды сатып алушыларға әсер ететін факторлар	М.С.Ќожамќұлов Маркетинг негіздері Алматы 2000ж 141-515 беттер.
		Лекция 6. Маркетинг кешенін әзірлеу. Тауарларды әзірлеу: тауарлар, тауарлық маркалар, орау, көрсетілетін қызметтер.Тауар. Тауар түрлерін топтастыру. Тауардың өмірлік циклының кезеңдері.Тауарлық-маркалық саясат Тауарлық белгілер иелерінің қазақстандық қауымдастығы	Уркунчиев Е.М. Калдыгозова М.А. Керимкулова Э. Маркетинг теориясы және пратикасы Тараз 2010 96-111 б
		Лекция 7.Тауарларды әзірлеу және өнімнің бәсекеге қабілеттілігі. Тауарды әзірлеу процесі. Тауардың бәсекеге қабілеттілігі және оны бағалау.Тауар саясатындағы сервис	Ф.Котлер Маркетинг негіздері Алматы 2000ж 229-267 б.
		Лекция 8. Тауарға баға белгілеу саясаты мен оның міндеттері. Баға белгілеу міндеттері Баға түрлері және факторлары.Бағаны белгілеу әдістемесі және принцип бойынша баға белгілеу. Шегермелер мен есепке алу бойынша баға белгілеу.Тауар бағасын өзгерту арқылы ынталандыру.	Оразбаева К.Н. Маркетинг Алматы 1997 49-63 беттер
		Лекция 9. Тауарлар тарату тәсілдері, тарату арналары және тауарлар қозғалысы.Тарату арналары туралы ұғым олардың аумағы мен функциялары.	Ф.Котлер Маркетинг негіздері Алматы 2000ж 335-358 б.
		Лекция 10. Өткізудің маркетингтік жүйелері. Тауар қозғалысы проблемасын шешудің жолдары. Бөлшек сауда. Көтерме сауда Ұлттық сауданың ерекшеліктері.	М.С Ќожамќұлов Маркетинг негіздері Алматы 2000ж 141-515 беттер
11-12	11-12	Лекция 11-12. Тауар қозғалысы: коммуникация және ынталандыру процесі, жарнама. Маркетингтік коммуникация кешенінің құрамдас бөліктері. Маркетингтік коммуникация процесі. ұйымдық құрылымын таңдау.	Уркунчиев Е.М. Калдыгозова М.А. Керимкулова Э. Маркетинг теориясы және пратикасы 135-167 беттер
		Лекция 13. Ынталандыру құралдарына қысқаша сипаттама. Жарнама жән өнім өткізуді ынталандыру. Насихат және сауда аппаратының	Ф.Котлер Маркетинг негіздері Алматы 2000ж 340-364 беттер.
		Лекция 14. Маркетингтік шараларды жүзеге асыру: стратегиясы, жоспарлау бақылау. Стратегия. Жоспарлау. Бақылау.	Оразбаева К.Н. Маркетинг Алматы 1997 96-106 б
		Лекция 15. Халықаралық маркетинг, қызмет маркетингі Халықаралық маркетинг мәні Халықаралық маркетинг ортасы Қызмет маркетингі Бейкоммерциялық маркетинг	Оразбаева К.Н. Маркетинг Алматы 1997 100-106 беттер

Баға қою саясаты әділетті, түсінікті және қарапайым және білімгерлердің мүмкіндіктеріне негізделген. Бағалау барысында айып салу немесе ынталандуру шаралары қолданылады. Жұмыстың баллдары көлеміне және мазмұнына байланысты қойылады. Жазбаша жұмыс аудиторияда қорғалады және сұрақраға жауап берілу керек.

Кесте -2. Білімгерге баға қою саясаты.

	Курс компоненттері	Тапсырма саны	Баға салмағы %	тапсырманыңмаксималды баллы
	Сабақта тәжірибелік тапсырмалардың орындалуы			10*1=10
	СӨЖ			2*10=20
	Аралық бақылау			20*1=20
	Сабақтағы белсенділік			10*1=10
	Емтихан
	Барлығы

 

Алынған ұпайлар семестр соңында өзгертілмейді және де қосымша ұпайлар қосылмайды. Егер де Сіздің ұпайыңыз қандай да бір әріптік бағаның шегінде болатын болса, Сіз оны алдын- ала жоспарлап, сонымен қатар барлық курнс компоненті бойынша ұпайлар жинауыңыз қажет. Бағалар стандарт шкаласындағы бағаға сәйкес қойылады.

Кесте – 3. Білімгерлердің орындайтын СӨЖ жұмыстары

 

№	СӨЖ тақырыптары	Тапсыру мерзімі	СӨЖ қабылдау уақыты	Орындау шарттары және көлемі
1.	Маркетингті басқаруды ұйымдастыру	2 апта	5апта	Таңдаған фирма бойынша баяндама дайындау
2.	Маркетинг кешенін басқару	7 апта	8апта	Таңдалған фирма бойынша маркетинг-микс кешенін өңдеу
3.	Жазбаша рефератты орындау	3 апта	12апта	Төменде көрсетілген

Ксете -4. «Маркетингті басқару» пәнінен негізгі және қосымша әдебиеттер тізбесі

№	Әдебиеттің аталуы	Баспа, жылы	Кітапхананың атауы, орны	экз. саны
	Негізгі әдебиеттер:
	Ф.Котлер Маркетинг негіздері	Алматы 2000ж	ТарМУ №2 оқу залы
	А.Н. Хожаназаров Маркетинг негіздері	Алмати 2001ж	ТарМУ №2 оқу залы
	М. С.Ќожамќұлов Маркетинг негіздері	Алматы 2000ж	ТарМУ №2 оқу залы
	Д.Ќ. Ілиясов Маркетинг теориясы	Алматы 2002 жыл	ТарМУ №2 оқу залы
	Уркунчиев Е.М. Калдыгозова М.А. Керимкулова Э.	Тараз 2010	ТарМУ №2 оқу залы
	Ќосымша әдебиеттер		Тарму №2 оқу залы
	Р.А.Фатхудинов Основы маркетинга	Москва 2000 год	Тарму №2 оқу залы
	И.Н. Брагина Торговое дело	Москва 2000год	Тарму №2 оқу залы
	А.И.Щур Оптовая торговля	Москва 2000год	Тарму №2 оқу залы

Лекция -1 Маркетингті басқару курсының мәні мен мазмұны және маркетингті басқаруды ұйымдастыру

1.Маркетинг түсінігінің мазмұнды сипаттары және маркетингтің негізгі тұжырымдамалары

2. Маркетингтің түрлері

3. Кәсіпорында маркетингті басқарудың байланыстары мен қағидалары

1. Маркетинг – кәсіпорынның тиімділігіне (рентабельділігін) нарықты жан-жақты зерттеу және тауарларға, көрсетілетін қызметтерге деген сұранысты қанағаттандыру арқылы ықпал етуге бағытталған адам қызметінің түрі.

Маркетингтің маңызы – өндірілетін тауар емес, сатылатын өнімді өндіру.

Маркетингі кешені – нарыққа мейлінше көп ықпал ету үшін қолданылатын маркетингтік құралдардың жиынтығы.

Маркетингті түсіну үшін мына терминдердің мазмұнын ашу қажет: мұқтаждық, қажеттілік, сұраным, тауар айырбас, келісім, нарық.

Мұқтаждық; – адамның өзіне қандай да бір заттың жетіспеуін сезінуі.

Қажеттілік – жеке адамның тұлғасы мен мәдени деңгейіне байланысты ерекше қалпын қабылдаған мұқтаждық.

Сұраным – сатып алу қабілетімен дәлелденген қажеттілік. Ол жеке тұлғаға, мүмкіндіктерге, модаға және т.б. байланысты өзгеріп отырады.

Тауар – талап пен мұқтажды қанағаттандыра алатын жене нарыққа сатып алушының назарын аударту, сатып алуы, пайдалануы, тұтынуы үшін ұсынылатын және айырбасқа айналатын өнім. Мұқтаждықты қанағаттандыратын тауарлар тауар ассортименті деп аталады.

Маркетингтің функциялары:

Жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру, есепке алу және бақылау. Олардың қатарын маркетингтің айырықша функцияларымен толықтыруға болады:

1) нарықты маркетингтік зерттеу;

2) маркетингті жоспарлау;

3) маркетингтік қызметті ұйымдастыру;

4) өндіріс-тауар өткізу;

5) кәсіпорынның маркетингтік қызметін бақылау.

Маркетинг кешені – фирманың маркетингтік қызметінің басқару элементтерінің жиынтығы. Кешенді маркетингті пайдалану - ол жүйе ретінде қолданылса ғана тиімді болады деген сөз.

Маккартни "4-р" жүйесін ұсынған болатын (1952 ж.), яғни бұл жүйеге 4 ұғым кіреді: 1) өнім; 2) баға; 3) сату орны; 4) тауардың қозғалысы. Бүгінгі таңда бұларға 5-ші элемент қосылды: кадрлар жөніндегі саясат – қызметшілер.

2. Сұраным деңгейлері және маркетингтің

осы деңгейлерге сәйкес міндеттері

Сұранымның нарықтағы деңгейі маркетингтің міндеттері мен мақсаттарын, деңгейін түбегейлі өзгерте алады. Сұранымның деңгейіне байланысты маркетингтің мынадай түрлерін айырады:

Маркетингті басқару – ұйымның пайда табу, өткізу көлемін өсіру, нарықтың үлесін арттыру сияқты және т.б. белгілі міндеттерін ойдағыдай шешу үшін мақсатты сатып алушылармен табысты айырбас орнатуға, нығайтуға және қолдауға бағытталған шараларды талдау, жоспарлау, жүзеге асыру және осы істі бақылау.

Басқарушы – сұранымды қалыптастырумен және кеңейтумен қатар оны өзгерту, ал кейде қысқарту проблемаларымен де айналысады.

Маркетингті басқару міндеті – сұранымның деңгейіне, уақыты мен сипатына ұйымның алдына қойған мақсаттарына жетуіне көмектесетіндей дәрежеде ықпал ету. Маркетингті басқару – сұранымды басқару. Кез келген сәтте нақты сұраным талап етілетін

сұранымнан төмен, оған сәйкес немесе одан асатын деңгейі болуы мүмкін. Маркетингті басқару – осы деңгейлердің барлығымен айналысу деген сөз.

Маркетингті басқарушылар маркетингтік жағдайды талдау арқылы қабылданған жоспарларды жүзеге асыратын немесе бақылау функцияларын атқаратын фирманың лауазымды адамдары. Бұл тауар өткізу жөніндегі меңгерушілер жөне өткізу қызметінің қызметкерлері, жарнама қызметінің басқарушы қызметкерлері, өнімді өткізуді ынталандыру жөніндегі мамандар, маркетингті зерттеушілер, тауар жөніндегі меңгерушілер жөне баға белгілеу проблемаларының мамандары.

Кесте 5. Сұранымның деңгейлері мен маркетингтің түрлері

 

№	Сұраным-ның түрі	Сипаттамасы	Маркетингтің міндеттері	Маркетингтің түрі
1.	Жағымсыз	Тауарды ұнатпайды, кәсіпорын шығынмен келіседі.	Нарықтың тауарды неге ұнатпағанын талдау қажет. Тауарды өзгерту, бағаны төмендету, ынталандыру шараларын күшейту	Консервативті маркетингі
2.	Жасырын	Тауар қалып-тасқан сұра-нымды толық қанағаттандыра алмайды	Ықтимал нарықтың көлемін бағалап, сұранымды канағаттандыратын тауар шығару.	Дамушы маркетинг
3.	Құлдырап бара жатқан	Сұранымның төмендеуі	Себептерін талдау, өнімді ынталандыру, тауарды өзгерту	Ремаркетинг
4.	Жүйесіз	Тауарды өткі-зу маусымға, сағатқа, күнге байланысты өзгеріп отырады	Сұранымның ауыт-қуын төмен бағамен ынталандыру шара-лары арқылы бәсеңдету	Синхромаркетинг
5.	Тым артық;	Сұраныс ұйым-ның қанағаттан-дыру мүмкін-діктерінен едәуір артық	Бағаны көтеру және сервисті қысқарту арқылы уақытша төмендету	Ремаркетинг
6.	Тиімсіз иррацио-налды	Адам денсау-лығына зиян келтіретін тауарға сұраным	Адамдарды зиянды әдеттерден бас тартуға шақыру, бағаны көтеру, сатып алу мүмкіндіктерін шектеу	Қарсы маркетинг
			(18 жасқа дейін)
7.	Болмайтын	Сұранымның жоқтығы	Тауарға тән қасиет-терді тұтынушы мен ықтимал тұтынушы лар дың пайдасымен байланыстыру әдісте-рін іздеу, өнімге деген көзқарасты өзгерту	Ынталандыру маркетингі
8.	Толық-қанды	Сұранымның қазіргі деңгейі	Сұранымның деңгей-ін тұтынушының таңдауы өзгергеніне және бәсекенің күшеюіне қарамастан қолдау	Қолдау маркетингі

1. Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы тұтынушылар кең тараған және арзан тауарды таңдайды деген ойға сүйенеді. Бұл өндіріс тиімділігі мен бөлу жүйесін арттыруды қажет етеді. Бұл тұжырымдама екі түрлі жағдайда жемісті болмақ. Тауарға деген сұраным ұсыныстан асқан жағдайда басшылар өндірісті арттыру әдістерін іздестіруге баса назар аударуы қажет;

Бағаны төмендету үшін еңбек өнімділігін арттыру қажет.

2. Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы

Тұтынушылар сапасы ең жоғары, пайдалану қасиеттері мен сипаттамалары ең жақсы тауарды таңдайды, сол себептен тауар өндіруші өз өнімін үнемі жетілдіріп отыруға тиіс дегенге негізделеді. Осы тұжырымдаманың негізгі кемшілігі – өз тауарымен тым көп айналысу алдын болжай алмайтын маркетингке әкеліп соғуы мүмкін, яғни өндіруші өз тауарын ғана ұнатады, содан басқа ешнәрсені көрмейді, адамдардың мұң-мұқтажы мен талаптарына көңіл бөлмей кетеді.

3. Коммерциялық іс-әрекеттерді интенсивтендіру немесе тауар өткізу тұжырымдамасы фирма тауардың сатылуы үшін қажетті күш-жігер жұмсамаса, тұтынушы фирманың тауарын жеткілікті деңгейде сатып алмайды деген ойға сүйенеді. Бұл тұжырымдаманы енжарлық сұранымда тауарларға қатысты қолданады, яғни тұтынушы сатып алуды жоспарламайтын тауарларға қатысты (сақтандыру полистері, энциклопедиялық сөздіктер және т.б.) қызметтің осы салаларында ықтимал сатып алушыларды іздеу және оларға тауарды “күштеп сатудың» түрлі амалдары жетілдірілген. "Күштеп сатуды" автомобильдер тәрізді өтімді тауарларға қатысты қолданады. Оны коммерциялық емес салада да қолданады.

4. Маркетинг тұжырымдамасы. Бүл кәсіпкерлік қызметтегі жаңа көзқарас. Маркетинг тұжырымдамасы фирманың табысты қызметінің басты шарты – тұтынушының мұң-мұқтажы мен талап-тілектерін анықтау және оларды ойдағыдай қанағаттандыруды бәсекелесушілерден өзге, тиімді және анағұрлым өнімді тәсілдермен қамтамасыз ету.

Маркетинг тұжырымдамасы – маркетингтің кешенді іс-әрекеттеріне сүйенетін, ұйымның мақсатына жетудің негізі ретінде тұтынушының қанағаттануын мақсат тұтатын клиенттердің мұң-мұқтажы мен талап-тілектеріне бағыт ұстану.

Коммерциялың іс-әрекеттерді интенсивтендіру тұжырымдамасы мен маркетинг тұжырымдамасын бір-бірімен жиі шатастырады.

Тауарды өткізу жөніндегі коммерциялық іс-әрекеттер – сатушының мұқтажына назар аудару, ал маркетинг – сатып алушының мұң-мұқтажына назар аудару. Тауарды өткізу жөніндегі коммерциялық іс-әрекеттер – сатушының назарын ақшаға айналдыру бойынша мұң-мұқтажы туралы қамқорлық, ал маркетинг – клиенттің мұң-мұқтажын тауар және осы тауарды шығарумен, жеткізу және тұтынумен байланысты бірқатар факторлар арқылы қанағаттандыру туралы қам.

5. Әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы ұйымның міндеті – мақсатты нарықтардың мұң-мұқтажын, талап-тілегі мен мүдделерін анықтау және тұтынушының ойдағыдай қанағаттануын бәсекелесушілерден өзге, анағұрлым тиімді және өнімді тәсілдермен қамтамасыз ету немесе тұтынушы мен қоғамның игілігін нығайту болып табылады деген ойды білдіреді. Ол үш фактордың теңдестірілуін талап етеді, олар:

- фирма пайдасы;

- сатып алушының талап-тілегі;

қоғам

Маркетингтің тәжірибелік қызметін сатып алушы, сатушы және қатардағы азаматтар болып табылатын адамдарға үлкен әсерін тигізеді. Оның мақсаттарының ішінде тұтынушылардың мейлінше көп тұтынуын қамтамасыз ету, тұтынушыларға мейлінше көп тауар ұсыну, тұрмыс сапасын барынша арттыру. Көпшілігі тұрмыс сапасын арттыру ең басты мақсат болуы тиіс, ал әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасын қолдану өте маңызды деп санайды.

Кесте 6. Маркетинг тұжырымдамаларының салыстырмалы сипаттамасы

 

№	Тұжырымда-малар	Назарға алынатын негізгі объект	Мақсатқа жету кұралы	Түпкі мақсатқа жету
1.	Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы	Тауар, өндіруші	Өндірісті жетілдіру	Пайданы өсіру, өнімділікті арттыру арқылы пайда табу
2.	Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы	Тауар	Тауарды жетілдіру	Тауар сапасын және сипаттама-ларын, қасиетте-рін арттыру арқылы пайда табу
3.	Коммерциялык іс-әрекеттерді интенсивтендіру тұжырымдамасы	Тауар	Маркетингтің коммерция-лық іс-әрекеттері және ынталандыру шаралары	Тауарды сату көлемін өсіру арқылы пайда табу
4.	Маркетинг тұжырымдамасы	Тұтынушылар мұқтажы	Маркетингтін кешенді іс-әрекеті	Тұтынушылардың қанағаттануын қамтамасыз ету арқылы пайда табу
5.	Әлеуметтік- этикалық маркетинг тұжырымдамасы	Тұтынушы-лардың мұқтажы, тұтынушы мен коғамның кінәратсыздығы	Фирма, тұтынушы, қоғам мүдделерін теңдестіру негізінде пайда табу	Маркетингтің кешенді әрекеттері

Лекция 2. Кәсіпорындағы маркетингтік ортаны басқару