XІХ ғасырдың аяғындағы дәулескер күйшілер
| Аты – жөні
| Өмірбаяны
| Еңбектері - Мазмұны
| | Құрманғазы Сағырбайұлы
(1806-1879)
| Бөкей ордасының Жиделі жерінде дүниеге келген. Кедей шараның баласы Қ. жасынан ән-күйге әуестігімен көзге түседі. Алғашқы ұстазы Ханбазар, күйші – Ұзақ, Бөкей Ордасындағы атақты халық сазгерлері Байбақты, Байжұма, Баламайсаң, Соқыр Есжан, Шеркештің күйлерін үйреніп, орындаушылық шеберлігін шыңдады.
Үстем тап өкілдерінің «ұры», «қарақшы» деп жала жабуы салдарынан ол Орал мен Орынбор абақтысында отырған. Ауызша деректерге қарағанда, Иркутск түрмесінің де азабын басынан кешірген. 1880 ж. Аяғында Астрахан маңындағы Сахмаға біржолата қоныс аударды. Күйшінің маңына оның шәкірттері: Дина, Ерғали Есжанұлы, Меңдіғали Сүлейменұлы т.б. топтасты. Халық арасында есімдері әйгілі Сүгірәлі, Көкбала, Шора, т.б. домбырашылар Құрманғазының шәкірті болғанын мақтан етті.
| 60-тан астам: «Адай», «Сарыарқа» (туған жерді, кең-байтақ даланы, халықтың қажымас қайратын сипаттайды), «Ақсақ киік», «Көбік шашқан», «Түрмеден қашқан», «Ертең келем», «Кісен ашқан», «Қайран шешем», «Ақбай», «Кішкентай» (И.Тайманұлына арналған), би күйлері: «Қызыл қайың», «Балбырауын»
| | Дәулеткерей Шығайұлы (1820-1887)
| күйші, сазгер, домбыра өнеріндегі лирикалық бағыттың негізін салушы. Бөкей хандығының аумағындағы Қарамола деген жерде Кіші жүздің ханы Шығайдың отбасында дүниеге келіп, ер жетті.Болашақ күйші көзқарасын қалыптастыруда 1836-1838 ж.ж. Бөкей Ордасындағы көтеріліс белгілі орын алды. Д. Бөкей Ордасын басқару жөніндегі Уақытша Кеңестің төрағасы Г.В.Ващенкомен қарым‑қатынасын үзбеді.
| 40-қа жуық: Тұрмыстық саланы бейнелейтін күйлері: «Жігер», «Бұлбұл», «Тартыс», «Ысқырма», «Желдірме», «Ақбала қыз», «Құдаша», «Жұмабике», «Қосалқа», орыс музыкасындағы әскери марштар әсерімен «Ващенко», «Қос ішек», «Топан», «Қоңыр», т.б. күйлерін шығарды.
| | Тәттімбет Қазанғапұлы (1817-1860)
| лирик сазгер, шертпе күй негізін қалаушылардың бірі. Қарқаралы өлкесінде орта шаруа отбасында дүниеге келген. Домбырашылық өнер арғы ата тегінен дарыған. Алғаш домбыра тартуды әкесінің інісі Әлиден үйренген, анасы да оны өнерге баулиды. 1855 ж. Петербургке барады, өнер сүйген қауымның назарын аударып, күміс медальға ие болды.
| 40-тан астам: «Саржайлау», «Былқылдақ», «Сылқылдақ», «Сарыөзен», «Алғашыр», «Салқоңыр», «Қосбасар»;
«Бес төре» - халықты қыспаққа алып жәбірлеп жатқан төрелерді түйреуге арналған күйі.
| | Ықылас Дүкенұлы (1843-1916)
| Қарағанды облысының аумағында қарапайым қазақтың отбасында дүниеге келген. Баласы Жүсіпбек оның «Қорқыт» сияқты туындыларын кеңінен насихаттап, кейінгі ұрпаққа жеткізді.
| «Ықыластың күйі», «Қоңыр», «Қорқыт сарыны», «Жезкиік», «Кертолғау», «Ерден», «Қазан», «Аққу», «Жалғыз аяқ», «Бестөре»; тәкаппар патша шенеуніктері менменсіген байларды кекейтін күйі - «Жарым патша»
| | Қазанғап Тілепбергенұлы
(1854-1927)
| Арал теңізі маңында дүниеге келген.
| «Ноғайлы босқыны», «Окоп», «Жұртта қалған»
| | Біржан сал Қожағұлұлы (1843-1897)
| сазгер, ақын, әнші. Көкшетау маңында кедей отбасында туған. 20 жасынан ән шығара бастаған. 1865 ж. Абаймен кездесуі оның сазгерлік, әншілік, ақындық өнерінің дамуына әсер етті. Біржан патриархалдық-феодалдық қоғамның озбырлығына қарсы тұрды («Жанбота» өлеңі). Біржанның Сарамен айтысы оның суырып салма ақындық талантын елге танытты. Біржан мектебінен тәлім алған дарындылар – Ақан сері, Үкілі Ыбырай, Балуан Шолақ.
| 40-қа жуық: «Ғашығым», «Біржан сал», «Айтбай»
«Жанбота» - ызы-кекке толы өлеңі сол заманның азулы өкілдерін түйреуге арналды.
| | Жаяу Мұса Байжанұлы (1835-1929)
| халық сазгері, әнші, ақын-публицист. Баянауылдағы Жасыбай көлінің жағасында кедей отбасында туған. 4 жасында Тайжан (әкесінің ағасы) қолына алып, арабша оқытқан. 1851 ж. Петропавлда орысша оқып, гармоньда, скрипкада ойнауды үйренді. Ы.Алтынсариннің «Кел балалар, оқылық» өлеңіне ән шығарған. Шоқанмен бірге жүріп, Абайға өлең арнады.
| «Ақсиса», «Хаулау» (алғашында «Хаулилау»), «Шорманұлына», «Толғау»;
Ауыл табиғатын бейнелеген - «Баянауыл», «Сұршақыз» т.б.Өзі шығарған 70-ке жуық әннің сөздерін өзі жазған.
| | Ақан сері (Ақжігіт) Қорамсаұлы (1843-1913)
| ақын, сазгер, күйші. Көкшетаудағы Үлкен Қоскөлдің маңында шаруа отбасында туған. 16-17 жасынан өнер жолына түскен. Айналасына әнші-күйші жастарды жинаған Ақан сері ел аралап, белгілі Балуан Шолақ, Жаяу Мұса, Естай сияқты әнші-серілермен жақын болды.
| 40-тан астам: 1905-1907 ж.ж. Ресей революциясының лебін аз да болса сезгені - «Шоғырмаққа», «Сұрағанға», «Смағұлға» cықақ өлеңдерінде көрінді, «Маң-маңгер», «Сырымбет», «Балқадиша»; ақынның көніл-күйі, ашу-ызасы, үміт-сезімі тебірене жырланған өлеңі - «Құлагер»
| | Мұхит Мералыұлы
(1841-1918)
| сазгер, әнші. Оның шығармашылығы лирикалық жанрдан тұрады.
| «Бала Ораз» әні ғашықтық туралы.
| | Балуан Шолақ (Нұрмағамбет) Баймырзаұлы
|
|
|
Картограммы и картодиаграммы Картограммы и картодиаграммы применяются для изображения географической характеристики изучаемых явлений...
|
Практические расчеты на срез и смятие При изучении темы обратите внимание на основные расчетные предпосылки и условности расчета...
|
Функция спроса населения на данный товар Функция спроса населения на данный товар: Qd=7-Р. Функция предложения: Qs= -5+2Р,где...
|
Аальтернативная стоимость. Кривая производственных возможностей В экономике Буридании есть 100 ед. труда с производительностью 4 м ткани или 2 кг мяса...
|
Условия приобретения статуса индивидуального предпринимателя. В соответствии с п. 1 ст. 23 ГК РФ гражданин вправе заниматься предпринимательской деятельностью без образования юридического лица с момента государственной регистрации в качестве индивидуального предпринимателя. Каковы же условия такой регистрации и...
Седалищно-прямокишечная ямка Седалищно-прямокишечная (анальная) ямка, fossa ischiorectalis (ischioanalis) – это парное углубление в области промежности, находящееся по бокам от конечного отдела прямой кишки и седалищных бугров, заполненное жировой клетчаткой, сосудами, нервами и...
Основные структурные физиотерапевтические подразделения Физиотерапевтическое подразделение является одним из структурных подразделений лечебно-профилактического учреждения, которое предназначено для оказания физиотерапевтической помощи...
|
Метод архитекторов Этот метод является наиболее часто используемым и может применяться в трех модификациях: способ с двумя точками схода, способ с одной точкой схода, способ вертикальной плоскости и опущенного плана...
Примеры задач для самостоятельного решения. 1.Спрос и предложение на обеды в студенческой столовой описываются уравнениями: QD = 2400 – 100P; QS = 1000 + 250P
1.Спрос и предложение на обеды в студенческой столовой описываются уравнениями: QD = 2400 – 100P; QS = 1000 + 250P...
Дизартрии у детей Выделение клинических форм дизартрии у детей является в большой степени условным, так как у них крайне редко бывают локальные поражения мозга, с которыми связаны четко определенные синдромы двигательных нарушений...
|
|
