ПЕРИТОНИТ

Перитонит – құрсақ қуысы ішастарының (серозды қабаттары) жедел немесе созылмалы қабынуы. Перитонит терминін 1906ж. Шпренгель енгізген.

Этиологиясы, инфекция түсу көздері: қоздырғыштарының 85 – 90% іріңдіктер тудыратын микроорганизмдер болып табылады. В.Д. Федоров, Б.Д. Савчук мәліметтері бойынша перитонит кезінде іш қуысындағы экссудатты бактериологиялық зеттеуде ішек таяқшасы 65,2%, стафилококк 19,1%, протей 8,2%, спорасыз дамитын анаэробтар 2,7, осы микробтар ассоциациясы 27% анықталған. Көп жағдайларда қурсақ қуысындағы мүшелердің іріңді қабынуы (жедел аппендицит, жедел холецистит, ішек өтімсіздігі, қысылған жарықтар, асқазан, ұлтабардың тесілген ойық жаралары, жедел панкреатит, жедел гинекологиялық аурулар) немесе аталған қуысты мүшелердің зақымдалуы перитонитпен асқынады. Себебі анықталмаған перитониттер криптогенді деп аталады. Құрсақ қуысына операциялар жасалғанның өзі жарақат болып есептеледі. Ауыр операциялар ұзаққа созылғандықтан, құрсақ қуысындағы мүшелердің кебуі, құрғауы, температурасының төмендеуі, қолданылатын химиялық антисептиктердің іш пердесін тітіркендіруі асептикалық қабыну тудырып, ас қорыту жүйесіне кері әсерін тигізеді – іштің ауырсынуы, кебуі, жүрек айнып құсуы болады. Перитонит ағымында қоздырғыштарына байланысты ерекшеліктер байқалады: Стрептококты перитонит көбінесе шектелмейді, жайылмалы болып келеді, іріңі сұйық, құрамында фибрин аз болады. Ішек таяқшаларынан туындайтын қабынуда түзілетін іріңде фибрин мол болғандықтан перитонит көбінесе шектелген, ошақталған болып келеді. Осы себепке байланысты стрептококті перитониттен кейін науқастардың өлімі, ішек таяқшасымен шақырылған перитонитпен салыстырғанда екі есе жоғары. Құрсақ қуысының жедел хирургиялық ауруларының ішінде жедел аппендицит перитонитпен жиі асқынады, орташа есеппен перитониттің жартысынан көбі (50 – 72%) жедел аппендициттің асқынған түрлерінен кейін дамиды. Іріңді деструктивті қабынулар асқазан, ішектің қабырғаларының қан айналымын бұзады - қан тамырларының тромбозы ішек некрозына әкеледі, ішек қабырғалары ыдырап жұқарады, өтімділігі жоғарылап немесе тесіліп (перфорация) перитонит дамиды (97-сурет, 141-бет).