Инвестиция түрлері мен нақты инвестиция құрамы
Заттық қ ұ рамына байланысты инвестицияның келесі тү рлері болады: - ақ ша қ аражаттары (мақ сатты банктік салымдар, акциялар жә не басқ ада бағ алы қ ағ аздар); - жылжымалы жә не қ озғ алмалы мү лік (ғ имарат, қ ұ рылыс, қ ұ рылғ ы жә не басқ ада материалдық қ ұ ндылық тар); - мү ліктік қ ұ қ ық (авторлық қ ұ қ ық, «ноу-хау», тә жірбие жә не басқ а да интеллектуалдық бағ алық тар); - жерді жә не басқ ада табиғ и ресурстарды қ олдану қ ұ қ ығ ы; Басқ ада қ ұ ндылық тар. Инвестицияның ә р-тү рлі тү рлерін жү зеге асыруғ а байланысты келесі тү рлері болады: - нақ ты инвестициялар (қ ұ ралдарды ұ зақ мерзімге салу – капиталды салымдар); - қ аржылық инвестициялар (бағ алы қ ағ аздарды сатып алу); Интеллектуалды инвестициялар (мамандарды курстарда дайындау, тә жірбие, лицензия, «ноу-хау» жә не т.б. беру). Инвестициялық қ ызметтің субъектілеріне байланысты келесі тү рлері болады: - азаматтар инвестициясы; - мемлекеттік емес меншіктегі кә сіпорындар инвестициялары; - мемлекеттік инвестициялар; Шет ел инвестициялары (тікелей жә не портфелді). Инвестициялық қ ызмет объектісі бойынша инвестициялардың келесі тү рлері болады: - негізгі капиталғ а (жаң а қ ұ рылғ ан, қ айта қ ұ рылғ ан негізгі қ орларғ а жә не т.б.); - айналым капиталына; - бағ алы қ ағ аздарғ а; - мақ сатты ақ шалай салымдар; - ғ ылыми-техникалық ө нім; Интеллектуалды қ ұ ндылық тар. Отандық экономикада капиталдық салым деп аталатын нақ ты инвестициялар, келесі негізгі элементтерден тұ рады: 1. Қ ұ рылыс-монтажды жұ мыстарғ а шығ ындар – ғ имараттар мен қ ұ рылыстар салу, қ ұ рылыс жерін жоспарлау жә не дайындау, игеру бойынша жұ мыстар, технологиялық, оперативтік жә не қ ұ рылғ ылардың басқ ада тү рлерін монтаждау; 2. Ә р-тү рлі машиналарды, механизмдерді, қ ұ рал саймандарды сатып алуғ а шығ ындар; Капиталдық жұ мыс жә не жобалық -іздестіру жұ мыстарына, салынып жатқ ан кә сіпорынның дирекциясын ұ стауғ а жә не техникалық бақ ылауғ а, кадрларды дайындауғ а жә не қ айта дайындауғ а жә не т.б. шығ ындар. Капиталдық салымдардың қ ұ рылымының белгілеріне байланысты келесі тү рлерге бө лінеді: салалық, территориялық, технологиялық, ұ дайы ө ндірістік жә не меншік формасы бойынша. Капиталдық салым жоспары кә сіпорынның даму жоспарының қ ұ рамдық бө лігі болып табылады жә не келесі бө лімдерден тұ рады: 1. Ө ндірістік қ уаттарды жә не объектілерді іске кіргізу бойынша жоспарлы міндеттер; 2. Капиталдық салымдар кө лемі жә не олардың бағ ыттары, қ ұ рылымы; 3. Қ ұ рылыстардың жә не объектілердің титулдық тізімі; 4. Жобалық – іздестіру жұ мыстарының жоспары; 5. Қ ұ рылыс ө ндірісінің жә не оның материалды-техникалық базасының даму жоспары; Капиталдық салымның тиімділігінің техника – экономикалық дә йектелуі. Кә сіпорынның ө ндірістік базасын дамытуды инвестициялауды таң дау жә не бағ ыттарын дә йектеу Экономикалық мағ ынада капитал салымның тікелей қ орытындысы болып негізгі қ орлардың жаң ғ ырту немесе кіргізу табылады, ал соң ғ ысы болып ө ндіріс кө лемінің ө суі табылады. Тиімділікті алу мен салу арасында нақ ты уақ ыт аралығ ы болуы мү мкін. Оны капитал салымының қ атынасы бойынша кешігу алшақ тығ ы деп атайды. Атаң бә секлесте қ ызмет ететін кә сіпорындар ү шін, бұ ндай кешігудің ұ зақ тылығ ы ө те маң ызды, жә не ол оның қ ысқ аруына мү дделі. Бұ л инвестициялық жобаны таң дауды дә йектеу кезең інде шешілу керек. Теорияда да, тә жірбиеде де инвестициялық жобаның дайындаудың нақ ты ә дістемесі бар жә не оны келесі кезең дер бойынша жү зеге асыру: инвестициялық ойдың қ ұ рылуы; инвестициялық жобаның жү зеге асыру жағ дайын талдау; жобаның техника-экономикалық дә йектелуі; жерді сатып алу, жалғ а алу немесе бө лу; келісім шарт қ ұ жатын дайындау; қ ұ рылыс-монтаждық жұ мыстарды жү зеге асыру, іске қ осу жұ мыстарын қ оса; объектіні пайдалану; экономикалық кө рсеткіштердің мониторингі. 1. Инвестициялық ойдың қ ұ рылуы: - ойдың тууы жә не дә йектелуі; - техникалық шешімнің инновациялық, патенттік, экологиялық талдауы (техника, ресурс, қ ызмет объектісі); - қ ажет болса басқ ару органдарымен алдын-ала келісім жасау;
|
