Азақстан — демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет

Қ азақ стан мемлекеті ежелгі қ азақ жерінде қ ұ рылды. Демек, қ азақ ұ лты осы аумақ та бұ рыннан ө мір сү ріп келе жатқ ан халық (этнос) болғ андық тан, мемлекеттің сол ұ лттың атымен аталуы табиғ и жә не заң ды жағ дай. Қ азақ тілі – бірден-бір мемлекеттік тіл. Басқ а ұ лттардың тілдерін кемсітуге жол берілмейді. Орыс тілі мемлекеттік ұ йымдарда жә не жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарында ресми тү рде қ олданылады.

Қ азақ стан Республикасының Конституциясы, ұ лтына қ арамастан барлық азаматтарғ а тең қ ұ қ ық бере отырып, олардың тату тұ руына заң дық негіз қ ұ рады. Сондық тан Қ азақ стан — жалпы халық тық мемлекет. Бұ л жағ дай Конституцияда жазылғ ан мемлекеттің, оның органдары қ ызметінің принциптерінде анық айтылғ ан. Біріншіден, мемлекет, оның органдары қ оғ амдық татулық пен саяси тұ рақ тылық ты қ амтамасыз етуге талаптануы қ ажет. Қ оғ амдық татулық дегеніміз қ айшылық қ а, ә леуметтік топтар арасында, тү рлі ұ лттар арасында қ арсы тұ рушылық қ а жол бермеу. Мұ ндай татулық ты қ амтамасыз ету қ оғ амның тұ рақ тылығ ының, ә р адамның тыныш ө мір сү ріп, оқ уының, жұ мыс істеуінің алғ ы шарты. Екіншіден, мемлекет ө зінің экономикалық саясатын қ оғ амның экономикасын дамытуғ а бейімдеп, тек бір топ адамның емес, бү кіл халық тың тұ рмыс жағ дайын жақ сартуғ а бағ ыттауы керек. Ү шіншіден, мемлекет органдары мемлекет ө мірінің маң ызды мә селелерін демократиялық жолмен шешуі керек. Бұ л - халық ең маң ызды мемлекеттік мә селелерді, мысалы, Конституцияғ а ө згерістер енгізуді референдум арқ ылы шешеді деген сө з. Референдумды ө ткізу тә ртібі ерекше заң мен қ арастырылады.

Қ азақ стан Республикасы алдына демократиялық мемлекет қ ұ руды мақ сат етіп қ ойып отыр. Мұ ндай мемлекет қ ұ рудың негізгі шарты — барлық азаматтарды ұ лтына қ арамастан тең қ ұ қ ық тық негізде біріктіру. Осы интернационалдық идеяғ а сү йене отырып, Конституция " халық " деген ұ ғ ымды қ олданады. Саяси-қ ұ қ ық тық мағ ынада " халық " деген — мемлекет кө лемінде саяси ә рекеттерге қ атысуғ а хақ ысы бар, барлық кә мелетке жеткен Қ азақ стан азаматтарының жиынтығ ы. Мысалы, Конституцияғ а, Президенттің Қ азақ стан Республикасында сайлау туралы жарлығ ына сә йкес азаматтар, саяси партиялар, басқ а қ оғ амдық бірлестіктер Республика Парламентінің Мә жілісіне депутаттық қ а кандидаттар ұ сынуғ а ерікті. Оларды жан-жақ ты талқ ылап, қ олдап немесе қ арсы ү гіт жү ргізуге хақ ылы. Барлық саяси партиялар тең қ ұ қ ық ты, олардың біреуіне қ андай да болсын жең ілдік немесе артық шылық берілмейді. Азаматтар ө з қ алауымен саяси партиялардың біреуін қ олдай алады немесе олар депутаттық қ а ұ сынғ ан кандидаттарды қ олдауғ а немесе қ олдамауғ а ерікті. Мұ ның ө зі халық тың ой-пікірін айқ ындауғ а мү мкіндік береді.

Демократияның бір кө рінісі — азаматтардың қ оғ амдық бірлестіктеріне мемлекет органдарының заң сыз қ ол сұ ғ уына тыйым салу. Қ оғ амдық бірлестіктерді азаматтар тү рлі мақ сатпен: ө здерінің саяси, ә леуметтік, рухани, мә дени, діни қ ажеттіктерін қ анағ аттандыру ү шін қ ұ рады. Ә рине, қ оғ амдық бірлестіктер Конституцияны, заң дарды сақ тауғ а міндетті. Олар ә леуметтік, ұ лттық, діни, нә сілдік арандатушылық пен айналыспауы керек. Олардың жұ мысы мемлекеттің қ ауіпсіздігіне, конституциялық қ ұ рылысты ө згертуге, Қ азақ стан аумағ ының тұ тастығ ына қ арсы бағ ытталмауы тиіс.

Қ азақ стан Республикасы — зайырлы мемлекет. Елімізде тү рлі діни бірлестіктер ә рекет етуде. Азаматтардың қ андай дінге сенгісі келсе ө з еркі, тіпті, ешбір дінге сенбеуге де хақ ылы. Дін мемлекеттен ажыратылғ ан. Оның мә ні мынада: біріншіден, мемлекет қ андай да болсын діни идеологияны мойындамайды; екіншіден, мемлекеттік оқ у орындарында (мектептерде, институттарда, т.с.с.) діни ілімді уағ ыздауғ а жол берілмейді; ү шіншіден, Республикамызда дінге сү йенген саяси партиялардың ұ йымдастырылуына жә не қ ызметіне тыйым салынғ ан.

Қ азақ стан халқ ы ө з алдына жоғ ары мә ртебелі мақ сат қ ойып отыр. Ол –қ ұ қ ық тық мемлекет қ ұ ру. Бұ л мақ сатқ а жету ете қ иын. Қ ұ қ ық тық мемлекетте заң бір ә леуметтік топтың емес, халық тың шынайы еркін білдіреді. Мұ ндай мемлекетте заң ның рухы ү стемдік етеді. Барша адамдар, ең жоғ ары дә режедегі лауазым иелерінен қ атардағ ы азаматтарғ а дейін заң дардың бү кіл халық тың мү ддесі, игілігі ү шін жасалып, қ олданылатынын, заң дар адамдарғ а қ ажет қ оғ амдық тә ртіпті орнататынын, адамдарғ а отбасын қ ұ рып, ө сіп-ө нуге, ө зі қ алағ ан жұ мыспен шұ ғ ылдануғ а, ө здерін еркін сезінуге, қ оғ ам ісіне катысуғ а жағ дай туғ ызуғ а керек екенін тү сінуі қ ажет.

Қ азақ стан Республикасында, Конституцияда айтылғ анындай, ә леуметтік мемлекет қ ұ рылуда. Ә леуметтік мемлекетте Конституция, заң халық ты таптарғ а, ерекше ә леуметтік топтарғ а бө лмейді. Мемлекет халық тың барлық топтарына: шаруаларғ а, жұ мысшыларғ а, қ ызметшілерге, мұ ғ алімдерге, ғ алымдарғ а, оқ ушыларғ а, аналарғ а, зейнеткерлерге, жетімдерге, тиісінше қ амқ орлық жасайды. Мемлекет ә рбір ә леуметтік топтың ерекшеліктерін ескеріп, кө мекке мұ қ таждарғ а тиісті қ аражат бө леді. Себебі ең бекке қ абілетсіз, хал-жағ дайы тө мен адамдарғ а мемлекет тарапынан ерекше қ амқ орлық қ ажет. Мемлекеттің сипаты оның жастарғ а, мү гедектерге, зейнеткерлерге, кө п балалы отбасыларына қ амқ орлық жасап, олардың адамғ а лайық ө мір сү руіне жағ дай туғ ызғ анына қ арап анық талады.