Диагностика.

-ҚЖА- эритроциттердің төмендеуі,лейкоцитоз,ЭТЖ жоғарылауы. -Биохимиялық анализ – альбуминдердің төмендеуі.глобулиндер,фибриногендер,С-реактивті белок жоғарылауы. -Иммунологиялық зерттеу – ревматоидты фактордың табылуы; Т-лимфоциттердің азаюы Аспаптық зерттеу. – Рентгенография-жіліішілік сүйектерің басы кеуектенеді;буын аралары куысының кішірейгенін;маңайындағы шеміршектерідің эрозияға ұшырғанын байкауға болады.

Емдеу принициптері. Емге негізінен дәрі-дәрмек қолданылады (аурудың түріне, дәрежесіне қарай ацетилсалицил қышқылы, пироксикам, флугалин, индометацин, ибупрофен, вольтарен, напросен, мовалис, неминсулит, преднизолон, делагил, меторексат, азатиопринға т.б.). 1.Қабынуға қарсы: аспирин,реопирин,ибупрофен,,апроксин. 2.Кортикостероидтар- преднизолон 3.Базистік емдеуге жататындар – алтын қосындылары,цитостатиктер,метатриксат.4. Иммуномодуляторлар – левамизол,Т-активин,гемосорбция,плазмаферез. РА терапиясының негізгі бағыттары: организмнің жалпы реактивтілігіне әсер ету, жұқпа ошақтарын жою, буын үдерісін жергілікті емдеу, буын қызметін қалпына келтіру.
Науқасты ауруханаға жатқызуды талап ететін жағдайлар: бірінші рет анықталған РА, РА бар деген күдіктің болуы, висцериттер бар РА, басылмайтын қайталамалы синовит, емхана жағдайында тиісті ем кешенін қамтамасыз ету мүмкіндігінің болмауы.

 

2. Жүректің ишемиялық ауруы — жүректе қанайналымы толық тоқтағандықтан немесе қажетті шамадан кем болғандықтан дамитын сырқат. Жүректің ишемиялық ауруы кенеттен қазаға ұшыратуымен қауіпті. Ол жүрек-тамыр сырқаттарынан болатын өлім-жітімнің 2/3-ін қамтиды. Бұл ауруға жасы 40—65-тер шамасындағы ер адамдар жиірек шалдығады.

Этиологиясы мен патогенезі. Миокард инфарктісінің тікелей әсерлі себептері: жүрек артерияларының спазмы; олардың іргесінде тромбылардың түзілуі; саңылауында тромбылық эмболдардың пайда болуы; осы артериялар атеросклероздан тарылып, миокардқа оны зорықтыратындай күштің түсуі. Жүректің ишемиялық ауруының атеросклероз және гипертония ауруымен тығыз байланыстылығын ескерсек, оның этиологиясы аталған себептермен шектеліп қана қоймайтыны түсінікті. Атеросклероз бен гипертония ауруын өрістететін этиологиялық факторлардың барлығы, әсіресе психика-эмоциялық зорығу, жүректің ишемиялық ауруының дамуына да себеп болады.

Ишемиялық аурудың, атеросклероздың және гипертония ауруының патогенездік факторлары ортақ. Олардың ішінде ең маңыздылары: 1) гиперлипидемия, 2) артериялық гипертензия; 3) дененің артық массасы (семіздік); 4) дене қимылының аздығы; 5) темекі шегу; 6) көмірсуларға толеранттылықтың өзгеруі (мысалы, қантты сусамыр); 7) несеп қышқылды диатез; 8) генетикалық бейімділік; 9) еркек жыныстылық.

Жүрек қыспасы (Стенокардия)-жүрек ишемиялық ауруларының нозологиялық түрі. Ол төс артындағы ұстамалы ауру сезімдерімен сипатталады.

Кернелу жүрек қыспасына тән белгілер (ДДҰ):

-ауырудың сипаты-қысып не жаншып ауыру

-ауыру сезімінің орналасуы-төс арты немесе төстің сол жақ шеті

-ауыру сезімінің пайда болуы-физикалық күштеме түскенде

-ауыру сезімінің ұзақтығы-10 минуттан аспайды

-нитроглицерин қабылдаған соң тез және толық әсеретед!

-ауыру сезімнің эквиваленттері(ентігу,жөтел, кеуденің қысылуы,қыжыл және т.б.),ауыр күш түскенде басталып, аз уақыт ішінде күш түсу тоқтағанда және нитроглицерин қабылдағаннан кейін басылды.

-ауыру сезімнің иррадиация аймақтарында болуы

-ауыру сезімнің ұзаққа созылуы (оны тудырған себептердің сақталуына байланысты – АҚҚ, тахикардия, көңіл-күй күйзелістері) Науқастың жағдайы күрт нашарлап, қорқыныш сезімі пайда болады. Ол әлсізденіп, денесінен суық, жан тері шығады, тахикардия анықталады.Бұл аурудың морфологиялық негізі тәж артериясының атеросклерозына байланысты. Физикалық күш түскенде миокардта қайтымды ишимияға ұшыраған аймақтар пайда болады. Алғаш рет пайда болған жүрек қыспасы бар науқастын ауру болжамы ауыр, өйткені ол жиірек миокард инфарктісімен (25-30% ауруханада уақытылы және шұғыл емделгеннің өзінде), жүрек ырғағының бұзылыстарымен, өліммен асқынады. Алғаш рет пайда болған жүрек қыспасының диагнозы қойылған науқас, міндетті түрде ауруханаға жеткізіп динамикалық бақылауға алынады. Жедел емдеу принциптері:

Ангиноз ұстама кезінде:

-науқастың аяғын төмен түсіріп, ыңғайландырып отырғызу керек;

-нитроглицерин таблеткасын немесе аэрозолін 0.4-0.5мг тіластына әр 3 минут сайын 3 рет беру;

-физикалық және көңіл-күй тыныштығын сақтау;

-қан қысымымен жүрек ырғағын бақылап, қалпына келтіру

Жүрек қыспасының үстамасы сақталса: -оттегі терапиясы; -күш түсу жүрек қыспасында 10-40 мг анаприлинді тіл астына қою; -10000 Б гепаринді көк тамыр ішіне енгізу; -0.25г ацетил салицил қышқылын шайнату керек.

3. Бронх демікпесі-тыныс жолдарыныгң созылмалы қабыну ауруы,оған көптеген клеткалар мен клетка элементтері қатысады.Ол бронхтардың гиперреактивтілігі және жайылмалы бронх обструкциясының әсерінен пайда болатын, кезеңді қайталанатын тыныстың тарылуы және тұншығу ұстамаларымен,ысқырықты сырылдар,ентігу,таң сәріде немесе түнде мазалайтын жөтелдің дамуымен сипатталады.

Бронх демікпесі ауырлық дәрежесіне қарай да жіктеледі:

Оның жеңіл, орташа ауырлықтағы және ауыр түрлері бар.

Жеңіл демікпе-белгілері: сирек қысқа түрде өтетін тұншығу ұстамалары (айына 1 реттен аз). Олар кенеттен немесе бір рет қабылданған бронхолитиктердің әсерінен қайтады және физикалық күштемені жақсы көтереді. Ремиссия кезінде жалпы жағдайы өзгермейді,сыртқы тыныс көрсеткіштері қалыпты күймен тең. Орта ауырлықтағы ұстамада тұншығулар айына 3-4рет қайталанып, тыныс қызметі мен қан айналымының бұзылыстары байқалады: тахикардия, тахипноэ, жүрек тондарының тұйықталуы.

Ауыр түрінде -тұншығу ұстамалар жиі (күнде не апта сайын) болады. Олар кернелуімен, ентігумен, тахикардиямен сипатталады. Қарап тексергенде: - тері қабаттары бозғыл-сұр өкпенің түсті. Еріндерінің, ауыз айналасының, құлақтарының және саусақтарының көгеруі байқалады. Қақырық шығаруы қиындаған жөтел,дем шығаруы шулы және ұзаққа созылады. Дем шығарғанда кеуде клеткасы тартылып, бұлшықеттер қатысады.

Клиникасы: Бронх демікпесінде тұншығу ұстамасы пайда болады, экспираторлы ентікпе, науқас ортопноэ қалпында отырады. Дем алу актісіне бұлщық еттер қатысады, мұрын қалқаларының кернелуі байқалады. Тері қабаттары, мұрын ауыз ұшбұрышы көгереді. Аускультация жүргізгенде өкпеде көптеген құрғақ, кейде орташа көпіршікті ылғалды сырылдар дем шығару кезінде естіледі.

Емдеу принциптері. Жеңіл және орташа ұстамасында

1.β(2) – агонистер(беротек,сальбутамол),М-холинолитиктер(атровент)немесе комбинацияланған дәрілер (беродуал)мөлшерлі аэрозольді,ингалятор немесе небулайзер,спейсер арқылы.

2.ингаляторлар мен небулайзер болмаган жағдайда,2,4 %,эуфиллин ерітіндісі 10 мл+0,9% натрий хлорид ерітіндісінде баяулап салады.

Ауыр ұстама кезінде:

1.Преднизолон 30-60 мг (2-3мг),коктамырға немесе б/е

2.Оксигенотерапия маска немесе мұрын катетері арқылы

3.Глюкозалы-тұзды ерітінділер инфузиясы 30-50 мг/кг 10-15-тамшы мин.

4.Жедел ауруханаға жеткізу.

Билет

1. Клиникалық медицина негіздері пәнінің міндеттері. Ауру тарихының схемасы. Ауруды сұрастыру. Анамнез.

Ішкі ағза аурулары клиникалық медицинаның негізгі бөлігі болып саналады. Ол ішкі аурулардың этиологиясын, патогенезі мен клиникалық белгілерін зерттей отырып, науқастың түрін танып анықтау, емдеу және алдын алу шараларын қарастырады, жеке аурулардың пайда болу себептерін анықтайды. Жалпы айтқанда, ішкі аурулар туралы ғылымның медициналық практикадағы орны орасан зор. "Дені сау" және "ауру" дегеніміз не? Дені сау және ауру болу -бұл адамнын коршаған ортадағы тірішлігінің екі жақты көрінісі. Оған физикалық және әлеуметгік жағдайлар тікелей әсер етеді. Дені сау адамның сипаттамалары: 1) организмнің анатомиялық және физиологиялық тұтастығы; 2) организмнің коршаған ортаның өзгерістеріне оңай бейімделуі; 3) жақсы көңіл-күйде болуы. Ауру дегеніміз – ол ағзаның зақымдануға қарсы беретін қатысты серпілісі. Ауру тек бір жеке мүшені ғана зақымдамайды, ол тұтас адамға әсер етеді. Аурулардың пайда болуына әкеліп соғатын мәнбірлерді аурудың этиологиясы деп атайды. Олар экзогенді және эндогенді деп екі топқа бөлінеді. Экзогенді түрлері: механикалық, физикалық және жұқпалы мәнбірлер. Механикалық зақымдануға тамырлардың жарақаттанып қансырауға әкеліп соғуы, кеуде қуысының жарақаттанып дем алу дәрісінің бұзылуы, ауырсынуда дамитын шок т.б. жатады. Физикалық мәнбірлер: жоғары немесе төменгі температура, электр тоғы, күн сәулесінің әсері, рентген сәулесі. Химиялық мәнбірлер: тұрмыста немесе кәсіби жұмыс барысында қолданатын әртүрлі химиялық заттардың теріге, ағзаға патологиялық әсер етуі. Жұқпалық мәнбірлер: организмге сырттан келіп түскен бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар бір талай ішкі аурулардың себебі болып табылады. Дұрыс тамақтанбауда ауруларға әкеліп соғуы мүмкін. Бұл жағдайда зат алмасу дәрісі бұзылып семіздік немесе ашығу дамиды. Эндогенді – ішкі этиологиялық мәнбірлер. Кейбір ішкі ағзалардың бұзылуы нәтижесінде болатын улану жағдайларды этиологиялық агенттер ретінде қарауға болады. Витаминдердің жетіспеушілігі де бір қатар ауруларға әкеліп соғуы мүмкін. Ішкі сөлденіс бездер қызметінің бұзылуы аурулардың дамуына себепті болуы ықтимал. Мысалы, ұйқы безі қызметінің бұзылуы қант сусамырының дамуына әсер етеді. Орталық және шеткі жүйке жүйесінің функционалдық және органикалық бұзылуы этиологиялық мәнбірлер рөлін атқаруы мүмкін. Тамырлардың қызметінің және органикалық өзгеруі нәтижесінде қан айналымының бұзылуы көптеген ішкі ағзалар ауруларының себебі болуы мүмкін. Мысалы, жүрек тамырларының өзгеруінен жүрек бұлшық етіндегі зат алмасу дәрісі бұзылып жүрек ауруларының дамуына бейімділік туғызады. Бір қатар ішкі ауруларында нейро-гуморальдық механизмдер арқылы жүзеге асады. Ағзадағы аллергиялық аурулардың дамуына себепші көптеген аллергендер болып келеді. Аллергиялық серпілістердің жылдам және баяу қарқынды дамитын түрлері болады. Жылдам аллергиялық серпіліс аллерген әсер еткеннен соң 15-20 минуттан кейін дамиды. Ал баяу аллергиялық серпілістер аллергеннің әсерінен бірнеше сағат, тәулік өткен соң дами бастайды. Әр аурудың биологиялық даму механизмін патогенез деп атайды. Мысалы, өкпе қабынуында патогенді жұқпаның әсерінен өкпе ұлпасы зақымданып, өкпе альвеоларына сары судың жиналуы. Сөйтіп дем алу дәрісі бұзылады.
Ауру тарихының бірінші бөлімі құжат бөлім болып табылады. Онда науқас адамның аты-жөні, толық жасы, жұмыс орны, мамандығы, тұрмыс жағдайы (әлеуметтік, материалдық) анықталады. Науқас жолдамамен келіп түскені немесе жедел жәрдем көлігімен жеткізілгені көрсетіліп жазылады. Қандай диагнозбен түсіп отырғаны тіркеледі.

Науқасты сұрастыру әдсі «анамнез жинау» деп те аталады. «Анамнез» гректің anamnesis- еске түсіру деген сөзінен шыққан. Сұрастыру мына тәртіппен өткізілуі тиіс: 1) құжат бөлімі 2) арыз шағымдар 3) сырқат тарихы 4) науқастың өмір тарихы
Төлқұжат мәліметтерге науқастың фамилиясы, есімі, әкесінің аты, жасы, жынысы, мамандығы, тұратын жері жатады, әр түрлі ауруларды анықтауда олардың өз орындары бар.

Науқастарды тексеру үлгісі.

І. Құжаттық мәліметтері
Аты жөні
2. Жынысы Жасы
4. Мамандығы
5. Жұмыс орны
6. Тұратын жері
7. Білімі
8. Ауруханаға түскен уақыты
9. Курация жасау уақыты
ІІ. Аурудың шағымдары.
Шағымдары (негізгі, қосымша) сипаттама беру
ІІІ. Аурудың даму тарихы (Anamnesis morbi)
Аурудың дамуы Алғашқы симптомдары оның әрі қарай дамуы Аурудың қозуы, бәсеңдеуі ұзақтылығы Тексеру қорытындысы Емдеу шаралары оның нәтижелері Ауруханаға жеткізу себептері Курация жүргізгеннен бастап денсаулығының өзгеруі
IV.Науқастың өмір баяны (Anamnesis vitae) Жалпы биографиялық мәліметтер 1. Қай жанұяда туған 2. Дамуындағы ауытқуы 3. Мектептегі оқуы 4. Мамандық оқуы 5. Жұмыс әрекетінің басталуы, оның әрі қарай, жалғасуы 6. Мамандық жағымсыз факторлары 7. Жұмыс жағдайы 8. Тұрмыстық жағдай 9. Эпидемиологиялық анамнез (гепагит, түберкүлез ЖИТС т.б.) 10.Аллергологиялық анамнез 11.Гинекологиялық анамнез 12.Тұқым қуалаушылық
V. Тікелей объективтік тексеріс А. Пациентті жалпы қарау бірізділігі - жалпы жағдайын бағалау: қанағаттандырылықтай, орташа, ауыр. - сана сезіміне баға беру: ашық, бұлыңғыр, сопор, ступор, кома. - төсектегі жағдайын анықтау (белсенді, енжарлық, ыңғайлы) - салмағын, бойын анықтау - дене құрлысына баға беру (нормостеникалық, астеникалық, гиперстеникалық) - термометрия жүргізу Б. Науқастардың жүйесі бойынша қарау бірізділігі - теріні, көрнекті шырышты қабаттарына бағалау - тырықтарды, бөртпелерді, қансырауларды жараларды белгілеу - терісінің түсіне баға беру: (бозару, сарғаю, цианоз: акроцианоз, диффузды) - терінің дымқылдығы - шашының сипаттауын бағалау - тырнағына баға беру - тері астындағы майлы қабатына баға беру - ісіктердің дамуы, оның дәрежесі - лимфабездерін бағалау - бұлшық ет жүйесіне баға беру (тонусы, күші, ауырсынуы) - сүйек буын жүйесін бағалау
VІ. Пальпация (сипалау)
VІІ. Перкуссия (соққылау)
VІІІ. Аускультация (тыңдау)
ІХ. Лабораториялық тексеріс
Х. Аспаптық тексеріс