ДӘРІС № 13

Тақырып: Медициналық және фармацевтикалық тауарлардың таңбалануы және буылып-түйілуі

Мақсаты: Буманың, тараның, тығындау заттарының түрлерін және оларға қойылатын талаптарды қарастыру.

Дәріс жоспары:

1. Бума және буманың негізгі компоненттері.

2. Тара және оның түрлері:

· Біріншілік;

· екіншілік;

· топтық;

· тасымалдау.

3. Таңбалау және таңбалаудың функциясы.

Дәріс тезисі:

Бума – өнімді зақымдану мен жоғалудан, қоршаған ортадан, ластанудан қорғауды, сонымен бірге айналым процесін қамтамасыз ететін зат немесе заттар жиынтығы.

Тара – буманың негізгі элементі, ол өнімді салуға және кеңістікте орнын ауыстыруда ыңғайлы болуын қамтамасыз етеді.

Бума келесі негізгі компоненттерден тұрады:

· тара;

· тығындау заттары;

· көмекші заттар;

· ақпаратты материалдар.

Қолданылуына байланысты таралардың келесідей түрлері болады:

· біріншілік (жеке), фармацевтикалық өнімнің материалымен тікелей жанасады;

· екіншілік, бір немесе бірнеше біріншілік буманы салуға арналған;

· топтық, біріншілік және екіншілік буманың бірнеше мөлшерін салуға арналған;

· тасымалдау, өнімді дайындаушы-кәсіпорыннан тарату (көтерме буын) немесе сату орнына (бөлшек буын) дейін жеткізуге арналған.

Орау материалдары – тараны, тығындау заттарын дайындау үшін, орауға, өнімді тасымалдау кезінде зақымдалудан қорғау үшін тығыздап салуға және амортизацияна арналған материалдар.

Тығындау заттары – тараны немесе дайын өнімді герметизациялау үшін қолданылатын заттар.

Көмекші орау материалдары – тұтынушылық қасиеттерін жақсарту үшін қолданылатын заттар.

Ақпаратты материалдар – қолданушыға ақпарат беру үшін бума құрамына кіретіндердің барлығы жатады (дәрілік заттардың қосымша қағаздары, қолданылуы бойынша нұсқаулық).

Медициналық мақсаттағы бұйымдар мен дәрілік заттарды буып-түю үшін әртүрлі материалдар қолданылады:

· целлюлоза эфирінің негізінде жасалған (картон гофрленген, орау қағазы, парафинделген қағаз, пергамент, пергамент астына төселетін қағаз, целлофан, фанер және т.б.);

· силикатты материалдар (нейтралды әйнек, тараға арналған медициналық түссіз әйнек; сарғыш әйнек, химиялық және термиялық тұрақты әйнек, фарфор);

· металл материалдар;

· полимерлі материалдар.

Бума сапасының деңгейі келесі көрсеткіштердің жиынтығымен анықталады:

· функционалдық қолданылуы;

· эргономикалық;

· эстетикалық;

· стандартизация және унификация;

· патентті-құқықтық;

· экономикалық.

Таңбалау – бумаға немесе тауарға енгізілген шартты белгі немесе сурет, сонымен бірге тауарды немесе оның басқа да қасиеттерін идентификациялауға, тауардың сандық және сапалық сипаттамалары, дайындаушы туралы ақпаратты тұтынушыға жеткізуге арналған басқа да көмекші заттар.

Таңбалаудың функцияларына ақпараттық, идентификациялау, мотивациялық, эмоционалдық функциялар эатады.

Таңбалауға жататын жалпы талаптарға келесілер жатады: шынайылығы, ақпараттың жеткілікті және жетімді болуы.

Таңбалауға қойлыатын арнайы талаптар: мәтіннің және иллюстрацияның айқын болуы; көрнекілігі; мәтінінің бір мәнді болуы; мәтінінің тауардың тұтынушылық қасиетіне сай болуы; таңбалау үшін медицинада қолдануға рұқсат етілген жуылып кетпейтін бояулардың қолданылуы; таңбалаудың әрбір элементінің шынайы болуы.

Дәрілік заттар туралы заңға сәйкес дәрілік заттардың таңбалануында негізгі ақпараттар болу керек, оған келесілер жатады:

1) дәрілік заттың атауы және оның халықаралық патенттелмеген атауы;

2) дайындаушы-кәсіпорынның аты;

3) серия нөмірі және дайындалған күні;

4) қолдану тәсілі;

5) мөлшері және бумадғы мөлшерінің саны;

6) жарамдылық мерзімі;

7) босату тәртібі;

8) сақтау шарттары;

9) дәрілік затты қолдану кезіндегі ескерту шаралары.

Тасымалдау және топтық тараға енгізілетін таңбалау жазбалары дайын дәрілік заттары бар тұтынушы бумасының таңбалануынан ерекшеленеді.

Таңбалау этикеткаға, тұтынушы бумасының жақтауларына, кольереткаларға, қосымша қағаздарға, биркаларға, ярлыктарға, бақылау ленталарына енгізілуі мүмкін және клейма, штамп түрінде болады.

Таңбалау мәтіннен, суреттен және шартты белгілерден (ақпараттық белгілер) тұруы мүмкін, олар тауарлық ақпараттың қатынасымен және жетімділік дәрежесімен, тарату кеңдігімен және басқа да кейбір функцияларымен ерекшелене ді.

ДЕБИЕТ

1. О.А.Васнецова. Медицинское и фармацевтическое товароведение.- Москва: «ГЭОТАР-Медиа», 2005.

2. Умаров С.З., Наркевич И.А., Костенко Н.П., Пучинина Т.Н. Медицинское и фармацевтическое товароведение. – Москва: ГЭОТАР-MED, 2004.

 

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (кері байланыс)

1. Бума деген не?

2. Таралар қалй жіктеледі?

3. Медициналық бұйымдар мен дәрілік заттардың бумасына қандай материалдар қолданылады?

4. Таңбалау қандай функцияларды орындайды?

5. Таңбалауда қандай ақпараттар болу керек?