Ішінен оқуға үйрету

Ішінен оқуда негізгі орын көруге, көзді пайдалануға беріледі. Ішінен оқыған кезде лексикалық,грамматикалық жіне айтуға дағдылары дамытылады.

Оқудың үш түрлі қызметі болады:

1) жүйелеу, жинақтау

2) танымдылық

3) қарым-қатынас

Ондағы негізгі мақсат-ағышын тіліноқыту арқылы оқушының өнегелік және эстетилалық жағынан әр жақты дамыған, саяси идеялық жағынан танымды еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Бүкіл оқыту барысында қатынастық бағыт бере отырып, ағылшын тілінен алған білімін іс жүзінде жоғары оқу орындарында, еңбек ету барысында пайдалануға дағдыландырады. Алайда, ағылшын тілін үйрету күрделі, ол қатынастық функционалды бағытта болуы тиіс. Қай тілдің болмасын механизмін үйрену үшін мынадай екі жағдайды білу қажет.

1. Сол тілдің жүйесі қалай құрылған?

2. Оны тәжірибелік жағынан қалай меңгеру керек?

Демек, ағылшын тілінің құрылысын және оны тәжірибелік жағынан меңгеру оқу процесінде бірте-бірте қатынастық ұйымдастыру тиімді деп айтуғa болады.Өйткені, қатынастық тәсіл оқу процесінің барлық жағын қамтиды:

- сабақ әдістерін таңдау, оны жүргізу әдістері, жолдары, сабақ мазмұнының тәрбиелік және білімдік меңгрудегі дағдысы мен қабілеті т.б.

Әр түрлі қатынастық мақсатта оқыту ағылшын тілін тәжірибелік жағынан меңгеруге ықпал жасаумен қатар оны үйренуге деген қызығушылығын арттырады.

Оқытудың нәтижесі әдістерге тәуелді болады. Оқыту әдісі оқушыға білім, тәрбие беру және оның қоғамдық мәнісін дамыту міндеттерінен шығатын оқу материалын, теориалық және тәжірибелік меңгеру формасы.

Оқыту әдісіне қойылатын талаптар:

Оқыту әдісінің нақтылығы,ғылымилығы, жүйелігі, қол жетімділігі, айқындылығы,нәтижелілігі.

Қазіргі кезде педегогикада оқыту әдістерін үш топқа бөліп қарастырып жүр:

1) сөздік

2) көрнекілік

3) тәрбиелік-тәжірибелік әдістер

Оқытудың сөздік әдістерінің тобы мұғалімнің сөзіне сүйенеді.Сөздік әдістердің тобына баяндау,әңгіме,түсіндіру,арнайы мәтінмен кітап оқу және магнитафондық жазбамен,өз бетімен жұмыс жатады.Көрнекілік әдістер сөздік әңгіемен тығыз байланысты.Себебі кез елген көрекі құрал түсіндіріеді,талданады.Оқытудың тәжірибелік әдістеріне оқушының киімі мен дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру процестеріне байланысты әдістер жатады. Ағылшын тілі пәніне тән оқытудың басты әдістері мыналар:

- әңгіме әдісі ағылшын тілі сабағында кеңінен қолданылуы тиіс.Оны кезкелген сабақта қолдануға болады.Сондықтан ол мазмұны жағынан сан алуан болады.Әңгіме әдісі оқыту материалын оқушының жеке өмір тәжірибесімен байланыстыруға үлкен мүмкіндік береді.Оқытуда әңгіме екі түрлі пайданылады;

- сұрақ –жауап негізіндегі әңгіме және эвристикалық жаңалық ойлап табу жолындағы әңгіме.Катехизикалық әңгіме оқушының білімін тексеру, бекіту, оқылған мәтіндерді талдау жұмыстары үшін қолданыады.Ал,эвристикалық әңгіме жаңа қағидалар мен қорытындыларға әкелу бағытында қолданылады.

Мәтіндерге тілдік талдау әдісі. Мәтіндерге тілдік талдау әдісі көркем шығарма тілін талдағанда, сөздік жұмыс,мәтінмен жұмыс істегенде қолданылады.Ол мәтіннің сөздік құрамын

анықтауда сөз мағыналарын,сөздердің қолдану мақсатын ашу, талдаудан тұрады.Талдаулардың оқушының логикалық ойлауын,талдау қабілетін дамытуға жетелейді.

Грамматикалық талдау әдістрі. Грамматиканы оқығанда оқушылар біріншіден грамматикалық құбылыстарды табады. Сөйлем мүшелері, жеке морфемалар, олардың нақты белгілеріне қарай түр-түрге, мақсатына сәйкес бөліп, толық грамматикалық сипаттама береді. Жұмыстың бұл түрінде оқушының өздігінен жұмыс істеу дағдылары қалыптасады.

Ағылшын тілін оқытудың тиімді әдістерінің бірі, сипаты, түрі,мақсаты жағынан алуан түрлі жаттығулар жүйесі болады. Оқушылар жаттығулар орындағанда тілге белсенді байқау жүргізеді, тілдік фактілерге талдау

жасайды,қорытындылайлы,жинақтайды.

Тест әдісі. Қазіргі кезде ағылшын сабағында негізінен қолданылатын әдістердіңбірі-тест әдісі.Тест оқушылардың оқыған тақырыбын,игерген білімдері мен білім дағдаларын тексеру,бағалау, өткенді бекіту,қайталау сабағында пайданылады.Тестоқушылардың ойлау белсенділігін, қабылдау, ой қорыту мүмкіндіктерін анықтауға көмектеседі.

Оқуға қойылатын негізгі талаптары. Ағылшын тілінде тән дыбыстарды дұрыс оқуға байланысты мәтіндегі сөз,сөйлемдерді орфоэпиялық нормада айтуға жаттықтыру үшін арнайы жаттығу жұмыстры жүргізіледі.Мәтінді оқытудан бұрын оның құрамында кездесетін жаңа сөздер түсіндіріледі.

Оқушылар мәтінді рөлге бөліп, оқумен, аударумен ғана шектелмей, оның мазмұнын ағылшынша айтуға жаттығады. Мәтін бойынша қойылатын сұрақтар осы талапқа сай ойластырылып, оқушылармәтін мазмұнын түсініп оқуға,жүйелі түрде айтуға талаптанады.Бұл мақсатқа жету үшін оқушының сөздік қоры мол,грамматикалық тұлғаларды меңгеру дәрежсі ойдағыдай болумен қатар, оны байланыстырып,сөйлей білуі қажет.

Оқушылар мәтінді оқып,оның мазмұнын айтып беру үшін әр мәтінді дұрыс мәнерлеп түсініп оқуы,сұрақтарға дұрыс жауап беруі,жетекші сұрақтарға жауап беріп,тыныс белгісіне дауыс ырғағынкелтіріп оқуы,мәтінді әр сөзге,сөйлемдерге дауыс екпінін дұрыс түсіруі керек. Мәтінді екі тілге аудара білуі маңызды. Әр мәтін сайын жаңа сөздердің,сөз тіркестерінің,мақалдардың,нақыл сөздердің сөздігін жасап отыруы керек.Мақал-мәтелдерді мәнерлеп оқу сөйлемдердің логикалық екпінге ие сөзді, логикалық паузаны, дауыс ырғағын білуге үйретеді.Оқушы мәтінді оқыған кезде алдына мақсат қоюы керек.Оларды шығарма кейіпкерлерін өз атынан әңгімелеуге үйретудің де маңызы зор.Шығарманың рухани кейіпкерлерінің сезім сырларына баға бере отырып, оған тыңдаушы назарын аударта білуі қажет.Автор сөзінің,төл сөздің дауыс ырғағын сақтай отырып,төл сөздерді жалғас әуенмен оқуы тиіс.

Диалогтарды рөлге бөліп оқып,диалогты,мәтінді авторлық баяндау,суреттеулерге оқуға жетілдіру, жаттықтыру да оқуға қойылатын негізгі талаптарға жатады.

 

Сұрақтар мен тапсырмалар:

 

1.Сөйлеу әрекетінің негізгі түрі ретінде оқудың мәні неде?

2.Мәтіннің мазмұнын оқушылардың жас ерекшелігіне қарай беру дегенді қай түсінеіз?

3.Оқуға үйретудің қандай әдістерін білесіз?

4.Оқуға қойылатын қандай талаптарды білесіз?

5.Оқу-әдістемелік кешеннің оқуға үйретуге байланысты берілген нұсқаулармен танысып шығыңыз.

6.Оқуға арналған мәтіндердің мазмұнымен танысып,оны толық талдап шығыңыз.

7. Оқулықтан бір мәтінді алып, өзіңіздің шет тіліндегі мәтінді оқу жыоламдығын анықтаңыз.

Әдебиеттер:

Рогова Г.В., Верещагина М. «Методика обучения английскому языку» М.,

«Просвещение» 2000

 

 

Зертханалық сабақтардың жоспары: