Дәріс 2. Ежелгі замандағы Қазақстан
Жоспар 1. Тас дәуірі: кезеңдері тарихи ескерткіштері. 2. Қола дәуірі. Андронов мәдениеті. 3. Ертедегі көшпенділер. Сақтар. Ғұн. Үйсін. Қаңлы мемлекеттері.
Тірек сөз: Питекантроп,синантроп, неандертал.
Тас дәуірі 2 млн. жыл бұрын 12 мың жылдыққа дейінгі кезең. Шель, ашель кезеңі. Шамамен алғанда бұдан 800 мың жыл бұрын Қазақстан территориясында (оңтүстік аудандар мен Балхаштың солтүстігі) ежелгі дәуір адамның пайда болуы (питекантроп пен бұрын синантроп); археологтар Қаратау тауларынан, Бөріқазғаннан, Шабақтыдан (Жамбыл облысы); Қазанғаптан (Шу өзені). Қоғамдық ұйымы - адамдар тобыры. Отты пайдалану. Мустье дәуірі.Қоғамдық ұйым — ірі қауымдастықтар. Адамның неандертал типі. Қазақстан территориясының оңтүстік орталық және шығыс бөліктерінде таралуы. Сондай орталық мекендердің бірі — Қаратау таулары. Тұрақ орындары — Алғабас, Өгіз-Тау 1,2, Үлкен Ақ-Мая және басқалар. 80 мың жыл бұрын Мұз дәуірінің басталуы. Өсімдіктер мен жануарлардың өзгеруі. Тұратын орындарды (үңгірлер) іздестіру қажеттігі. Үйкеу арқылы от тұтандыруды игеру, киім дайындау. Мекен-жайлар: Ш.Уәлиханов атындағы (Арыстанды аңғары), Обалысай (Жезқазған облысы) және басқалар. Қауымның матриархалдық билеу түрінің басталуы. (Әйелдің ролінің артуы). Діни сенімдердің алғашқы белгілері (көму салттары). Қазіргілер түстес адамдардың пайда болуы. Нәсілдіктің және рулық қауымдастықтың құрылуы (матриархалдық негізде). Мекен-жайлар: Ащысай (Оңтүстік Қазақстан), Қарабас 3 (Орталық Қазақстан) және басқалар. 12-5 мың жыл бұрын Мезолит. Орта тас ғасыры. Ауа райының жылуы, мұздардың еруі. Қазақстанның барлық жерлерінде маусымдық қоныстанушылықтың пайда болуы. Аса ірі жануарлардың (мамонттың, түкті мүйізтұмсықтың, алып бұғының және басқалардың) құрып кетуі. Майда аңдарды аулау. 10 мың жыл бұрын Мұз дәуірінің аяқталуы. Садақ пен жебе жасап шығару (микролттер). Балық аулау. Тұрақтар: Бетпақ, Екібастұз және көптеген басқа да орындар. Біздің дәуірімізге дейінгі V мың жылдық Неолит жаңа тас ғасыры. Аналық текке (матриархат) негізделген рулық қауымдастық. Мал өсіру мен жер өңдеуді игерудің басталуы (иемденіп алу шаруашылығынан өндіруге көшу). Су бойларындағы тіршіліктің жандана бастауы, керамика (қыш ыдыстар жасау); тоқыма өнері. Біздің дәуірімізге дейінгі IV мың жылдық Энеолит Мыс тас ғасыры. Метал (мыс) бұйымдарының пайда бола бастағанымен, тастан жасалған құралдар әлі де басым еді. Кетпен мен жер өңдеу.
|
