Sonra o, yolunu davam etdirdi”.

O, günəşin çıxdığı yerə gəldikdə, gördü ki, o elə bir xalqın üzərində yüksəlir ki, Biz onlarla günəş arasında sütrə qoymamışdıq”.

Günəşin qürub etdiyi torpaqlara çatdıqdan sonra, Zül-Qərneyn geriyə döndü və şərqə yola düşdü. O, Allahın ona bəxş etdiyi imkanlardan istifadə edərək, günəşin çıxdığı yerlərə gəlib çatdı və gördü ki, o, elə insanların üzərində doğur ki, onlar onun yandırıcı şüalarından qorunmağa qadir deyillər. Bunlar, ev tikməyi bacarmayan köçərilərin vəhşiləşmiş qəbilələri və yaxud, Afrikanın cənub-şərqində olduğu kimi, günəşin uzun müddət batmadığı ərazilərdə yaşayan xalqlardan ola bilərdilər. Zül-Qərneyn elə ərazilərə gedib çıxmışdı ki, yerin bu guşəsinə bun­dan əvvəl heç kimin gəlmədiyi bir yana qalsın, o zamanın adamları belə onların haqqında heç bir təsəvvürə malik deyil­dilər. Şübhəsiz ki, bütün bunlar Allahın qədərinə müvafiq olaraq baş vermişdi. Buna görə daha sonra Fövqəluca buyurur:

 

ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ;

 

Bax belə! Biz onlarla baş verənləri elmimizlə əhatə etmişdik”.

Onun[38] insanlara gətirdiyi rifah və ona verilmiş böyük imkanlar Allaha məlum idi. Harada olurdusa, haraya gedirdisə, Allah onun hər bir addımından xəbərdar idi.

 

ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ;

Sonra o, yolunu davam etdirdi”.

O iki dağ maneəsinə çatdıqda, onların qarşısında demək olar ki, dil başa düşməyən insanlar aşkar etdi”.

Quran şərhçiləri deyirdilər ki, Zül-Qərneyn şərq torpaq­larını tərk edib, şimala yollandı. O, elə bir yerə çatdı ki, onun hər iki tərəfində dağ silsilələri vardı və o uzaq zamanlarda onlar yaxşı məlum idi. Bu sıra dağlar dənizə dirənirdi və onların ara­sında Yəcuc və Məcuc qəbilələri məskunlaşırdı. Bu dağların ar­dında yaşayan xalq əcnəbi danışığını, demək olar ki, başa düş­mürdülər. Onlar başqa adamlardan nəinki dilə görə, həm də tə­fəkkür forması və keyfiyyətinə görə fərqlənirdilər. Lakin Fövqəluca Allah Zül-Qərneynə onların dilini və təfəkkür tərzini başa düşməyi öyrətdi. O, bu xalqa müraciət etdi və insanlar da ona Yəcuc və Məcuc qəbilələrinin ətrafdakılara çoxlu zülm etdik­lərindən şikayət etdilər. Bu çoxsaylı qəbilələr də Adəmin nəsllə­rindən idilər.

 

ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ;

(18.94) “Onlar dedilər: “Ey Zül-Qərneyn! Yəcuc və Məcuc yer üzündə fəsad törədirlər. Bəlkə biz sənə xərac verək, sən də bizimlə onların arasında sədd çəkəsən?”

Bu qəbilələr insanları öldürür, özgələrinin malını mənim­səyir və bir çox başqa cinayətlər törədirlər. Ey Zül-Qərneyn! Sən bizimlə onların arasında maneə tiksən, biz sənə yaxşı xərac verərik. Bu sözlər onu göstərir ki, insanlar özləri özlərini müdafiə etməyi bacarmırdılar, amma onlar anlamışdılar ki, Zül-Qərneyn bunun öhdəsindən gələ bilər. Onlar ona müvafiq olaraq mükafat təklif etdilər və ona xatırlatdılar ki, Yəcuc və Məcuc yer üzündə fitnə-fəsad yayırlar. Göstərilən bu səbəb Zül-Qərneynə köməksiz insanlara yardım göstərməyi vacib etdi. Lakin o, bu dünyada varlanmağa can atmırdı və öz rəiyyətini ağır vəziyyətdə tərk etməyə hazırlaşmırdı. Əksinə, insanlara kömək göstərmək onun ən vacib məqsədi idi və buna görə o, xeyirxah iş görməyə razı­laşdı, ona təklif olunan mükafatdan boyun qaçırdı və ona haki­miy­yət və qüdrət bəxş etmiş Allaha minnətdarlığını bildirməklə həmd etdi.

ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ;

 

O dedi: “Rəbbimin mənə verdiyi bundan daha yaxşıdır. Mənə öz qüvvənizlə kömək edin, mən də sizinlə onların arasına sədd çəkərəm”.

Allahın neməti sizin təklif etdiyinizdən daha yaxşıdır. Buna görə, siz mənə Yəcuc və Məcuc qəbilələrinin qarşısını ala biləcək maneəni tikməyə öz qüvvənizlə kömək edin.

 

ﰅ ﰆ ﰇﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ ﰗ ﰘ ﰙ ﰚ;

Mənə dəmir parçaları verin”. İki dağ arasında olan məkanı dolduraraq, o dedi: “Körükləyin!” Onlar od kimi qıp­qırmızı olduqda, o dedi: “Mənə əridilmiş mis gətirin ki, onun üstünə töküm”.

Adamlar onun üçün dəmir tirlər gətirdilər, böyük bir od qalamaqda ona kömək etdilər, ona əridilmiş mis verdilər və o, əridilmiş misi tirlərin arasındakı əraziyə axıtdı və bunun sayə­sində iki dağ yamaclarının arasında qüdrətli bir maneə yarandı və o, insanları Yəcuc və Məcuc qəbilələrinin törədə biləcəkləri şərdən mühafizə etdi.

ﰛ ﰜ ﰝ ﰞ ﰟ ﰠ ﰡ ﰢ ﰣ;