Бактерия фагы.

2. Ұсақ бляшкалар пайда болады. əлсіз бактериофагтар.

Қажетті материалдар мен құрал – жабдықтар

Петри аяқшалары, пастер түтікшелері, бактериологиялық;

ілмешектер, 1% ЕПА, бактерия өсінділері, фаг, шыныға жазатын

қарындаш. кестелер.

Тақырып. Топалаң қоздырғышы

Сабақтың мақсаты: Топалаң қоздырғышының морфологиялық;

жəне культуралық қасиеттерін зерттеу.

Бақылау сұрақтары

1. Топалаңның əр түлік малдағы қазақша атауларын атаңыз.

2. Топалаң қоздырғышының морфологиялық, культуралдық;

жəне биохимиялық қасиеттері.

3. Патологиялық материалды алу тəртібі жəне топалаңды

бактериялогиялық балау.

Сабақтың мазмұны

Топалаң – жіті өтетін, өлі тиіп, күйдіргі тектес қабыну ретінде

байқалатын жұқпалы ауру. Топалаңның малдың əр түрлігіндегі

қазақша атаулары: қойда – топалаң. Ірі қарада – қараталақ;,

жылқыда – жамандат, ешкіде – шек – шек, түйеде – ақшелек,

қарабез деп аталады. Адамда дерттің түріне қарай түйнеме, күйдіргі

деп атайды. Жалпы атауы – топалаң;.

Қоздырғышы – Bacillus anthracis.

Морфологиясы: бацилла тұрқы 1 – 2,5 x 5 – 10 мкм, ірі түзу,

қозғалмайды, грамоң. Қоздырғыш оттегі бар жерде, 12 - 43°С

температурада спора, ал организмде капсула түзеді. Қоректік

орталарда бациллалар тізбектер түзсе, ал организмде жұптасқан

немесе жеке клеткалар ретінде кездеседі.

Себінді себу. Топалаң бацилласы – факультативті аэроб. Өсуіне

қолайлы температура 37° - 38°С. Микроб жай əмбебап қоректік

орталарда жақсы өседі. Ет – пептонды агарда ірі, кедір – бұдыр,

күңгірт түсті, шеті иректелген, медузаның басына ұқсас колониялар

түзеді. Кейде S – пішінді колониялар байқалады. Қан агарында

гемолоиз жоқ. Пенициллин қосылған агарда өскенде домаланып,

шарға ұқсайды. Ет – пептонды желатинаға шаншып сепкенде

аударылған шырша тəріздес өседі. Ет – пептонды сорпада мақта

ұлпасын тəрізді тұнба түзіліп, спорасы мөлдір болады.

Биохимиялық қасиеттері. Топалаң бацилласында липаза,