Тапсырма. 1. Микроскоппен дара қабат жəне жүзінді клеткалардың

1. Микроскоппен дара қабат жəне жүзінді клеткалардың;

өсуін байқау. Өсу ерекшеліктеріне назар аудару.

2. Клеткалардың суретін салу.

3. Клеткаларды вируспен зақымдау. Ол үшін түтас дара

қабат құрған клеткалы пробиркаларды таңдапалады, қорегін төгеді,

клеткаларды 2 рет Хэнкс ерітіндісімен жуады, содан соң құрамында

0,1 мл вирусы бар материалды құяды да 45 минутқа вируспен

клетка жанасу үшін термостатқа қояды. Одан кейін əр пробиркаға

0,9 мл сүйемелдейтін қорек ортасын құйып, қайтадан термостатқа

қояды. Салыстырмалы тəжірбие үшін бірнеше пробиркаға вирус

қоспайды, тек қорегін ауыстырады.

2 Тапсырма:

Жұмысқа 2 – 3 студент бірігіп кіріседі. Біреуі бір ақ тышқанды

ұстайды, екіншісі оны егеді. Содан соң студенттер орын алмасады.

Тышқандардың тері астына, бұлшық етіне егіп үйренеді. Егетін

материал мөлшері егу жолына сəйкес əр түрлі болуы керек.

Алдымен егетін жерді йодталған спиртпен өңдейді, вирусты

жібереді. Одан соң егілген жануарлырға белгі салад

Қажетті материалдар мен құрал – жабдықтар

Зертханалық жануарлар, шприцтар, йодталған спирт, мақта

тампоны, вирус материалы, тауық эмбрионы, арнайы ұя, овоскоп,

қарындаш, дара қабат жəне жүзінді клетка өсінділері, микроскоп,

пробиркалар, Хэнкс ерітіндісі, қорек орталар.

Тақырып. Бактериофагтар

Сабақтың мақсаты: Бактериофагтарды анықтау.

Бақылау сұрақтары

1. Бактериофагтар дегеніміз не? Олардың түрлерін атаңыз.

2. Бактериофагтарды анықтау.

3. Фагтарды практикада қолдану.

Сабақтың мазмұны

Бактериофагтар – бактерия клеткасын зақымдайтын вирус,

олар бактерияда өсіп өне алады. Онда көбею нəтижесінде

бактерияларды ерітіп, құрытып жібереді де, олар өсіп тұрған

қоректік ортаға өсіп шығады.

Бактериофагтар топырақта, суда, адам, мал жəне құстың;

ішегінде, нəжісінде, сүтте жəне т. б. көп тараған.

Бактериофагтар орташа жəне вирулентті болвп бөлінеді.

Вируленттілер бактерия клеткасын ерітеді, ал орташалры

бейімделгіш бактериялармен ерекше қарым – қатынасқа кіреді.

Орташа фагты – профаг деп атайды.

Бактериофагтар бактерияның түрлерін диогноз қою, аурудың;

алдын – алу жəне емдеу үшін қолданады.

Студенттердің өзіндік жұмыстары

Петри аяқшаларына 1,5% ет – пептонды агарды құяды. Агар

қатқаннан соң аяқшаның түбін шыныға жазатын қарындашпен

екіге бөледі. Агардың бетіне 16 – 18 сағаттық бактерия өсіндісін,

себеді, 5 – 10 минут өткен соң оның бір жағына бактерияға тəн, ал

екінші жағына тəн емес фагтар тамызады. Аяқшаларды кептіреді

де, аударып 18 – 24 сағатқа термостатқа қояды.

Тəжірбие нəтижесі:

1. Фаг тамызған жерде бактерия өспейді. Бұл өте белсенді