Эстрада және цирк өнері

Тәуелсіз даму жылдары еліміздің музыка өнерінің эстрадалық жанры Р. Рымбаеваның, Н. Есқалиеваның, М. Ерәлиеваның, М. Жүнісованың, Г. Сиқымбаеваның, Б. Тайлақбаевтың т. б. есімдерімен белгілі болды.

1980 жылдары Алматыда «А-Студио» тобы құрылды, ол республикадан шалғай шеттерге де танымал болды.

«Үркер», «АБК», «Л Дуэті» және басқалар 90-жылдардағы Қазақстан эстрадалық өнерінің өкілдері болып табылады. 90-жылдары авангардтық бағыттағы топтар да шыға бастады, олардың арасында «Рэп зона», «Металлик», «Драматик» т. б. бар. Олардың стандартқа жатпайтын өнерлері және музыкалық стилінің сонылығы – рэп, рйв, металл, рок, ауыр рок осындай топтардың көпшілікке кеңінен танымал болуына септігін тигізді.

Жаңа техникалық құралдар және осы заманғы мүмкіндіктер жас ұрпақтың шығармашылық белсенділігі мен көркемдік қиялының көрініс табуы үшін кең өріс ашты. Олар өнердің жаңа түрінің – дискотеканың, жастардың бос уақытын ұйымдастырудың жаңа формаларының пайда болуы үшін негіз қалады. Студиялық музыканың дүниеге келуі және жетілдірілуі – қазіргі кезеңдегі дискотека дамуы шарттарының бірі.

«Азия дауысы» фестивалі Қазақстанның көпшілікке танымал музыка саласындағы ірі оқиға болды. «Азия дауысы» атты музыкалық халықаралық конкурс 1990 жылы дүниеге келді. Таңбалы шатқалында табылған жартастағы сурет: Митра – билеп дүрген он екі кішкене адам қоршаған күн құдайы конкурстың эмблемасына айналды. «Азия дауысы» Дүниежүзілік конкурстар мен фестивальдер федерациясына қабылданды. Кейін әлемнің 50-ден астам елінің өкілдері конкурсқа қатысты. Осы фестивальдің арқасында Қазақстан эстрадасында бүгінгі таңда бүкіл әлем халықтарының әндері шырқалды. Жас қазақстандықтар М. Жүнісова, Б. Исаев, Б. Шадаева, М. Байтасов, Б. Қажымұқанов, В. Ступин, Г. Оразымбетова, «Роксонаки» тобы, «Жерұйық» тобы 11 жыл бойына соншалықты беделді конкурстың лауреаттары мен дипломанттары атанды.

Тәуелсіздік жылдары Қазақстанда эстрадалық әннің жас орындаушыларының түрлі конкурстары пайда болды, олар: «Жас қанат», Ә. Бейсеуов атындағы «Армандастар» қазақ әнінің республикалық конкурсы, Ш. Қалдаяқов атындағы республикалық ән конкурсы т. б. Эстрада жанрының орындаушылар арасында «Алтын диск» («Золотой диск») республикалық фестиваль жыл сайын өткізіле бастады.

Кәсіби қазақ циркі 1970 жылы Республикалық эстрадалық-цирк өнері студиясының негізінде құрылды. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін Үлкен қазақ циркі өзінің қол жеткізген жетістіктері деңгейінен түскен жоқ. Соңғы онжылдықта «Сиқырлы киіз үй», «Азия жұлдыздары», «Аяз Ата компьютерлік ойындары», «Цирковой Ералаш», «Новогодняя заварушка» және «Три толстяка» бағдарламалары жасалды.

Цирк ұжымы Қытай Халық Республикасына талай рет гастрольмен барды, ал оның жекелеген нөмірлері Польшада, Францияда, Бельгияда, Жапонияда, Германияда, АҚШ-та, Австралияда табыспен өтті. 1983 жылы Прагадағы Халықаралық конкурста сайқымазақтар – Мұрат және Елизавета Жұмағалиевтер лауреаттар атанды. Цирк артистері Досбатыровтар Веронда (Италия), Бельгияда, Монте-Карлода және Қытайда өткен цирк өнерінің Халықаралық фестивальдерінде жүлделі орындарды жеңіп алды. Артистер Т. Трестин мен Ж. Бәкенова Польшада өткен еуропалық конкурста алтын жүлдені ұтып алды. А. Кириченконың басшылығымен «Әуеде самғау» (1993) нөмірлерінің артистері, Қ. Күнғожиновтың басшылығымен өнер көрсеткен жігіттер, В. Гашутаның орындауындағы «Ренские колеса», Р. Симоненконың басшылығымен өнер көрсеткен топтар Қытайда өткен конкурстың лауреаттары мен жүлдегерлері болды.

Қанат Шалабаевтың басшылығымен қазақтың шабандоз жігіттер тобы американ циркінде он жыл бойына ойдағыдай өнер көрсетуде. Серік Әбішев бастаған белгілі топ Австралия циркінде бес жылға жуық жұмыс істеуде.

Қазақ мемлекеттік циркінің жанында А. Р. Измайлова басқаратын «Ерке» ұлттық би ансамблі жұмыс істейді. Ол «Айналайын» атты жасөспірім таланттар халықаралық бірінші фестивалінің (1996 жыл) лауреаты, «Netz Carnaval Club» (Франция,1999) халықаралық фестивалінің дипломанты, «Азия дауысы» халықаралық конкурсының лауреаты болып табылады, ансамбль – Түркиядағы «Fomged» халықаралық конкурсына және «Walt Disneu World» (АҚШ,2000) мәдени бағдарламасының тұрақты қатысушысы. 1999 жылы цирк өнерінің эксперименттік мектебі құрылды (жетекшісі М. В. Қуатова), мұнда қазақ циркінің ардагерлері педагог болып жұмыс істеуде. Сол жылы көптеген конкурстардың лауреаты — «Фарандолб» цирк балеті (жетекшісі М. Редько) құрылды; үш ұжымды біріктіретін би мектебі (жетекшісі Е. Рудикова) құрылды, олар: «Бэби-Дэнс» тобы («Азия дауысы» конкурсының лауреаты); «Дэнс-Класс» және «Просто так» шоу-балеті; "Мюзик-холл «Улыбка» балалар эстрадалық театры, оның қатысушылар «Әнші балапан» және «Азия дауысы» конкурстарының лауреаттары болды.

Жалпы айтқанда, өнердің «жұмылғыш» жанры болған Қазақстанның музыка өнері тәуелсіздік жылдары айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізді.