Шетелдік инвестициялар: Қазақстан экономикасына құйылу серпіні
Республиканың орнықты және теңгерімді экономикалық өсуін қамтамасыз ету міндетін экономиканы әртараптандыру мен оның бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату негізінде ішкі қаржылық ресурстардың шектеулілігі жағдайында тікелей шетелдік инвестицияларды тартуды ынталандыру саясатын құрмай іске асыру мүмкін емес. Инвестициялар елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына айтарлықтай әсер етеді. Макродеңгейдегі инвестициялар - кеңейтілген қайта өндіру саясатын іске асыруға, өндіріс секторын құрылымдық қайта құруға және экономиканың барлық салаларының теңгерімді дамуына, инновацияларды енгізуге, ел экономикасының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге негіз болып табылады. Микродеңгейдегі инвестициялар өндірісті кеңейту мен дамыту, оның техникалық деңгейін жоғарылату, негізгі қорлардың моральдық және физикалық тозуын төмендету, өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату, сондай-ақ қоршаған ортаға экологиялық әсерді төмендету үшін қажет-Шетелдік тікелей инвесторлар берген кредит және несие бойынша ақшалай немесе басқа да түрде түскен қаражат (тауар түрінде, жұмыс, қызмет көрсету, материалдық емес активтер т.б.)
-Резидент еместердің резиденттерге қазақстандық акционерлік капиталдың сатылған бөлігі шегерілген резидент еместердің резиденттерден қазақстандық акционерлік капиталдың (10 %-дан төмен емес акциялар немесе жарғылық капиталға қатысу үлесі) сатып алынған бөлігі -Қайта инвестицияланған кіріс (ШТИ бар кәсіпорындардың бөлінбеген табысындағы немесе шығысындағы шетел тікелей инвесторлардың үлесі) -Шетелдік тікелей инвесторлар берген кредит және несие бойынша ақшалай немесе басқа да түрде түскен қаражат (тауар түрінде, жұмыс, қызмет көрсету, материалдық емес активтер т.б.) Қазақстанға шетелдік тікелей инвестициялардың елдер бойынша жиынтық ағыны 1993 жылы 1 271 млн. АҚШ доллары болса, 2011 жылы 19 850 млн. АҚШ доллары болған. Елдер бойынша талдау жасайтын болсақ, 2011 жылы жиынтық инвестициялардың басым бөлігін 39,9% үлес салмақпен иеленген Нидерланды мемлекеті (7 921,6 млн. АҚШ доллары), екінші жайғасымда 7,9% үлес салмақпен Франция мемлекеті (1 545,8 млн. АҚШ доллары), үшінші жайғасымда Қытай мемлекеті 5,8%т үлес салмақпен (немесе 1 161,8 млн. АҚШ доллары) орналасты. Енді Қазақстанға экономикалық қызмет түрлері бойынша шетелдік тікелей инвестициялардың ағынын қарастыратын болсақ, 1993 жылы басым үлес салмақты 72,5%-бен немесе 921,5 млн. АҚШ доллары көлемінде кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу иеленген. Ал 2011 жылы басым үлес салмақ 52,4%-ы кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет саласына (10410,3 млн. АҚШ доллары) тиесілі болса, кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу саласы 18,4%-бен немесе 3 649,0 млн. АҚШ долларымен екінші жайғасымды иеленіп отыр. Үшінші жайғасымда 14,3%-бен немесе 2 852,2 млн. АҚШ долларымен өңдеу өнеркәсібі орналасқан. Бақылау сұрақтары: 1. «Инвестициялар туралы» ҚР Заңы 2. Қазақстанның инвестициялық ахуалын бағалаудағы ескерілетін факторларды атаңыз 3. Шетел инвестицияларының ағынына әсер ететін факторлар тобын атаңыз 4. Шетел инвестицияларының Қазақстан экономикасына құйылу серпініне талдау жасаңыз. Қолданылатын көрнекіліктер: 1. Қазақстанға экономикалық қызмет түрлері бойынша шетелдік тікелей инвестициялардың жиынтық ағыны 2. Қазақстанға шетелдік тікелей инвестициялардың елдер бойынша жиынтық ағыны Пайдаланылатын әдебиеттер: 1. Омарова А.К. Инвестицияны қаржаландыру және несиелеу. Оқулық-АлматыТаугуль-ПРИНТ, 2009 – 230 б. 2. Асилова А.С. Инвестицияны қаржыландыру және несиелеу:оқулық, -Алматы: Экономика, 2011 – 280 б. 3. Н.Н.Кадерова, А.А.Макенова, Ж.М.Әбуова. Инвестицияларды қаржыландыру және несиелеу:оқулық, – Алматы, 2011 – 570 б. Дәріс 3. Мемлекеттің құрылымдық-инвестициялық саясаты Дәрістің мақсаты:Білім алушыларға инвестициялық қызметті мемлекет тарапынан белсендендіру тұрғысында жүзеге асырылатын іс-шаралар туралы түсінік беру. Негізгі терминдер:инвестициялық саясат, қор нарығы, дамудың мемлекеттік несиелік ұйымдары, инвестициялық салықтық преференциялар, мемлекеттік заттай гранттар. Мемлекеттің инвестициялық саясаты, оның міндеттері мен дамыту тенденциялары Р экономикасының нақты секторын дамытуға инвестициялық ресурстарды тарту және бағыттау процесіндегі мемлекеттің ролін күшейту Ор нарығын қалыптастыру, несиелік қызметті белсендендіру үшін және ҚР экономикасының басымды салаларына инвесторларды тарту үшін жағымды жағдайлар жасау
|
