Залалсыздандыру

Залалсыздандыру әдістері,құралдары, тәртіптері

Залалсыздандыру дегеніміз – вегетативтық микроорганизмнің ұрықтарының түрлерін физикалық, химиялық әдістерімен жою.

Залалсыздандыру арқылы: медициналық кірісулерде микроорганизмдердің таралуынын алдын – алуын қарастырады.

Залалсыздандыру әдістері:

Термиялық;: ауалық, булы;

химиялық;: газдық, химиялық препараттар;

радиациондық;;

плазмалық, озондық; (химиялық амалдар топтары).

Залалсыздандыру әдістерінің таңдауы нақты тұрде құралдың ерекшілігінен, оның жетістікпен кемшіліктерінен байланысты. Ораудағы өнімдерді орталық залалсыздандыру жұйелерінде немесе ірі кәсіпорындарда бір рет қолданатынғып шығарады Ораусыз өнімдерді ЕМ-нің орталық залалсыздандыру жұйелерінде залалсыздандырады. ЕМ-дің ең әйгілі ауалықпен булық әдістері.

Булық әдіс

Булық әдіс залалсыздандырумен толық қамтамас ететін сенімді, улы емес, арзан болып саналады. Бұл әдіс аса жоғарғы емес температурамен ораудағы құралдарды залалсыздандырып қорғау қасиетін көрсетеді, онымен қоса реконтаминация қауіпсіздігінен сақтайды. Залалсыздандыру құрамы- артық қысымнын күшімен болатын қаныққан бу.

Залалсыздандыруды келесі тәртіп бойынша жүргізеді:

• 141⁰ С қысымы 2,8 Бар — 3 мин;

• 134⁰ С қысымы 2,026 Бар — 5 мин;

• 126⁰ С қысымы 1,036 Бар — 10 мин.

Булық әдіспен коррозияға тұрақты металлдар, шынылар, тоқыма материалдар, резиналар, латекстар залалсыздандырылады.

Орау ретінде залалсыздандырылған бикстер, пергамент, су өтпейтін қапшықтар, екі қабатты күшейтілген орау қағаздары. Залалсыздандыртын камерада тоқыма аралығымен ішкі жағына бу жақсы өту үшін, бикспен стерилизатордың салу нормасын сақтап отырғаны маңызды.

Залалсыздандырылған материалдардың сақтау мерзімі ораудың түрінен байланысты.

Булық әдістің маңызды кемшіліктеріде бар, ол коррозияға тұрақты емес құралдарды сұйық түрге айналдырып шірітеді, сол себептен реконтаминация қауіпсіздігінен көбееді.

Автоклавтың тәртібі:

1. нәзік тәртібі:

Температурасы - 120⁰С; Қысым – 1,1 атм; Уақыты – 45 минут. (резеңке, пластмас полимерлік заттарды залалсыздандыру үшін қолдану).

2. қатаң тәртібі:Температурасы - 132⁰С; Қысым – 2 атм; уақыты – 20 минут. (металдық, шыны заттарды залалсыздандыру үшін қолданылады.). Медициналық заттарды бикске салады. Залалсыздандыру нәтижесі ораудың тығыздығынан байланысты.

Ауалық әдіс.

Залалсыздандыру негізі – құрғақ ыстық ауа. Осы әдістің айырмашылығы ол ораулармен өнімдерді дымқылдатпайды, залалсыздандырылған мерзімі және металлдардың коррозиялары азаяды.

Әдістің кемшіліктері:

• залалсыздандырылған өнімдердің баяу біркелкі емес қыздырылуы;

• жоғарғы температураны артығырақ қолдану қажеттілігі;

• резина, полимер өнімдерің қолдануға мұмкіншіліктің жоқтығы;

• бұкіл орау материалдарды қолдануға мұмкіншіліктің жоқтығы.

Ауалық стерилизаторларда ауалық әдісті келесі тәртіп бойынша өткізеді:

• 200 ± 3°С — 30 мин;

• 180 ± 3°С — 40 мин;

• 160 ± 3°С — 120 мин.

ІІ. Құрғақ ауалы шкафта

Залалсыздандыру уақыты	Қолданылуы	Залалсыздандырудың сақталу мерзімі
Залалсыздандыру камерасындағы қызу Т0С	Залалсыздандыру уақыты, минуты
		Металлдан, шыныдан және силикондық резенкеден жасалған заттар.	Орамы бұзылмаса 3 тәулік, орамы болмаса залалсыздандырудан кейін қолданады.

 

Залалсыздандырудын нәтижесі көбінесе залалсыздандырылған өнімдерге ыстық ауанын бір келкі енуімен байланысты.

Аулық пен булық әдістері экологиялық жағынан таза.

Ыстық – құрғақ шкафтің тәртібі:Температура - 180⁰С, уақыты – 1 сағат.

Булы залалсыздандырудың қасиеттері:

- сенімділігі;

-қолайлығы;

-жоғарғы нәтижелігі;

-тіндерге жақсы ену икемділігі;

-улықтың жоқтылығы, төмен бағалығы.

Негізгі кемістіктері:

1. дымқылдығы (егер материалдар тығыз болса, бу толық бармайды).

2. кейбір құрал – жабдықтар жоғарғы температураны булы әдіс арқылы көтере алмайды.

3. ұнтақтармен майларға қолданылмайды.

Бикстің ішіндегі залалсыздандырылған материалдар үш тәулік сақталынады, бірақ тасымалдағанда оған қабшық кигізеді. Құрғақ резенке қолғаптарды залалсыздандыру алдында жабысып қалмау үшін ішкі және сыртқы жағына крахмал немесе тальк ұнтағын салады. Бірақ дымқыл қолғаптарға ұнтақты салуға болмайды. Бикске салып температура - 120⁰С 45 минут автоклавка залалсыздандырады.

Химиялық залалсыздандыру.

Залалсыздандыру үшін, емдеу мекемелерде химиялық заттарды да қолданады. Көбінесе асқын тотығын, сірке қышқылын, глутар альдегидін, формальдегид ертінділерің. Химиялық зарарсыздандыру қолданғанда температурада ұстауға болмайды. Құрал – жабдықтарды толық ерітінделерге салып, содан кейін залалсыздандырылған сумен жуады. Залалсыздандырылған жайманың ішінде үш тәулік бойы сақтайды. Химиялық газдық залалсыздандыру этилен қышқылы мен метил броммен немесе этилен қышқылымен, формальдегид ертіндісінің буымен жүргізіледі. Осы әдіс оптикалық заттарды, кардиостимуляторларды, полимерлік металлдарды, шыныларды залалсыздандыру үшін қолданады. Жоғарғы айтылған заттарды екі қабатты полиэтилендық қағазға немесе пергаменттық қағазға салып залалсыздандырады, содан кейін желдететін бөлмеде бір тәулік бойы ұстап, аммияқпен 60 минут нейтрализация жүргізледі.

 

Химиялық заттармен залалсыздандыру

 

Құрал – жабдықтар	Химиялық ертінділер	Уақыты	Темп-сы	Ескерту
Резеңке заттар (қолғап, катетер, дренажды трубкалар эндоскопиялық аппараттар наркоздық аппараттар т.б.	6 % асқын тотығы	6 с 3 с	+ 18 + 20 + 50	Залалсызданғаннан кейін екі рет 5 мин физ. ертіндісінде жуу.
4,8 % первомур, 2 % хлоргексидин	20 с	+18 +20 +18 +20	Бір рет 5 мин аралығында физ. ерітіндісінде жуу.
Формалин	24 с	+18 +20	Екі рет 5 мин физ. ертіндісінде жуу.
Оптикалық аспаптар	70 % спирт		+18 +20	Екі рет дәкемен сүрту

 

Газдық әдіс

Газдық әдіс 18-80°С температурада жүргізіледі. Өнімдер орауда алалсыздандырылады. Газдық әдісте этилен-оксид және оның қоспаларын, формальдегидті қолданады.

Этилен-оксид күштібактерицидтық, спороцидтық и вирулицидтық әсерімен металлдарды, теріден жасалған өнімдерді, жүн, қағаз, пластмасс заттарын шірітпейді.

Этилен-оксидтің кемшілігі- медициналық персоналдарға улы әсері және қауіпсіздік ережесін сақтамаған кезде жарылу қауіп тудырады. Залалсыздандыру процессі ұзақ мерзімді, сондықтан этилен-оксид ЕМ-де сирек қолданылады.

Формальдегид өзінің қасиетіне сай, кейбір көрсеткіштерімен этилен-оксидтен асып түседі.

Залалсыздандыру үшін 40%-тық спирт ертінді формальдегидті қолданады.

Формальдегидтін залалсыздандыру негізі - ол формалин.

Осы залалсыздандыруды басқа әдістер болмаған жағдайда, қосымша әдіс ретінде қолданады.

Кемшіліктері: өнімдер ораусыз залалсыздандырылады, залалсыздандырылғаннан кейін өнімдерді жуу керек, сол себептен реконтаминацияға әкеліп соғуы мұмкін.

Күрделігі: орындауға жеңіл, табысты, сиымды. Залалсыздандырудан кейін үш рет бес минутқа залалсыздандырылған сұға салып шаяды, содан кейін залалсыздандырылған

корнцангпен оларды залалсыздандырылған ақ жаймаға орап, залалсыздандырылған ыдысқа салады. Өнімдер ораусыз болғандықтан бұл әдіс орталықсыздандыру жұйесінде қолданылады.

 

Радиациялық әдіс

Радиациялық әдіс термотұрақсыз материалдарды залалсыздандыру үшін қажет.

Залалсыздандыру негізі болатын иондық (гамма) және β (бета)-саулелері.

Жекелік орауға қағаздан басқа да, полиэтиленнен жасалған қағаз түйіншегін қолданады. Залалсыздандыруы көп жылға дейін сақтанылады. Сақтау мерзімі орауда белгіленген.

Радиациялық әдіс өнеркәсіптің залалсыздандырудың негізгі әдісі болады. Өнеркәсіптермен бір рет қолданылатын залалсыздандыру өнімдері шығарылады.

Залалсыздандыруды жүргізу үшін спороцидтық әдістерді қолданады.

Залалсыздандыру заттарды тандағанда келесі қажеттіліктерді есепке алады:

-залалсыздандыру заттардың ерекшеліктерін (көлемің, материалың т.б.);

-нәтижелі, пайдалы, улы емес процесті қолдану;

-залалсыздандыру заттардың қоюлануын, дозасын, қолдану тәсілін, улылығын;

-тазалау – залалсыздандыру процесстің манызды элементін;

-деконтаминация процессінің тексеру;

-залалсыздандырудың орындау қасиетін.

Анықталған кемістерін жою үшін нәтижелі шаралар қолданылады.

6.19.Залалсыздандырудың қасиеттерін тексеру

Ауалық стерилизаторда залалсыздандыру нәтижесін бактериологиялық әдіспен және химиялық термоуақытша индикаторлармен тексереді.

Бактериологиялық тексеруді тест-микроорганизмдермен т ұқым себу -биотест арқылы жүргізеді. Тасушы ретінде B.Licheniformis ұрығы бар шағын флаконды қолданады.

Кәзіргі уақытта оперативтық тексеру жүргізу үшін ықпалды әсері бар индикаторларды қолданады (Винар; ИС-160 және ИС-180). Олар эталоннын бояуына дейін залалсыздандырудын барлық уақытында әсер етеді. Индикатордың кесіндісін стерилизатордың тексеру нұктелеріне залалсыздандыру кезінде салып отырады.

Егер залалсыздандырудан өткеннен кейін индикатордың түсі эталоннан ашықтау болса, барлық өнімдер залалсыздандырылмаған деп саналады.

Булық залалсыздандырудың оперативтық тексеруі химиялық индикаторлармен жүргізіледі.

6.20.Медициналық жабдықтарды