Түзу және қисық сызықты байланыстар

Тү зу жә не кисъщ сызыкты байланыстар. Аналитикалық сипаттама бойынша байланыстар тү зу жэне қ исық сызық ты болып екі тү рге бө лінеді.

Тү зу сызыюпы байланыста себепті ық палдар белгі мэндерінің есуіне немесе кемуіне қ арай нэтижелі белгі мә ндері бір қ алыпты, ә рі ү здіксіз ө седі немесе кемиді. Оны математикалық тү зу сызық ты тең деудің формуласы арқ ылы кө рсетуге болады:

у=а₀+а₁х

мұ нда у – нә тижелі белгі, ол графиктің ординаты ө сінде жатады.

х- факторлы белгі, ол графиктің абцисса ө сінде жатады.

а₀ жә не а₁-параметрлері

Қ исық сызық ты байланыста себепті ық палдар белгі мә ндерінің ө суіне немесе кемуіне қ арай нә тижелі белгі мә ндері бір қ алыпты ө згереді жә не оның ө згеру бағ ыты керісінше болады, яғ ни корреляциялық байланыс кө рсетіледі. Байланыстың бұ л тү рі математикалық қ исық сызық тең деуі арқ ылы парабола немесе гипербола функциялары бойынша анық талады жә не ол мына тең деу арқ ылы ернектеледі:

у = а₀ + а₁х + а_гх².

Сонымен бірге кисык сызық ты байланысты кө рсету ү шін бө лшек тең деуді де қ олдануғ а болады, ол тө мендегідей тү рде кө рініс береді:

Бір факторлы жә не кө п факторлы байланыстар. Корреляциялық байланысты зерттеу кезінде қ оғ амдық қ ұ былыстардың ө згеруіне ә серін тигізетін факторлардың сандық кө рсеткіштеріне қ арай нә тижелі белгі кө рсеткіштері де ө згереді.

Егер тек бір факторлы белгі мен нә тижелі белгі кө рсеткіштері арасындағ ы ө зара байланыс қ ана қ арастырылатын болса, онда оны бір факторлы (екі белгі арасындағ ы байланыс) немесе жұ пты корреляция деп атайды. Ал екі немесе одан да кө п факторлар белгісі мен нә тижелі белгі кө рсеткішінің арасындағ ы ө зара байланыс карастырылғ ан болса, онда оны кө п факторлы байланыс яғ ни кө птік корреляция деп атайды.