Глоссарий. Айрықша белгілер - басқа нөрселердің барлығынан ерекшелетің, тек бір ғана нәрсеге тән белгі

Айрық ша белгілер - басқ а нө рселердің барлығ ынан ерекшелетің, тек бір ғ ана нә рсеге тә н белгі

Айрық ша емес белгілер - кө птеген нә рселерге тә н белгілер

Ақ иқ аттық — айтқ андарымыздың шындық қ а дә л келуі

Белгі — бү л объектіде қ асиеттің немесе қ атынастың бар не жоқ екенін кө рсететін сипаттамасы.

Жинақ тау — бү л қ ұ былыстың талдау нә тижесінде алынғ ан белгілерін, бө ліктерін ойша біртұ тас бү тінге біріктіру.

Логика — дурыс ойлау заң дары мен формалары туралы философиялық ғ ылым

Ойлау формасы немесе логикалық форма — бул ой қ урылымы мен оның элементтері байланысының амалы

Мә нді белгі - тә н, оның ішкі табиғ атын, мә нін бейнелейтін белгі

мә нсіз белгілер - нә рсеге тә н, біраұ сыртқ ы кө рінісің бейнелейтін белгілер

Ұ ғ ым — нә рсенің азды-кө пті мә нді белгілерін бейнелейтін ойдың формасы

Талдау — бү л нә рселерді ойша бө ліктерге жіктеу жә не олардың белгілерін айқ ындап кө рсету

Салыстыру — нә рсенің мә нді, мә нсіз белгілеріне қ арай ұ қ састық тары мен ерекшеліктерін анық тау.

Символикалық немесе математикалық логика— дә стү рлі логикалық мә селелерді шешудің жаң а ә дістерін жасау мен пайдалану жолдарын кө рсетуіне, объектілерді формальданғ ан тілде — символдар тілін жасау мен қ олдануына бағ ғ ыталғ ан XIX ғ асырдың екінші жартысындағ ы дамығ ан логиканың тү рі

Ұ ғ ымның кө лемі - жалпыланатын жә не ерекше кө рінетін объектілер жиыны

Элемент - жиынғ а кіретін ә рбір жеке нә рсе

Ұ ғ ымның мазмұ ны - мү дделі жиын нә рселерін баса кө рсететін жә не жалпылайтын белгі

Оң ұ ғ ым – объектте, қ ұ былыста қ андай да бір сапаның болуын кө рсететін ұ ғ ым

Ой тұ жырымы - белгілі білімнен жаң а білім тұ жырымын алатын ойлаудың формасы

Жалпы ә дістемелік нұ сқ аулар

Ұ ғ ым — нә рсенің азды-кө пті мә нді белгілерін бейнелейтін ойдың формасы Ұ ғ ымды анық тау дегеніміз — оның мазмұ нына енетін белгілерін айқ ындау, нені білдіретінін кө рсету, соң ында «бү л не нә рсе?» немесе «бұ л сө з нені білдіреді?» деген сұ рақ тарғ а жауап беру. Анық тау мақ саты — қ олданылатын ұ ғ ымдардың мазмұ нын нақ тылау.

Кезкелген анық тама маң ызды екі міндетті орындауы тиіс:

1) барлық басқ а нә рселерден анық тап отырғ ан нә рсені айыруы;

2) нә рсенің мә нін ашуы.

Анық таманың ө зіндік қ ұ рылымы оның табиғ атымен, фунцияларымен шартты. Ол ө зара тығ ыз байланысты екі элементтен тұ рады: анық талатын жә не анық таушы ұ ғ ымдардан. Анық талатын ұ ғ ым анық тамада ашылатын не нә рсе — термин бе ә лде нә рсе ме, сол аталады.

Ұ ғ ым қ алыптасуының негізгі логикалық тә сілдері: талдау, жинақ тау, салыстыру, абстракциялау жә не жалпылау. Талдау — бұ л нә рселерді ойша бө ліктерге жіктеу жә не олардың белгілерін айқ ындап кө рсету. Мысалы, «апельсин» ұ ғ ымын алсақ, біз ойша оның пішіні — дө ң гелек, тү сі — қ ызғ ылт сары, ішкі қ ұ рылымы — кішкене бө ліктерге бө лінген, дә мі — тә тті жә не т.б. деп жіктейміз. Жинақ тау — бұ л нә рсенің талдау нә тижесінде алынғ ан белгілерін, бө ліктерін ойша біртү тас бү тінге біріктіру. Салыстыру — нә рсенің мә нді, мә нсіз белгілеріне қ арай ұ қ састық тары мен ерекшеліктерін анық тау. Абстракциялау — нә рсенің белгілі бір белгілерін ойша баса кө рсету жә не оны басқ алардан дерексіздеу. Жалпылау — бірың ғ ай нә рселерді ойша кейбір кластарғ а біріктіру.

3. Дә ріс конспектісі дә ріс курсын оқ у бойынша ә дістемелік нұ сқ ау

1 Мә селелік дә ріс. Тақ ырыбы: Логика пә ні.

Мақ саты: логика басты ұ ғ ымдарың жә не ғ ылымның қ оғ амдағ ы қ азіргі ө мірге қ ажеттілігің тү сіндіру.

1.Логика дегеніміз не жә не не ү шін оны оқ у қ ажет? Логика пә ні.

2. Ойлау деген не жә не оның ө мірдегі рө лі? Ойлаудың формалары

3. Қ ашан, қ андай мә селелерді шешу ү шін логика қ алыптасқ ан? Логика тарихы

Қ аралатын мә селе – Логика дегеніміз не жә не не ү шін оны оқ у қ ажет?

Логика дегеніміз не жә не оның басқ а ғ ылымдардаң айырмашылығ ы?

Ойлау деген не жә не оның ө мірдегі рө лі? Ойлаудың формалары

Қ ашан, қ андай мә селелерді шешу ү шін логика қ алыптасқ ан? Логика тарихы

Негізгі ұ ғ ымдары: логика, ойлау формалары, ұ ғ ым, пайымдау, ой тұ жырымы, формалды логика, математикалық немесе символикалық логика.

Дә рістің қ ысқ аша мазмұ ны:

1. Логика дегеніміз не жә не не ү шін оны оқ у қ ажет? Логика пә ні.

Логика қ андай ғ ылым, ғ ылымдар арасында оның алатын орны қ андай? Біріншіден, ол адам ойлауын қ арастыратын ғ ылым. Логиканың басқ а ғ ылымдардан айырмашалағ ы неде? Философия ө з пә ні ретінде тұ тастай ойлау мазмұ нын алады; адамдардың ә лемге деген кө зқ арасы мен ә лемнен алатын орнын, олардың таным қ абілеттерін жә не т.б. зерттейді. Психология, адамның тү рлі топтарының ойлау ерекшеліктерін, олардың ө зара ә рекетін айқ ындайды, олардың жас ерекшелігі, дене жә не психикалық дамуына жә не т.б. байланысты оны басқ а тү рлерімен бірге зерттейді, сонымен қ атар ойлауды психикалық ү деріс ретінде қ арастырады.

Кибернетика адам ойлауының ақ параттарды тез жә не тиімді оң деумен байланысты аспектілерін, оның басқ ару қ ызметін жан-жақ ты зерттеумен шұ ғ ылданады.

Ал логика ойлауды, оның функциялары мен қ ұ рылымың, оны қ ұ райтын элементтерің, яғ ни тү рлі формаларың, олардың арасың дағ ы байланыстар мен қ атынастар тұ рғ ысынан қ арастырады. Сондық тан, логиканы формальды деп атайды.

Сонымен, логика — дұ рыс ойлау заң дары мен формалары туралы философиялық ғ ылым болып табылады. Логиканың объектісі - ойлау формалары. Ойлау формасы немесе логикалық форма дегеніміз — бұ л ой қ ұ рылымы мен оның элементтері байланысының амалы.

Адамдар қ ай тілде сө йлемесін, олар барлық жерде бір формада ә рі бірдей ойлайды, ортақ бір нә рсе бар — бұ л олардың қ ұ рылымы мен ойлау формасының бірдей болып келуі.