Ткізу түрі:презентациямен топтық талқылау

Тақ ырып бойынша тапсырмалар:

1. Атомды-абсорбционды спектрометрия

2. Атомды-эмиссионды анализ

Таратылғ ан материал:

1. Атомды спектрометрия ә дістерінде аналитикалық сигналдардың пайда болуының жалпылама схемасы, қ атаң белгіленген энергетикалық ауысудың сә йкес жү зеге ауысуына негізделген., 1 суретте кө рсетілген.Алдымен жоғ ары температура ә серімен затты атомды парғ а немесе бос атомдарды сә йкес химиялық элементтерге айналдырады. Бұ л ү рдіс атомизация деп аталады.Кейіннен плазма бө лшектерімен соқ тығ ысқ ан кезде (барлық энергетикалық жағ дайында атомдар, иондар, радикалдар, электрондар) атомдар қ озу жағ дайына ауысады.Негізгі сатыдағ ы электрондардың бірі қ озу жағ дайына ауысады, ол жағ дайғ а ү лкен энергия сә йкес келеді.

Бұ л жағ дай тұ рақ сыз сондық тан атом бұ рынғ ы қ алпына ө те аз уақ ыт ішінде оралады(10 ^-9с): электрон қ айтадан негізгі сатығ а қ айта келіп екі сатының тү рлі энергиясына жуап бере отырып, квант энергиясын шығ арады. Бұ ны Планк формуласы тү рінде жазуғ а болады:

 

 

Мұ нда h — Планк тұ рақ тысы: v жә не λ - спектральды облыстың осы электронды айналуына сә йкес келетін спектральды сызық тың толқ ын ұ зындығ ы мен жиілігі. Ауысуы негізгі сатыда бітетін сызық тар аса интенсивті жә не сезімтал болып келеді. Оларды жиі резонансты деп атайды.. Атомды-эмиссионды жә не жалынның фотометриясындағ ы атомдардың эмиссионды спектрлері осылайша қ озады.

Сур-. 6-128. Негізгі(0) жә не қ озу(1.2.) сатыларының арасындағ ы электронды ауысулар-атомды спектрлердің пайда болуының себебі.

 

2. Атомды абссорбционды анализде затты атомизацияғ а ұ шыратады, бірақ бұ л ә діспен атомдардың қ озуы болмайды.Бұ л атомды бу деп аталатын жағ дайдағ ы атомдар одан ө тетін резонансты сә улелі кванттарды сің іруге қ абілетті.Нә тижесінде сә уле қ арқ ындылығ ы азайып оны ө лшеуге болады.Атом ө зінің «туыс» квантын сің іру арқ ылы қ озу жағ дайына кейіннен негізгі жағ дайына ө теді, алайда мұ нда сә йкес энергия тұ рақ сыз форма-жылуғ а ө теді.Сызық тық атомды спектрлердің индивидуальдылығ ы тү гелімен атомның сыртқ ы қ абатының қ ұ рылысы жә не оның электрондармен толуымен анық талады. Теория жү зінде электрон энергиясының мінезін ә р сатыда квант сандары жә не сә йкес символика аппараты арқ ылы сипаттайды.Бұ л ө з кезегінде спетрді тудыратын электронды ауысуларды суреттеуге мү мкідік бреді.Атомдық спектрометрия ә дістерінде тек орбитальды квант сандарының ө згеруімен жү ретін электронды ауысулар іске асуы мү мкін. Сә йкес ауысуды кейде «оптикалық электрон» терминімен белгілейді..

Атомды-абсорбционды жә не атомды-эмиссионды ә дістер тө мен анық тау шектерімен сипатталады, ә сіресе индуктивті байланысқ ан плазманы жә не электротермиялық атомизацияны қ олданғ анда.

3. Атомды-эмиссионды анализ 70 элементке дейін негізінде металлдарды анық тауғ а мү мкіндік береді.Ол ү шін анализденетін сынаманы қ озудың кө зіне енгізеді(плазма электрического дуго­вого разряда, жоғ ары вольтты искра, газдық жалын, индукционды байланысқ ан -ИБП), бұ л кезде ол буланып атомдық жағ дайғ а ауысады. Атомдар қ озып негізгі қ алыпқ а келген кезде кванттарды бө ліп шығ арады.Қ осынды сә уле сызық тық спектрге ыдырайды.Кванттық механиканың рұ қ сат етілген ережелеріне сол немесе басқ а элементтің сыртқ ы валенттік электрондардың ауысуына жауап беретін спектральды сызық тардың болуын, орналасуын жә не интенсивтілігін тіркейді.Атомдардың табиғ и функциясы спектральды сызық тың 200—800 нм аралығ ындағ ы оптикалық ұ зындығ ы болып табылады.сандық функциясы — осы сызық тардың интенсивтілігі.Ө лшеу техникасының схемасы 2-сур кө рсетілген.

2-сур. Атомно-эмиссионды ә дісіндегі ө лшеудің блок-схемасы

1 — қ озу орталығ ы: электрлік дуга, искра; инертті газдың индуктивті-байланысқ ан плазмасы;

2 — монохроматор: призма [оптическое стекло, кварц (для УФ)]; дифракционды тор: 3 —шығ атын қ уыс; 4 — сә улені қ абылдағ ыш: фотоэлектронды кө бейткіш, диодты матрица: 5 — кү шейткіш-ө згеру; 6 — есептегіш аспап.

Жалынның атомды-эмиссионды фотометриясында:

I — газдық жалын; 2 — интерференционды жарық фильтр (басқ а монохроматорлар).

Атомды эмиссионды анализдің негізгі қ олдану облысы — ә ртү рлі биообъектілерден металлдарды анық тау.

ИБП мен атомды –эмульсионды анализ. Ә дісті элементтерді ерітінділерде анық тауда қ олданылады.Негізгі артық шылығ ы — бір сынамадан паралельді тү рде немесе қ ұ ралдың конструкциясына байланысты кезекпен элементтердің кө п мө лшерін анық тауғ а мү мкіндік береді.