Зертханалық жұмыс. Сүтқышқылды бактериялардың элективті дақылдарын бөліп алу

Сү тқ ышқ ылын бө ле отырып қ антты ыдыратудан тұ ратын, сү тқ ышқ ылды ашу ү рдісін сү тқ ышқ ыл бактериялар тудырады. Сү т – сү тқ ышқ ылды бактериялардың элективті дақ ылын алу ү шін қ олайлы қ ореткік орта болып табылады. Балғ ын сү тті температурасы 30...37°С болатын термостатқ а қ ойса, ол бір тә уліктен кейін ішінде басымдылық пен дамитын сү тқ ышқ ылды бактериялардың ә серінен ұ йды. Сү тте басқ а да шіріту бактериялары дамиды, бірақ бө лінген сү тқ ышқ ылы олардың тіршілігін тежейді. Егер пастерленген сү тке қ андайда бір сү тқ ышқ ылды ө німнің немесе сү тқ ышқ ылды бактериялардың дақ ылын салып, термостатқ а қ ойса, онда сү т тез ұ йытылады.

Екі колбағ а (кө лемі 50 см³) оның ү штен бір бө лігіндей болатындай етіп сү т қ ұ йып, бетін мақ та тығ ынмен жауып қ оямыз. Сү ті бар бір колбаны 10 минут температурасы 80°С су моншасында пастерлейміз, кейін 30 °С температурағ а дейін суытып, ү стіне 10 мл сү тқ ышқ ылды ө нім қ осамыз (ацидофилина, ряженки жә не т.б.). Егер таза дақ ылдарды қ осатын болса, онда оны залалсыздандырылғ ан тамшуырмен 0, 2...0, 3 см³ мө лшерде қ осады. Екінші колбадағ ы сү тті ашыту ү шін температурасы 30°С термостатқ а қ ояды.

Келесі сабақ та сү тқ ышқ ылды бактериялармен ұ йытылғ ан сү тпен, тұ рып ашығ ан сү ттің микрофлорасын салыстырады. Тү зілген ұ йығ ан сү ттің консистенциясын, сарысуын, газ кө піршіктерін анық тайды.

Екі колбадағ ы ұ йытылғ ан сү ттің микрофлорасын салыстырып, суретке тү сіріп алады. Ол ү шін мынадай жолмен микроскопиялық препарат дайндайды: бактериологиялық тұ зақ пен сарысудан бір тамшы іліп алады да оны заттық шынының бетіне жайып отырып орналастырады. Жұ ғ ындыны кептіріп, фламбирлеу аврқ ылы бекітеді. Бекітілген препаратты 2...3 минут бойы метилен кө гімен бояп, сумен жуады да кептіріп алып, микроскоптайды (иммерлік объективпен). Бактериялар жақ сы боялып, ал сү т белогі ә лсіз ғ ана боялады.

Микроскоптау барысында ацмдофильді таяқ шамен ұ йытылғ ан сү ттен ұ зын, жің ішке спорасыз таяқ шаларды; термофильді стрептококктармен ұ йытылғ ан сү ттен ұ зын тізбекті кокктарды, ал мезофильді стрептококктармен ұ ыйтылғ ан сү ттен қ ысқ ы тізбектер мен жұ птасып байланысқ ан кокктарды анық тау керек.

 

Зертханалық жұ мыс. Шіріту бактерияларының элективті дақ ылдарын бө ліп алу

Белоктық заттардың ыдырауы арқ ыл ө тетін, кү рделі биохимиялық ү рдіс шіруді шіріту микроорганизмдері туғ ызады. Оның соң ғ ы нә тижесі белоктардың қ ұ рамы мен қ ұ рылысына, ү рдістің жү ру жағ дайларына жә не тудырушы микроорганизмдер тү ріне байланысты болып келеді. Белоктық заттардың ыдырайтын ө німдері арасында аминқ ышқ ылдары, органикалық қ ышқ ылдар, спирттер, кө мірсутектер, кө мірқ ышқ ыл газы, аммиак, аминдер, меркаптандар, скатол, индол жә не басқ а да заттардың бір тобы болады. Шіріту бактериялары табиғ атта жә не тағ ам ө німдерінде кең таралғ ан. Бұ л топтың бактерияларының тү рлік қ ұ рамы алуантү рлі. Оның ішінде аэробтар мен анаэробтар, кө мірсуды ашытатын жә не ашытпайтыны, спора тү зетін жә не тү збейтіні, қ озғ алғ ыш жә не қ озғ алмайтындары болады. Белокқ а бай ө німдерде шіріту бактерияларының дамуы ө німнің бұ зылғ андығ ын білдіреді.

Залалсыздандырылғ ан қ оректік сорпасы бар пробиркағ а аз ғ ана топырақ салып, бетін мақ та тығ ынмен жауып қ ояды. Сонымен бірге, кейін белоктың ыдырау ө німдерін (аммиак пен кө мірсутекті) анық тау мақ сатында тығ ынның астына бір жақ соң ымен ылғ алдандырылғ ан қ ызыл лакмус қ ағ азының тілігі мен сіркеқ ышқ ылды қ орғ асын ерітіндісмен шайылғ ан фильтр қ ағ азының тілігін орналастырады. Қ ағ аз тіліктер пробирканың қ абырғ алары мен ортағ а тимейтіндей етіп орналасуы қ ажет. Аммиак пен кө мірсутек ұ шып кетпес ү шін пробирка тығ ынының ү стін целлофанмен орап немесе оғ ан резең ке қ алпақ кигізіп қ ойып, оны температурасы 30°С термостатқ а қ алдырады.

Келесі сабақ та белоктың ыдырау ө німдеріне тә н сорпағ а аммиак пен кө мірсутектің бө лінуімен шіріту бактерияларының жинақ талғ аннын анық тайды. Лакмус қ ағ азының кө геруі аммиактың бө лінгенін кө рсетеді. Егер кө мірсутек бө лінсе, сіркеқ ышқ ылды қ орғ асынмен шайылғ ан фильтр қ ағ азы кү кіртқ ышқ ылды қ орғ асынғ а айналуы нә тижесінде қ ара тү ске боялады (немесе қ оң ырқ айланады).

Сорпада тү зілген бактекрияларды микроскоптау қ ажет. «Жаншылғ ан тамшы» препаратын дайындап, ондағ ы қ озғ алмалы бактерилар санын анық тайды. «Қ арапайым» ә діспен ьоялғ ан препарат дайындап, бактериялардың клетка пішіні мен спораларын анық тайды.