Зертханалық жұмыс. Proteusтуысының бактерияларын элективті дақылдарын бөліп алу

Proteus vulgaris тү рінің бактериялары табиғ атта кең таралғ ан, ә детте шіріген белокты ө німдерде кездеседі. Олар индол, скатол, кү кірттісутек сияқ ты жағ ымсыз иісі бар ө німдерді тү зе отырып, белоктарды белсенді ыдыратады. Кө мірқ ышқ ыл мен сутектің қ ышқ ылдары мен газын бө ле отырып кө мірсуларды ашытады. Олар сапрофиттерге, факультативті анаэробтарғ а жатады. Клетка пішіні ұ сақ таяқ шалар, спора тү збейді жә не Грам бойынша боялмайды. Дамуына қ олайлы температура 37°С, бірақ 25°С температурада да жақ сы дамиды. Аса қ озғ алғ ыштық протеяларғ а тә н ерекшеліктердің бірі. Жинақ таушы дақ ыл алу ү шін оны ілеспелі бактериялардан бө ліп алу кезінде жә не де тү рлі объектілерден протеяларды анық тауда (Шукевич ә дісі) осы ерекшелігін пайдаланады. Протеялардың кейбір тү рлері токсин бө луге қ абілетті. Бұ л микроорганизмдердің кө п мө лшері болатын ө німді пайдалану улануғ а ә кеп соқ тыруы мү мкін.

Иғ аш» агары бар пробиркадағ ы конденсацияланғ ан суғ а микроорганизмдермен зақ ымдалмауы ү шін агардың бетіне тигізбей, ұ қ ыптылық пен кө лемі 3x3x3 мм болатындай тұ рып қ алғ ан ет тілігін салады. Ол ү шін «қ иғ аш» агары бар пробирканы агар ү стінгі жағ ында болатындай етіп тігінен ұ стау керек. Ет тілігін қ ысқ ышпен алып, пробирканың тү біндегі қ абырғ асына орналастырады. Конденсацияланғ ан суғ а, етті бактериологиялық ине кө мегімен пробирка тү біне орналастырады. Пробирканы мақ та тығ ынмен жауып, тігінен 30°С температурағ а орналастырады

Келесі сабақ та, протеяларды ө зіне тә н дақ ылдық белгілеріне, «қ иғ аш» агардың бетіндегі қ абаттың сыртқ ы кө рінісіне жә не микроскопиялық бейнесіне қ арай анық тайды. Ол ү шін «жаншылғ ан тамшы» препаратын дайындап, басым клеткалардың клетка пішінін анық тайды. Сонымен бірге, «жаншылғ ан тамшы» препаратын микроорганизм клеткаларының қ озғ алғ ыштығ ын анық тау ү шін де дайындайды. Препараттағ ы басым бактериялардың белгілерін протеяларғ а тә н белгілермен салыстырады: басқ а бактериялардың болуы мен оныі санын анық тайды.

Зертханалық жұ мыс. Галофильді микроорганизмдердің элективті дақ ылдарын бө ліп алу

Галофильді микроорганизмдер дегеніміз – ас тұ зының (NaCl) жоғ ары мө лшері болатын субстраттарда ө сетін микроорганизмдер. Галофильді микроорганизмдер алуантү рлі. Олардың ішінде шар тә різдісі мен таяқ ша тә різділері, спора тү зетіндер мен тү збейтіндер, аэробтар мен анаэробтар болады. Олардың тұ рақ ты тіршілік орны тұ зды ө німдер, ас тұ зы, тұ зды су қ оймасындағ ы сулар. Галофильдердің элективті дақ ылдарын алу олардың тұ зғ а тө зімділігіне негізделген.

Бір пробиркада 10% NaCl, екіншісінде 15% NaCl, ал ү шіншісінде NaCl мү лдем болмайтын 10 мл қ оректік сорпасы бар ү ш пробиркағ а шамамен 1г ас тұ зын салады. Пробирканы тығ ынмен жауып, температурасы 30°С болатын термостатқ а қ ояды.

Келесі сабақ та пайда болғ ан галофильді бактериялардың элективті дақ ылдарын анық тайды. Микроскопиялау арқ ылы барлық ү ш пробиркадағ ы қ оректік ортада ө сіп шық қ ан бактериялардың ұ қ састығ ын табады. Қ оректік ортадағ ы бактерия дақ ылдары бар пробирканы мұ қ ият шайқ айды, ә сіресе тү бінде тұ нбасы болатын болса. Ә рбір пробиркадағ ы қ оректік ортаның лайлануды жә не оның дә режесін белгілейді. Бұ л кө рсеткіш ортада микроорганизмдердің қ арқ ынды дамуын кө рсетеді. Лайлану дә режесін мынадай шартты белгілерімен жазады: «+» - тө мен; «++» - орташа; «+++» - жоғ ары. Соң ында қ орытындылау қ ажет.

Оректік сорпада ө сіп шық қ ан микроорганизмдерден «қ арапайым» ә діспен боялғ ан препарат дайындап, оларды микроскоптайды. Ір пробиркадағ ы сорпадағ ы басым бактериялар споралары мен клетка пішінін анық тайды. Тұ зы бар жә не тұ зы жоқ сорпада ө сіп шық қ ан бактериялардың қ ұ рамында байқ алғ ан ерекшеліктерді (морфологиялық белгілері бойынша) белгілеу керек.