Дәріс тезисі

Магистралды қан тамырлары зақымданған нақастарды зерттеу тәсілдері

Қан тамырлары облитерациялық бітелуге ұшыраған науқастарды зерттеу үш этаптан құралады: анамнезін жинау және оны мұқият сараптау; артериялық күре тамыр жолдарын физикалды зерттеу (қарап тексеру, пальпация, аускультация, барлық аяқ-қолдардағы АҚҚ өлшеу); лаборторлы-аспапты зерттеулер арқылы тексеру.

Зерттеу жалпы қарап тексеру, пальпация, перкуссияжәне аускультациядан құралады.

Қарау. Аяқ-қолды қарап тексергенде терісінің түсіне, көктамыр суретінің сипатына, тамыр соғысына, бұлшық ет тонусына, қимыл көлеміне қарсы жақпен салыстыра көңіл бөледі.

Тамыр палпациясы. Аяқ-қолдың артериалды қан айналымы қалпын бағалауда магистарлы қан тамырларын пальпациялаудың диагностикалық маңызы өте зор. Тамыр соғысын пальпацияда қол жететін барлық нүктелелерде симметриялық екі жақта да бірдей анықтаған жөн. Тек сонда ғана, тамыр соғысының ассиметриясын байқауға болады. Аяқ пен қолдың дисталды бөліктерінде тамыр соғысының анықталмауы барлық жағдайларда магистралды қан тамырларының зақымдануының көрсеткіші емес. Ол артериялардың атипті орналасуына немесе көп жағдайларда коллатериалды қан айналуының жақсы дамуымен де байланысты болуы мүмкін. Артерияның өткізгіштігінің жедел бұзылуында тромб немесе эмболдан төмен тамыр соғысы анықталмайды. Бұндай жағдайларда көбінесе бөгеттен жоғары бөлікте тамыр соғысы күшее түседі, бұл «бөгет» симптомы деп аталады. Вена қан айналуының жедел бұзылуы кезінде де артериалды тамыр соғысы бәсеңдеуі мүмкін. Сонымен қатар, сипап тексеру арқылы аяқ-қол терісінің температурасын да анықтауға болады.

Тамыр аускультациясы қан зақымдануының физикалды диагностикасын біршама жеңілдетеді. Бұл әдіс қолдану тек қана қан тамырының тарылуын немесе аневризмалық кеңеулерін ғана емес, сонымен қатар оның орналасуын анықтауға мүмкіндік береді. Шеткі қан тамырларын тыңдағанда негізінен стетоскопты қолданады. Міндетті түрде брахиоцефалды тамырлармен бірге қолқаның өрлеуші бөлігін, төмендейтін және құрсақ қолқасын вицералды, бүйрек тармақтарымен бірге, қолқа бифуркациясын, мықын және сан артерияларын тыңдау қажет. Перифериялық тамыр тұсындағы шуылдар олардың қуысының атреросклероздық немесе қабынудан болған тарылуында, сонымен қатар сыртынан қысылғанда анықталады. Аускультация жүргізетін типтік нүктелір: ұйқы артериясы үшін – қалқанша шеміршек тұсындағы төсбұғанаеміздікше бұлшық етінің ішкі жиегі, бұғана асты артериясы үшін – бұғананың ішкі жиегімен (кивательной) бұлшық еттің бұрышы, иық артериясы үшін – иықтың ішкі беткейі, сан артериясы үшін – (науқастың горизонталды қалпынды аяқты сыртқа қарай аздап бұрған қалыпта шап байламының тұсы.