Вядзення рахункаў

Любая тэорыя асноўваецца на прынцыпах. Прынцып у перакладзе з лацінскай мовы абазначае аснову, пачатак. У прымяненні да навукі прынцып трактуецца як зыходны стан якой-небудзь тэорыі або вучэння. Усе іншыя тэарэтычныя палажэнні адносяцца да вытворных, паколькі яны павінны лагічна выводзіцца з прынцыпаў. Аднак самі прынцыпы, як першааснова, лагічна не выводзяцца і выкарыстоўваюцца ў якасці аксіёмаў, г. зн. палажэнняў, што прымаюцца без лагічнага доказу па прычыне непасрэднай пераканаўчасці.

У адрозненне ад дапушчэнняў, якія маюць агульнаэканамічную аснову, для прынцыпаў рахунказнаўства характэрна непасрэдная ўліковая накіраванасць. Гэта некаторыя агульнапрынятыя базавыя пагадненні адносна правілаў прызнання, вымярэння і падачы фактаў гаспадарчага жыцця, якія знаходзяць адлюстраванне ва ўліку. На аснове прынцыпаў распрацоўваюцца канкрэтныя правілы вядзення рахункаводства, якія юрыдычна замацоўваюцца ў стандартах, палажэннях, інструкцыях і іншых нарматыўных дакументах.

Прынцыпы рахунказнаўства павінны адпавядаць крытэрыям слушнасці (адпаведнік расійскаму тэрміну “уместность”), аб'ектыўнасці і здзяйсняльнасці. З дапамогай крытэрыю слушнасці ацэньваецца сэнс уліковай інфармацыі і тая карысць, якую яна можа прынесці карыстальнікам. Крытэрый аб'ектыўнасці прызначаны для ацэнкі надзейнасці, магчымасці праверкі і адпаведнасці ўліковай інфармацыі рэальнасці. На ўліковую інфармацыю не павінны аказваць уплыў асабістыя меркаванні ні ўласнікаў арганізацыі. ні яе кіраўніцтва. Крытэрый здзяйсняльнасці выкарыстоўваецца для адхілення тых прынцыпаў, якія цягнуць за сабой празмерныя складанасці або расходы, абумоўленыя вядзеннем уліку на іх аснове. На практыцы выкарыстоўваць комплексна ўсе тры крытэрыі не заўсёды магчыма, таму часта аддаюць перавагу аб'ектыўнасці і рэальнасці, ахвяруючы крытэрыем слушнасці.

Дапушчэнні і прынцыпы рахунказнаўства знаходзяцца ва ўзаема-сувязі. Кожнаму дапушчэнню адпавядаюць адпаведныя прынцыпы, што і паказана на малюнку 14.5. Комплексна выкарыстоўваючы ўказаныя дапушчэнні і прынцыпы рахунказнаўства кіраўніцтва арганізацыі можа распрацаваць адэкватную ўмовам яе гаспадарчай дзейнасці ўліковую палітыку.