Жедел панкреатитті емдеуге жаңа ұсыныстар

 

Жедел панкреатитті емдеудің консервативті жә не оперативті шаралары жыл сайын толық тандырылып отырғ андығ ы баршағ а мә лім. Дегенмен, деструктивті панкреатитке шалдық қ андардың ө лімі ә лі де ө те жиі. Осының ә серінен кө птеген мамандармен жедел панкреатиті емдеудің нә тижесін жақ сартатын жаң а тә сілдер ұ сынылып отыр. Қ азіргі уақ ыттағ ы емдеу шараларын топтастырсақ, олардың негізгі шарты- консерватитвті жә не оперативті шараларды қ оса пайдалану болып саналады. Мұ нымен қ атар қ ажетті операцияның аумағ ы жә не орындалу уақ ыты толық шешілмеген.

Жедел панкреатитті жең іл операциямен емдеу жә не бір ретті некроэктомия қ абыну ү рдісін тоқ тата алмайды, сондық тан некрозданғ ан ұ йқ ы безінің резекциясын, тіпті панкреатодуаденальды резекцияны орындау қ ажет саналаы. Бірақ та бұ л операциялардан соң ғ ы ө лім 30-50 % жететіндігі бұ л ұ сынысты кө птеген мамандардың қ олдамауына негіз болады.

Жең іл операциялар қ олдануды қ ажет санайтындар некроэктомиядан соң оментопанкреопексияны орындап, парапанкреатикалық май қ абатына новокаин ерітіндісін ингибиторларды қ оса егіп, ө ттің холецистостомасын орындайды. Некроэктомиядан соң шарбы қ алтасының қ апшығ ы ішін қ абыну ү рдісі басылғ анғ а дейін ү зіліссіз жуып (лаваж) тазарту қ ажет санайды.

И.М.Мороз тек ұ йқ ы безінің ірінді абсцессінде немесе жалпы перитонитте операциямен емдеу қ ажет дет санайды. Кейбір мамандар жедел панкреатитте байқ алатын эндогенді улануды хирургиялық емдеудің нә тижелі тү рінің бірі деп перитониальды диализді санайды. Бұ л ү шін ішті жуып тазарту ү шін ішке Рингер ерітіндісін, новокаин ерітінділерінен, 40% глюкоза, антибиотиктер, антипротеаздан тұ ратын 8-30 литрлі (тә улігіне) сұ йық тың қ олданылуын қ ажет санайды. Ө йткені, тә сілдің шипалығ ы диализаттың мө лшерімен байланысты.

Қ абынғ ан ұ йқ ы безінің зақ ымдануын жә не операциядан соң ғ ы асқ ынуларды азайту ү шін криодеструкция тә сілдері ұ сынылғ ан. Толық немесе жартылай- без некроздануының кө леміне сай ө те тө менгі температуралы (- 195 ⁰С) 1-2 минут мұ здату. Криодеструкциядан соң бездің шіріген бө лімі дә некерлі тінмен толысады.

Без клеткаларының ферменттік шіруін жою ү шін бездің шырын ө зегін пломбалау ұ сынылғ ан. А.А.Шалимов бұ л ү шін КЛ-3 желімді қ олданады.

Жедел панкреатитті емдеудің консервативті тә сілдерінің негізгі ү ш бағ ытын айыруғ а болады: без секрециясын бә сендендіру, эндрогенді улануды басу, антиферментті шаралар. Ұ йқ ы безінің экскреторлы белсенділігін бә сендетудің алғ ашқ ы шараларының бірі- жергілікті мұ здату. Бұ ны+2, +5 ⁰С салқ ын сумен асқ азанғ а енгізілген зонд арқ ылы жуу, немесе ұ йқ ы безіне жақ ындатып бекітілген салқ ындатқ ыш баллон арқ ылы, немесе сырттан- іштің бетіне мұ зды, суық сулы мұ здатқ ышты қ ою т.б. тә сілдер қ олданылады.

Холеолитикалы ә сер беретін препараттар- атропин, метацин, платифиллин пайдаланылады. Без секрециясын бә сендету ү шін самостатин, сандостатин, глюкагон, кальцитонин қ олданылады.

Ұ йқ ы безінің экзокринді белсенділігін бә сендету ү шін симпатомиметик изометоптин, трипсин жә не экзогенді инсулин қ олданылады.

Кө к тамырғ а 20-40 бірлік инсулин, 500 мл. 5% глюкоза, трипсин немесе химотрипсин, 3-5 тә улік бойында егіледі.

Науқ асты толық парентаральды қ оректендіруге кө шіреді, асқ азанды зонд арқ ылы тазартады. Ө йткені, асқ азан қ ышқ ылының ұ йқ ы безінің шырын шығ ару қ асиетін кү шейтетіндігі белгілі. Сондық тан, асқ азан секрециясын бә сендету панкреатитті емдеуде этиотропты ә сер береді. Осының негізінде асқ азан қ ышқ ылын кемітетін антацидті препараттар- гистодил, циметидин қ олданылады.

Жедел панкреатитті емдеуде уланумен кү реске ерекше маң ыз беріледі. Осы уланудың ә серінен ағ зада қ ан айналысы бұ зылады, бү йрек-бауыр кемістігі жә не энцефалопатия орын алады.

Улануды жоюдың ең жиі қ олданылатын жә не қ олдану мү мкіндігі мол тә сілі- зә р шығ аруды молайту саналады. Бұ л ү шін 3-6 л. мө лшерінде глюкоза, Рингер, коллоидты ерітінділер салуретиктерді қ осып егіледі. Бұ ғ ан қ оса нә урызды препараттар (альбумин, протеин 250-500 мл.) пайдаланылады.

Панкреатиттің ауыр, асқ ынғ ан (деструктивті) тү рлерінде экстракорпоральды детоксикация (лимфосорбция, гипербариялы оксигенация), абсорбенттер (полифепам, кө мірталшық ты материалдар) қ олданылады.

В.С.Савельев, В.М.Буянов, О.В.Огнев панкреатитты емдеудің 3 бағ ытын ұ сынады:

1. Ұ йқ ы безі ферменттерінің протеолиттік ә серін бә сендету, қ андағ ы кининогенез жә не фибринолиз процесстерін бә сең дету.

2. Трипсиногеннің жә не протеолитикалық ферменттердің аутокаталикалық ә серін бә сең дету.

3. Ұ йқ ы безі лимфа арнасындағ ы кинин пайда болу ү рдісін басу.

Аталғ ан шараларды орындау ү шін ингибиторлардың - трасилол, контрикал, гордокс жоғ арғ ы дозасы- тә улігіне 160, 000 бірлік қ олданылады. Препараттар тамшылату немесе ағ ынды тә сілмен кө к тамырғ а егіледі.

Кейбір мамандар деструктивті панкреатитте антипротеаздар шипалы ә сер бермейді, олар деструктивті процесстің тек алдын алуда пайдалы, ал басталғ ан деструкцияны тоқ тата алмайды деп есептейді.

Ұ йқ ы безінің секреторлы белсенділігін дә рі кө мегімен басудың тағ ы бір тү рі цитостатикалық препараттарды (5-фторурацил, фторафур, циклогексамид, 5-азацитадин) пайдалану саналады.

5-фторурацил қ ан тамырына тамшылатып науқ астың ә рбір кг. 10-12 мг. егіледі. Химиопрепараттардың ұ йқ ы безінде жиналуын кү шейту ү шін оларды тікелей ұ йқ ы безінің шырын ағ ар тамырына егу ұ сынылғ ан.

Жедел панкреатиттегі торшалық жә не гуморальды иммунитет нашарлауының негізінде науқ асты емдеу комплексіне иммуномодуляциялаушы препараттарды қ оса пайдалану қ ажеттігі анық талғ ан. Бұ л ү шін левамизол, ультракү лгін сә улемен аластаудан ө ткізілген аутоқ анды қ ұ ю, антилимфолин 0, 8 мг. Науқ астың ә р-бір кг. салмағ ына 300 мл. физиологиялы ерітіндісіне қ осып қ ұ йылады.

Ұ йқ ы безінде пайда болатын патофизиологиялық жә не биохимиялық бұ зылыстардың пайда болуындағ ы торшалардың мембраналарының структуралық жә не функционалдық ө згерістеріне зор мә н берілетіндігінен мембранды модуляторлар- простагландиндер жә не липидтердің, сутегінің гидроксильді радикалдарының тотығ ы пайдаланылады.

Қ анның реологиялық қ асиетін жақ сарту жә не ұ йқ ы безіндегі мү шені қ ан айналысын кү шейту ү шін курантил (2-3 жұ ма)/2 мл./, трентал /5 мл./ 10 мл. Эссенциале, солкосерил қ олданылады.

Майлы эмульсиялардың ұ йқ ы безінің секреторлы белсенділігін бә сендететіндігіне байланысты тә улігіне дененің ә р-бір кг. салмағ ына майлы эмульсияның 20%- 15 мл. гепаринмен жә не 15-30 мл. эссенциямен қ оса пайдаланылады.

Кейінгі жылдары қ анды лазер сә улесімен тазартуды ө ткізу ұ сынылғ ан.

Сонымен, жедел панкреатитті емдеу хирургиялық жә не консерватитвті тә сілдерді қ оса пайдалануды, алайда консерватитвті тә сілге негізгі мә н беруді талап етеді.