Жыланкөздер көріністері

Жыланкө здің сыртқ ы тесігінен ірің ағ уы, кейде нә жіс, тағ ам қ алдық тары, газ шығ уы. Созылмалы жыланкө здер 10-15 жыл бойы сақ талуы мү мкін.

Жыланкө здерді хирургиялық тә сілмен емдеудің тү рлері:

1. Ірің дікті тілу, ашу. Операциядан бұ рын жыланкө зге бояу жіберіледі. Одан соң жыланкө зге енгізілген темір сү ң гі арқ ылы ірің діктің қ абырғ асы тілініп, оның екі тесігі ашылады. Бояумен боялғ ан тіндер кесіліп алынады.

2. Егер жыланкө здің ішкі тесігі сфинктерде немесе одан жоғ арыда ашылса жыланкө зді тілу ғ ана емес, оны сылып алып тастау орындалады.

3. Жыланкө здің ішкі тесігін жабу тә сілдері:

Джадд-Рабле операциясы. Жыланкө зді сыртқ ы тесігімен қ оса кесіп алып тастап, ішкі тесікті тік ішектің кілегейлі қ абығ ынан даярланғ ан қ ұ рақ пен жабылады, Қ ұ рақ ты тесікке кетгут жібімен тігеді, А.Н.Рыжих бұ ғ ан қ оса сфинктеротомияны орындайды. Жыланкө здің ішін жә не тесіктерін тіліп оның ішін қ ырып тазартып тампонмен толтыруды орындайды.

 

 

11.2. Қ Ұ ЙЫМШАҚ ТЫҢ ЭПИТЕЛИАЛДЫ ЖОЛДАРЫНЫҢ ІРІҢ ДІ АУРУЛАРЫ

Кұ йымшақ тың ортанғ ы бө лігінде орналасқ ан бітеу, тесіксіз канал. Сыртқ ы тесігі май қ ұ йрық тар арасында анустан 8-10 см. жоғ арыда орналасқ ан. Парапроктитте тесік анустан 2- 4см. сыртқ ары орналасады жә не жыланкө з тік ішекке қ арай жү реді. Кейде (25%) қ ұ йымшақ ты жолдың тесігінен жің ішке қ ылшық тар ө седі, ауру 20—30 жастағ ы адамдарда кездеседі. Парапроктит барлық жастағ ы адамдарда байқ алады.

Жамбас сү йектерінің остеомиелитің де секвестірлердің шығ уы жә не рентгенде кө рінетін сү йектер ө згерістері дигнозды айырады.

Бұ т арасы, шат жаланкө зі - жыныс мү шелерінің ауруларынан соң (абсцесс, қ уық асты безі, жатыр қ осалқ ыларының ірің ді аурулары) кездеседі.

24-ші науқ ас - 50 жасар жұ мыскер клиникағ а келесі шағ ымдармен жатқ ызылды: анус айналасының ө те қ атты ауырсынуы, дене қ ызуының кө терілуі.

Ауру бұ дан 5 тә улік бұ рын басталды. Алдымен анус айналасында жең іл шаншу байқ алды. Одан 2 тә улік ө ткеннен соң анус оң жиегінде ауырғ ыш ісік пайда болды, дене қ ызуы 38 градусқ а дейін кө терілді. Ө кпе, бауыр, жү рек, бү йрек т.б. мү шелердің жағ дайы дұ рыс. Іш кеппеген. Бұ тарасы жә не анус айналасын тексергенде - ісік, қ ызару, қ атты ауырсыну байқ алады. СОЭ- ЗОмм./час., Лейкоциттер - 9100. Диагноз - ірің ді жедел парапроктит.

25-ші науқ ас- 33 жасар тракторист. Клиникағ а келесі шағ ымдармен тү скен. Бірнеше рет қ айталанып жабылып- ашылатын анус маң айының ірің ді жаланкө зі жә не отырудың ауырсынуы. Науқ ас 31 жасына дейін сау, еш кедергісіз жұ мысын атқ аратын. Семъясы, балалары бар. Тұ рмыс жағ дайы жақ сы. Бұ дан екі жыл бұ рын тө менгі ішек айналасында ірің ді ісік пайда болды. Бұ л ісік ө з бетімен жарылып, одан ірің шығ ып, жара ө з бетімен жазылғ ан. Дә рігерге барғ ан жоқ. Содан бері ауру кө п қ айталанып бірнеше рет емханада емделген. Ү ш рет ірің дік тілініп одан ірің шығ арылғ ан. Жалпы жағ дайы қ анағ аттанарлық.

Анустан 2, 5см. сү ң гі ұ шын ө ткізетін кішкене жыланкө з кө рінеді. Жыланкө з айналасының терісі мацерацияланғ ан. Тік ішекті саусақ пен тексергенде - жом жақ сы қ ысады, кейінгі крипта ісінген, қ атайғ ан. Жыланкө з метиленді бояу жібергенде оның тік ішекке енгені кө рінеді.

Диагноз — толық тік ішек айналасының жыланкө зі.

Науқ ас бұ дан бұ рын жедел парапроктитпен ауырғ ан. Ірің дік бірнеше рет тілініп ірің шығ арылғ ан. Қ азір жыланкө зін толық кесіп алу қ ажет.

 

11.3. ГЕМОРРОЙ - Vazices haemorrhoidales

Геморройдың этиологиясы, патогенезі, диагнозы жә не дифференциалды диагнозы. Геморрой тік ішектің, тө менгі бө лігінің кө к тамырларының созылып кең еюі тік ішек ауруларының 12, 2% қ ұ райды. Геморрой деген сө з- «қ ан», «ағ у» тү сінігі Гиппократпен ұ сынылғ ан. Кө не Ресейде бұ л ауруды «почечуй»- қ ышыма деп атағ ан. Ауру ауыр жұ мыспен шұ ғ ылданатын жә не арақ -шарап кө п ішетін ер адамдарда жиі кездеседі.

Ауру себептерін екі топқ а бө леді: жағ дай туғ ызушы жә не туғ ызушы.

Бірінші себептер- ішектің, оның қ ан тамырларының қ ұ рылыс ерекшіліктері. Екінші себептер- мамандық, ә р тү рлі аурулар, нә жіс шығ уының қ иындануы, жиі жү ктілік, ө кпе, жү рек, бауыр, жатыр, зә р жолдары аурулары.

Геморройдың тү рлері:

1. Ішкі.

2. Сыртқ ы.

3. туа пайда болатын.

4. жү ре пайда болатын (бірінші, екінші).

5. созылмалы.

6. жедел.

Геморрой тү йіншіктерінің саны бірден онғ а жетуі мү мкін. Сыртқ ы геморрой кө бінесе жалғ ыз болады.

Аурудың клиникасы - алғ ашқ ыда кө тен ішегінің қ ышынуы жә не толысу сезімі. Арақ ішкеннен жә не ванна қ абылданғ аннан кейін ол сезімдері кү шейеді. Кейде кү шеніп дә рет шығ арғ анда созылғ ан қ ан тамыры қ анайды, оның ағ ыны кү шті. Геморройғ а қ оса ішек жарылуы болса ауырсынуу сезімі кү шті.

Проктологиялық науқ астарды тексеру - жылы, жарық бө лмеде келесі екі тә сілдің бірімен орындалады:

Сурет 11.1 Парапроктит науқ асында ірің діктердің орналасатын орындары: 1. Ишио—ректальный абсцесс — жамбаспен тік ішек арасының ірің дігі 2. Подкожный абсцесс — тері астының ірің дігі 3. Подслизистый абсцесс — тік ішектің кілегейлі қ абаты астының ірің дігі. 4. Флегмона ягодицы — Қ уйрық флегмонасы.

Сурет № 28.парапроктит ауруында ірің діктердің орналасатын орындары: 1.Жамбас пен тік ішек арасының ірің дігі. 2.Тері астының ірің дігі. 3.Тік ішектің кілегейпі қ абатының ірің дігі. 4.Қ ұ йрық флегмонасы.

1) Ауру екі аяғ ын талтайтып, кеудесін алғ а ең кейтіп тұ рады.

2) Екі шынтақ пен тізелерімен етпетінен жату. Егер аурудың жалпы жағ дайы ауыр болса оны бір қ ырына жатқ ызады.

1.Науқ асты тексеруді анусты зерттеуден бастайды. Кө збен кө румен геморройдалды туйіншектер, ісік, қ ызару т.б. қ абыну кө ріністері, жыланкө здерінің бар-жоқ тығ ы анық талынады.

2. Бұ дан соң тік ішектің саусақ пен тексерілуі орындалады. Бұ л тексерісті тік ішектің барлық ауруларында орындау қ ажет. Саусакпен тексерусіз дә рігердің қ андай болмасын ішек ауруының диагнозын шешуге қ ұ қ ы жоқ. Бірақ та саусақ тың ұ зындығ ы 10 см аспайды. Сондық тан одан жоғ арыда орналасқ ан ішек ауруын айыру ү шін инструментті тексерістер қ олданылады.

3. Бұ л ұ шін арнайы проктологиялық айналар ұ сынылғ ан. Айнаның алғ ашқ ы қ арапайым тү рлері Гиппократ заманында қ олданылғ ан. Бұ л айналардың ү зындығ ы 10-12см. болатындығ ынан ішектің ішін осы 12см мө лшерінде ғ ана кө збен кө руге болатын.

Тік ішекті саусақ пен, айнамен, ректоскоппен тексеруге геморройды тамырлардың тромбофлебитінде болмайды.

 

Сурет 29. Созылмалы парапроктитте кездесетін жыланкө здер: 1. Толық жыланкө з 2.Жартылай (ішкі) жыланкө з 3.Жартылай (сыртқ ы) жыланкө з

4. Ректоскопия - тік ішекті ректоскоп арқ ылы тексеру. Ректороманоскопия - тік ішекке қ оса сигма ішегін тексеру. Тік ішектің ұ зындығ ы 15-20см. Сондық тан тік ішекті тексеретін ректоскоптың тү тігі 20см. кем болмайды. Ректороманоскопияны орындау ү шін тү тігі 30см аспап пайдаланылады. Наукас тізе-шынтақ немесе тізе-иық жайымен сол қ ырына орналасады. Бұ л сигма жә не тік ішектер арасындағ ы бұ рылысты тұ зету ү шін қ ажет. Ректоскоп вазелинмен майланады да 5-6 см.терең дікке енгізіледі. Одан ә рі жоғ арығ а енгізу ішекті жарақ аттамау ү шін кө збен бақ ылап орындалынады. Ректоскоп арқ ылы ішектің кілегейлі қ абатын, ондағ ы эрозияны, жараны, полипті, ісікті кө реді.

Егер анус айналасында жыланқ ө з байқ алса оның бағ ытын, ұ зындығ ын анық тау ү шін жыланкө здің сыртқ ы тесігі арқ ылы тү ймелік сү ң гі енгізіледі. Егер жыланқ ө з сфинкгерге дейін болса - оны карапайым жыланқ ө з деп атайды, ал егер жыланқ ө з сфинктерден жоғ ары созылса бұ ны кү рделі параректальды жыланкө з деп атайды. Кейде жыланқ ө здің тесігі ө те тар, оғ ан зонд енгізу мү мкін емес. Бұ л тү рінде жыланкө з каналына бояу егіледі (ніл- синька, риванол, сү т). Жыланқ ө здің тік ішек ішіне дарығ андығ ын анық тау ү шін ніл егуден бұ рын тік ішекке марлелі тү йіршіктер енгізіледі. Егер-жыланкө з тік ішекке дарыса тү йіршік егілген бояумен боялады. Тү йіршіктің боялғ ан тұ сын анық таумен жыланкө здің ішектің алдың ғ ы, артқ ы бетінде немесе жанында ашылғ андығ ы айырылады.

5. Ауруғ а барий ішкізгеннен 12—16 сағ аттан соң ішектің рентгенографиясын орындауда жыланкө здің кө рінуі. Суғ а ерітілген барийді зонд арқ ылы қ арынғ а немесе сигма ішегіне (150мл) жіберіп бақ ылауғ а да болады.

6. Тік ішек ісіктерін айыру ү шін пресакральды куысқ а 600—700см³. от тегін еккеннен кейін орындалатын рентген тексерісі ө париетография.

7. Тік ішектің сфинктерінің кү шін анық тау, ішек ішінің қ ысымын анық тау жә не ректальды термометрия.

Геморрой- тік ішектің кө к тамырларының кең еюі. Науқ астың анус аймағ ының ауырсынуы, дә реттен соң ішектен қ ан ағ уы, геморройлық тү йіншектердің шығ уы байқ алады.

Хирургиялық аурулардың ішінде геморрой 3-3, 5%-ке жетеді. ХҮ І ғ асырда Мә скеу мемлекетінде геморройды емдейтін мамандар — " почечуйных дел мастера" болатын.

Геморройдың жедел, созылмалы жә не қ айталанбалы тү рлері бар. Геморрой тү йіншектерінің орнына байланысты сыртқ ы жә не ішкі тү рлерін бө леді.

Аурудың басталу себептерінің бірнеше теориялары белгілі:

а) қ ан тамырының туғ аннан кемістігі.

б) Механикалық теориясы - геморройлық тамырлардағ ы қ ысымның кө терілуі.

в) Неврогенді теория - қ ан тамырының тарылуын - кең ейуін басқ аратын нервтердің ө згерісі қ ан тамырының тонусын бә сең детеді де тамырды кең ейтеді. Кө бінесе кө к тамырдың кең еюі тік ішектің аналдық каналының Морганийдің валиктерімен крипталарында байқ алады. Крипталар деп кілегейлі қ абық тың қ ыртыстары арасындағ ы ойшық тарды, қ алталарды атайды. Крипталардың саны 4-16 дейін. Қ абынғ ан крипталардан процесс ішектің қ ан тамырларына жайылады.

Геморрой дә реті сирек шығ атын іші жиі кебетін адамдарда жиі басталады. Оғ ан арақ ішу, бұ рыш, қ ыша жиі пайдалану да себеп болады. Кө бінесе ауру белгісіз басталады.

Геморройдың алғ ашқ ы кезең інде анус айналасының қ ызуы, ішектің толық сынуын сезіну, онда " бө тен" заттың пайда болуы, айналасының қ ышынуы байқ алады. Ең негізгі симптомдар- нә жісте қ ан кө рінуі, ауырсыну, геморрой тү йіншектерінің шығ уы. Асқ ынғ ан геморройда тү йіншектері ішекке енбейді. Дегенмен диагноз ү шін аталғ ан симптомдардың тегіс анық талуы шарт емес. Кейде аурудың 1-2 симптомы ғ ана байқ алады. Ішектен сілекей ағ ады, тү йіндер жарақ аттанып қ ан ағ ады, қ абынады. Оның салдарынан созылмалы проктит ауруы басталады.

Геморройдың сыртқ ы жә не ішкі тү рлерінің клиникалык кө ріністері аз ғ ана ерекше.

Сыртқ ы геморройде қ ан ағ уы ө те сирек байқ алады. Аурудың шағ ымы жоқ. Тексергенде анустан шашақ тү сті тү йіншектер шығ ып тұ рады. Бұ лар адамның жү ргенінде сезіледі; сыртқ ы тү йіншектердің шытынауы жиі кездеседі. Жарық дә ретке отыруда қ атты ауыруғ а ұ шыратады. Геморройлық тү йіннің тромбофлебитпен асқ ынуы сирек.

Ішкі геморрой кө птеген кө ріністер береді - қ атты дә ретпен кү шену геморрой тү йіншегінің қ абырғ асын жыртып қ ан ағ уына ә келіп соғ ады. Ақ қ ан қ анның тү сі қ ызғ ылт, оның ағ ыны қ атты. Қ анның тү сі неге қ ызыл - геморрой деген кө к тамырдың ауруы емеспе деген сұ рақ туады. Бұ ғ ан жауап беру ү шін анатомияны еске алу қ ажет. Анальды каналдың қ ан тамырлары венозды жә не артериялық тамырлардың анастомозынан қ ұ ралғ ан. Сондық тан геморройлы тү йіншектен артериялық қ ан ағ ады.

Жергілікті кө ріністермен қ оса - бас ауыруын, ү йқ ы бұ зылуын, тә беті нашарлануын, анемия кө ріністерін, ә лсіздікті береді.

Геморройдың диагнозын анық тау - егер ауру дұ рыс тексерілсе, қ иын емес. Жедел геморрой кө бінесе арақ ішкеннен, немесе ауыр жұ мыстан, дә рет шығ ару қ иындануынан кейін басталады. Геморрой тү йіндері ү лкейеді, қ атаяды, ауырсынады, тромбозданады. Ісінген сыртқ ы тү йіндердің арасында ішкі тү йіндер қ ысылып некрозданады. Бұ ның салдарынан дене қ ызуы кө теріледі, іш кебуі одан ә рі ауырланады - яғ ни геморройдың тромбофлебитті " қ ысылымы" басталады.

Геморройлы тү йіннің тромбофлебитіне ұ шырағ ан ауруды " бақ а тә різді" жатқ ызып, қ ұ йымшақ астына жастық салып орналастырады. Антибиотиктер егіледі, кү ніне 4-5 рет сулы таң у жасалады. Анустың айналасының новокаинмен қ оршау орындалады. Вишневскийдің майымен компресс жасалады.

Емдеу тә сілдері. Геморрой т.б. тік ішек аурулары кө не заманнан белгілі. Бірақ та хирургияның бұ л бө лімінің дамуы 1830ж. басталады. Осы жылдары Бутковскийдің, Соломонның, Буяльскийдің ең бектері жарияланады. 1897 жылы С.П.Федоров ректоскопия туралы мақ ала жазып ректоскоп аспабын ұ сынғ ан. 1968 жылғ а дейін СССР - да 5 проктологиялық клиникалар (Мә скеу, Куйбышев, Ленинград, Краснодар, Красноярск) болатын.

Геморройды емдеу: консервативті жә не оперативті болады. Емдеуді диетаны тағ айындаудан бастайды. Ащы, тұ зды, ішек қ озуын кү шейтетін тағ амдар берілмейді. Іш кебуін басу ү шін оны туғ ызбайтын тағ амдар - айран, қ ара нан, ботқ а, таң ертен аш қ арында 1 стақ ан суық су, қ ызылша, қ ара ө рік беріледі. Қ азылша мен қ ара ө ріктің суды жақ сы соратындығ ынан дә ретті жұ мсартады.

Іш кебуін басатын дә рілер - пурген, карлсбад тұ зы, вазелин майы ішкізіледі, тазарту клизмасы қ олданылады. Атониялы тү рінде клизмағ а 20 градусты қ оң ыр салқ ын су, спастикалық тү рінде жылы су қ олданылады. Емдеу физкультурасы, курортта емдеу (кү кіртті-сутекті, радонды ванналар, балшық), Дарсонваль тоғ ы пайдаланылады. Геморройлық балауыздар - ауырсынуды, қ абыну ү рдісін басатын, қ ан ағ уын бә сең дететін дә рілер қ осылғ ан, ә р тү рлі шө птерді қ айнатумен дайындалынғ ан қ ойыртпақ тар қ олданылады.