Студопедия — Белок молекуласының өлшемі мен пішіні. Глобулярлы және фибрилярлы белоктар
Студопедия Главная Случайная страница Обратная связь

Разделы: Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Белок молекуласының өлшемі мен пішіні. Глобулярлы және фибрилярлы белоктар






Белок молекуласының сыртқ ы пішініне қ арайглобулярлы жә не фибриллярлы болып жіктеледі. Белоктардың осылай жіктелуі (ассиметрия коэффициентімен) ұ зыннан жә не кө лденең інен созылғ ан осьтердің арақ атынасымен анық талады. Егер ассиметрия коэффициенті 1-2, 8 аралығ ында болса, ол глобулярлық белокқ а жатқ ызылады (globula - шар). Бұ л топқ а жататын белоктардың тізбектері жинақ ы шумақ талғ ан, молекула пішіні шар немесе эллипс тә різді. Мұ ндай белоктар суда жә не тұ здардың судағ ы ерітінділерде жақ сы ериді, жасушаларда негізінен динамикалық қ ызмет атқ арады (катализдік, реттеу, қ орғ аныс, тасымалдау т.б.). Егер де ассиметриялық коэффициенті 10 жә не одан жоғ ары болса, фибриллярлы белоктарғ а жатады (fibrilla - талшық). Бұ л белоктардың тізбектері ө те созылғ ан, ұ зын талшық жіпшелер тә різді келеді. Негізінен фибриллярлы белоктар қ ұ рылымдық қ ызмет атқ арады. Ерігіштігіне қ арай фибриллярлы белоктар екіге бө лінеді:

1. Концентрлі тұ з ерітінділерінде еритіндер, бұ л белоктарғ а бұ лшық еттің жиырылатын белоктары (актин, тропомиозин, миозин), қ анның қ ұ рамындағ ы белок – фибриноген жатады.

2. Ерімейтін белоктар: склеропротеидтер, оғ ан шаштың, тырнақ тың қ ұ рамындағ ы белок – кератин; дә некер тінінің эластинді талшық тары; – эластин; дә некер тінінің, сің ірдің, шеміршектің басты компоненті коллаген белоктары жатады.

 

Белоктардың гидролиз ө німдерінің ұ қ састығ ы, гидролиз тү рлері, биологиялық активті пептидтер.

Организмде жү ретін ферментативтік гидролиз кезінде барлық жай белоктар аралық ө німдер – полипептид, одан ә рі амин қ ышқ ылдарын тү зеді:

Белоктар ® полипептидтер ® амин қ ышқ ылдары

 

Белоктар гидролизге ұ шырағ анда алдымен кү рделілігі ә р тү рлі полипептидтер (молекулалық массасы 6000 Дальтоннан жоғ ары, қ ұ рамындағ ы амин қ ышқ ылдарының саны 10-нан 50-ге дейін), пептидтер (молекулалық массасы 100 Дальтонғ а дейін, амин қ ышқ ылдарының саны 10) тү зеді, бұ л заттарда белоктың қ асиеттері ә лі де сақ талады. Соң ғ ы уақ ытта полипептидтер мен пептидтерге ерекше кө ң іл бө лінуде, ө йткені биологиялық активтілікке ие табиғ и пептидтердің тобы бар. Пептидтер ә сер ету сипатына мен шығ у тегіне қ арай тө рт топқ а бө лінеді:

ü ас қ орыту процесіне қ атысатын пептидтер (гастрин, секретин);

ü гормондық активтілігі бар пептидтер (вазопрессин, глюкагон, окситоцин, АКТГ);

ü қ андағ ы α -глобулиндерден тү зілетін вазоактивті пептидтер (ангиотензин, брадикинин)

ü синапстарда жү йке импульстерінің берілуіне, есте сақ тау процесіне, эмоциональдық кү йді реттейтін қ атысатын нейропептидтер.

Амин қ ышқ ылдары белоктар ыдырауының соң ғ ы ө німдері болып табылады.

 

Белок молекуласындағ ы амин қ ышқ ылдары тү зетін байланыс тү рлері (пептидтік, дисульфидтік, сутектік, иондық, гидрофобтық ә рекеттесу), нақ ты мысалдармен тү сіндіру.

Табиғ и белоктардың қ ұ рамына кіретін амин қ ышқ ылдарының кө птігіне қ арамастан, белок молекуласындағ ы амин қ ышқ ылдарының байланысу тә сілдері кө п емес. Амин қ ышқ ылдарының арасындағ ы байланыстар екі тү рлі болады: 1) ковалентті, берік байланыс; 2) ковалентті емес, ә лсіз байланыс.

Белок молекуласындағ ы аминқ ышқ ылдарының арасындағ ы негізгі байланыс – пептидтік байланыс. Пептидтік байланыс бір амин қ ышқ ылының карбоксил тобы екінші амин қ ышқ ылының α -амин тобымен ә рекеттескенде тү зіледі (1сурет). Егер пептидтік байланыс арқ ылы екі аминқ ышқ ылы байланысса, дипетид, ү ш амин қ ышқ ылы – трипептид, кө п амин қ ышқ ылдары ә рекеттессе – полипептид тү зіледі.Арнайы қ абылданғ ан келісім бойынша пептидтерді атауда бос амин тобы бар аминқ ышқ ылы сол жағ ында, ал бос карбоксил тобы бар амин қ ышқ ылы оң жағ ында жазылады. Сондық тан пептидтің молекуласындағ ы амин қ ышқ ылының реті N-басынан C-соң ына қ арай белгіленеді. Пептидтерді атағ анда С-соң ындағ ы амин қ ышқ ылынан басқ а амин қ ышқ ылдарының жалғ ауы - ил деген жалғ ауғ а ауысады.

 

1 сурет - Пептидтік байланыстың тү зілуі.

Мысалы жоғ арыда келтірілген дипептид аланилглицин деп аталады.

Пептидтік байланыс – ө те берік байланыс. Бұ л амин қ ышқ ылдарының карбониль тобының кө міртегісі мен имин тобының азотын байланыстыратын осьті айналуына кедергі жасайды.

Дисульфидті байланыс, олбір немесе екі полипептид тізбектерінің ә р тү рлі аймақ тарында орналасқ ан екі цистеиндегі тио (сульфгидрил) топтарының кү кірт атомдарының арасындағ ы байланыс, бұ л байланыс нә тижесінде цистин тү зіледі.

 







Дата добавления: 2014-11-10; просмотров: 7357. Нарушение авторских прав; Мы поможем в написании вашей работы!



Вычисление основной дактилоскопической формулы Вычислением основной дактоформулы обычно занимается следователь. Для этого все десять пальцев разбиваются на пять пар...

Расчетные и графические задания Равновесный объем - это объем, определяемый равенством спроса и предложения...

Кардиналистский и ординалистский подходы Кардиналистский (количественный подход) к анализу полезности основан на представлении о возможности измерения различных благ в условных единицах полезности...

Обзор компонентов Multisim Компоненты – это основа любой схемы, это все элементы, из которых она состоит. Multisim оперирует с двумя категориями...

Гидравлический расчёт трубопроводов Пример 3.4. Вентиляционная труба d=0,1м (100 мм) имеет длину l=100 м. Определить давление, которое должен развивать вентилятор, если расход воздуха, подаваемый по трубе, . Давление на выходе . Местных сопротивлений по пути не имеется. Температура...

Огоньки» в основной период В основной период смены могут проводиться три вида «огоньков»: «огонек-анализ», тематический «огонек» и «конфликтный» огонек...

Упражнение Джеффа. Это список вопросов или утверждений, отвечая на которые участник может раскрыть свой внутренний мир перед другими участниками и узнать о других участниках больше...

Образование соседних чисел Фрагмент: Программная задача: показать образование числа 4 и числа 3 друг из друга...

Шрифт зодчего Шрифт зодчего состоит из прописных (заглавных), строчных букв и цифр...

Краткая психологическая характеристика возрастных периодов.Первый критический период развития ребенка — период новорожденности Психоаналитики говорят, что это первая травма, которую переживает ребенок, и она настолько сильна, что вся последую­щая жизнь проходит под знаком этой травмы...

Studopedia.info - Студопедия - 2014-2024 год . (0.008 сек.) русская версия | украинская версия