Загадны лад дзеяслова
Загадны лад абазначае пабуджэнне да дзеяння, якое можа выражацца ў форме загаду, патрабавання, закліку, забароны, парады, прапановы, пажадання ды інш. Дзеясловы загаднага ладу не маюць катэгорыі часу. Загадны лад мае пяць формаў:
Практыкаванне 75. · Прачытайце тэкст. · Прасачыце, ці звязаны падзел тэксту на абзацы з логікай развіцця асноўнай думкі. · Выпішыце дзеясловы. Пастаўце іх у форму загаднага ладу адзіночнага і множнага ліку.
Сучасны спорт у гістарычнай рэтраспектыве можна аднесці да дзвюх традыцый: з аднаго боку, гэта гульні і спаборніцтвы ў Англіі, якія называліся «sports», і з другога боку, гэта сістэмы фізічных і выхаваўчых практыкаванняў, якія называліся «turnen» і «gymnastik», што ўзніклі напачатку ХІХ стагоддзя ў Германіі і Швецыі. У шырокім сэнсе слова гавораць пра «спорт» у антычнасці і ў Сярэднявеччы, бо фізічныя практыкаванні, гульні і арыентаваныя на цялеснае сталенне спаборніцтвы існавалі ва ўсе часы і ва ўсіх культурах. Гімнастыка і аганістыка класічнай грэцкай антычнасці часта разглядаюцца як прыклад і ідэал сучаснай спартыўнай і фізічнай культуры, у асаблівасці гэта датычыць Алімпійскіх гульняў. У спартыўна-гістарычных і спартыўна-сацыялагічных даследаваннях падкрэсліваюцца, праўда, хутчэй адрозненні, чым адзінства ад гэтых старадаўніх фізічных практыкаванняў. (У. Люкевіч.)
Той, хто бачыў імклівы ўзлёт Вячаслава Паўлаўца, аднаго з вучняў Васіля Пятровіча Шаранговіча, той, хто памятае ўрачыстыя вернісажы ягоных персанальных выстаў у Мінску і Рызе, падораную мне калісьці студэнцкую працу назаве, пэўна, вучнёўскай. Ад маладога акварэліста сёння чакаюць вывераных, дакладных ліній, гарманічна з’яднаных у акорды колераў. Ад яго чакаюць прафесійна зробленых настраёвых краявідаў, чакаюць імпрэсіі, музыкі, якой так не стае нашаму знерваванаму, мітрэнгаваму часу… Але скажыце, чаму ўсе вядомыя мастакі так любяць згадваць сваё юнацтва, свае першыя крокі ў мастацтве? Што пакінулі яны там? Непасрэднасць? Боль сумненняў і адначасна веру ў свой талент? Надзею на поспех? Каханне? Жадалі яны таго ці не, гэта ўсё назаўжды застыла ў юнацкіх працах… І ў краявідзе Вячаслава Паўлаўца, падораным мне гадоў пяць таму, як на ссечанай лініямі лёсу далоні – сённяшні і заўтрашні ягоны дзень. Вось разгадаць бы… (Г. Багданава.)
На франтоне, які сваімі абрысамі нагадваў купал неба, абазначаліся нярэдка «тры сонцы» – сонца ранішняе, сонца паўдзённае і сонца вячэрняе. Краі карніза пакрываліся ажурнай разьбой, якая нагадвала хвалістую альбо зігзагападобную лінію – бездань, якая, паводле вераванняў нашых продкаў, ахоўвала неба. Шмат увагі аддавалася вокнам, праз якія маглі трапіць у хату ўсюдыісныя злыя духі. У сувязі з гэтым узнік такі важны элемент-абярэг, як ліштва. І зноў мы бачым тут і салярныя (сонечныя) знакі, і «рашчэнні» – разны́ ўзор з раслінным матывам, на якім сядзяць «птушкі-павы». Часта ганак аздабляўся разны́мі поручнямі і ўзорыстымі карнізамі – сімваламі дажджу і нябесных запасаў вады, а на дзвярах, што вялі ў дом, падвешваўся салярны знак альбо конская падкова – яны адганялі злых духаў ад уваходу ў жыллё. Брама ў двор таксама пакрывалася разьбой альбо распісвалася. Над брамаю часта змяшчалі альбо адзінкавы салярны знак, альбо «тры сонцы», якія сімвалізавалі дзённы ход сонца па небе ад раніцы да вечара. Дом для нашага продка быў ахоўным месцам ад зла, якое магло прыйсці са знешняга свету. Усе нябесныя сілы, сілы прыроды ахоўвалі дом, створаны накшталт «паднябеснага свету». Чалавек у доме знаходзіўся нібыта ў цэнтры Сусвету. Над галавою ў яго па «нябесным купале» – франтоне хадзілі «тры сонцы», акружаныя «запасамі вады», а ніжэй, на ліштвах вокнаў, квітнелі «расліны». І ўвенчваўся дом каньком – сімвалам самога Сонца. Вогненныя коні, паводле павер’яў нашых продкаў, «вазілі Краснае Сонца па небе». (А. Таланцава.)
|
Тэкст № 1. Пад паняццем «спорт» сёння разумеюць розныя фізічныя практыкаванні, гульні і спаборніцтвы, якія адбываюцца паводле разнастайных правілаў і якія выконваюцца як у маленькіх, прыватных групах, так і ў вялікіх, сусветна вядомых арганізацыях і ўстановах. Спорт і заняткі спортам уплеценыя ў спецыфічныя сацыяльныя і культуральныя кантэксты, і таму іх можна звязаць з палітычнымі, эканамічнымі, выхаваўчымі і аздараўленчымі мэтамі. Як правіла, спорт структурыруецца ў адпаведнасці з відамі спорту. Ва ўсякім выпадку, імя «спорт» апошнім часам надаецца фізічным практыкаванням, якія арыентаваныя на класічныя віды спорту, а таксама на вынікі спаборніцтва, і яшчэ на прагулкі па свежым паветры, вандроўкі, купанне і г. д. Змянілася і сэнсавая, і матывацыйная структура спорту.
Тэкст № 2. Краявід, які падарыў мне Вячаслаў Паўлавец гадоў пяць таму, я павесіла над піяніна. Ён гучаў. З заснежанай зямлі чароўнаю кветкай прарастае годная камяніца – полацкая Спаса-Ефрасіннеўская царква. Нават не кветка гэта – толькі бутон… Поруч ледзь пазначаныя абрысы дрэваў. І сілуэт адзінокага падарожніка, які павольна набліжаецца да храма, да нашай гісторыі і сваёй душы…
Тэкст № 3. Хата селяніна дбайна абаронена знакамі-абярэгамі, асабліва яе дах, ліштвы вокнаў, ганак і брама, тыя месцы, праз якія, паводле ўяўлення старажытнага славяніна, маглі трапіць у хату злыя духі. Самае высокае месца хаты – вільчак – быў завершаны выяваю свяшчэннай жывёлы альбо яе атрыбутам. Гэта магла быць галава каня (канёк), певень, рогі жывёлы, змяя.
