Ключы да тэстаў

Уводзіны

			1,3,5
	1,2,4		1,3,5
			1,2,5	1,2,4

Лексікалогія. Тэрміналогія. Лексікаграфія

				1,3,4
				1,3,5

Лексіка

1,3	1,2,5	2,3,5	2,3,4	2,4,5
1,2	3,4	2,4,5	1Б,2Г,3В,4Д,5А	2,3,5

Фанетыка. Арфаэпія

	3,4,5	1,3,5	2,3,5	1,3,5
2,3,5	2,3,5	1,4	2,3,4	2,4

Арфаграфія

1,4,5	1,3,4	1,2,4	2,3,5	1,2,4
2,3,5	1,3,4	1,4,5	3,5	1,3,5
1,2,5	2,4	1,3,4	1,4,5	2,4

Назоўнік

1,4,5	1,2,5	1,3,4,5	1,2,5	1,3,4
1,3,4,5	2,4,5	1,2,4,5	2,3	1,4,5
2,3,5	2,3,4	2,3,5	1,2,5	2,4,5

Прыметнік

2,4,5	2,3,4	2,5	1,4	1,2,5
2,4	1,3,4,5	1,2,4	2,3,4,5	1,3,4

Лічэбнік

1,2,4	2,3,5	2,4,5	1,3,5	1,3,4
1,4,5	2,4,5	1,3,5	1,4,5	2,5

Дзяслоў

2,4	3,4,5	1,2,3	1,5	3,4
1,2	1,3,5	1,4,5	2,3,4	1,4

Прыслоўе

1,3,4	1,3,5	1,2,5	1,2,5	1,3
1,4,5	2,4,5	1,3,5	2,3,5	1,3,5

Часціцы

2,3,5	1,3,4	1,2,3	3,4,5	1,2
1,2,5	1,3,4	1,2,4	2,3,5	1,2,4

Словазлучэнне

1,3,4	1,2,3	2,3	1,3,4	1,2,5
3,4,5	1,3,4		1,3,5	2,4

Літаратура

1. Антанюк Л. А. Беларуская навуковая тэрміналогія. Мн., 1987.

2. Антанюк Л. А. Спецыяльная лексіка беларускай мовы. Тэрміналогія: вучэб. дапам. Мн., 2002.

3. Баханькоў А. Я. Гісторыя працягваецца // Весці АН БССР. Серыя грамад. навук. 1971. № 3.

4. Беларуская мова: вучэб. дапам. / Пад рэд. М. С. Яўневіча. Мн., 1991.

5. Беларуская мова: вучэб. дапам. для педагагічных ВНУ. Мн., 1994.

6. Боган І. Пуцявіна роднага слова // ЛіМ. 1960. 25 лістапада.

7. Бордович А. М., Гируцкий А. А., Чернышова Л. В. Сопоставительный курс русского и белорусского языков. Мн., 1999.

8. Каўрус А. А. Стылістыка беларускай мовы. Мн., 1987.

9. Куліковіч У. І. Беларускі правапіс: правілы, заданні, кантрольныя работы. Мн., 1998.

10. Ляшчынская В. А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка. Мн., 2001.

11. Маслова В. А. Лингвокультуралогия. М., 2001.

12. Практыкум па беларускай мове: вучэб. дапам. для нефілал. фак. ВНУ / Пад агул. рэд. Г. М. Малажай. Мн., 1993.

13. Сучасная беларуская літаратурная мова: лексікалогія, фанетыка, арфаграфія. Мн., 1993.

14. Сучасная беларуская літаратурная мова: марфалогія / Пад рэд. М. С. Яўневіча. Мн., 1997.

15. Сямешка Л. І., Шкраба І. Р., Бадзевіч З. І. Курс беларускай мовы. Мн., 1996.

16. Сямешка Л. І. Беларуская мова. Мн., 1999.

17. Тэорыя і практыка беларускай тэрміналогіі. Мн., 1999.

18. Цікоцкі М. Я. Стылістыка беларускай мовы. Мн., 1995.

19. Шавыркін М. Мова – душа народа // Роднае слова. 1993. № 11.

20. Шакун Л. М. Аб перыядызацыі гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Карані роднай мовы. Мн., 2001.

21. Шакун Л. М. Словаўтварэнне: вучэб. дапам. Мн., 1978.

Слоўнікі

1. Арашонкава Г. У., Лемцюгова В. П. Кароткі слоўнік беларускай мовы: Правапіс. Вымаўленне. Націск. Словазмяненне. Словаўжыванне. Мн., 1994.

2. Беларуска-рускі слоўнік: У 2 т. / АН Беларусі, Ін-т мовазнаўства ім. Я. Коласа. Мн., 1989.

3. Беларуская міфалогія: энцыклапедычны слоўнік. Мн., 2004.

4. Булыка А. М. Слоўнік іншамоўных слоў: У 2 т. Мн., 1999.

5. Грабчыкаў С. М. Слоўнік паронімаў беларускай мовы. Мн., 1994.

6. Дубянецкі Э. Культуралогія: энцыклапедычны даведнік. Мн., 2003.

7. Дубянецкі Э. Сусветная культура: ад старажытнасці да нашых дзён: папул. энцыкл. дав. Мн., 2001.

8. Кароткі руска-беларускі слоўнік музычных тэрмінаў / Мін. ін-т. культуры. Склад. А. І. Смагін, Н. В. Шутовіч. Мн., 1992.

9. Кароткі руска-беларускі слоўнік па выяўленчым мастацтве / Магіл. дзярж. ун-т; Уклад. В. І. Казлоў, А. С. Лаўшук. Магілёў, 1998.

10. Клышка М. К. Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў. Мн., 1994.

11. Краткий русско-белорусский словарь терминов по спортивным играм. Гродно, 1996.

12. Лазоўскі У. М. Слоўнік антонімаў беларускай мовы. Мн., 1994.

13. Лазука Б. А. Слоўнік тэрмінаў: архітэктура, выяўленчае і дэкаратыўна-прыкладное мастацтва. Мн., 2001.

14. Лобан М. П., Суднік М. Р. Арфаграфічны слоўнік. Мн., 1990.

15. Народная культура Беларусі: энцыклапедычны даведнік / Пад аг. рэд. В. С. Цітова. Мн., 2002.

16. Павловец Д. Д., Старченко В. Н. Русско-белорусский словарь спортивных терминов. Мн., 1995.

17. Прыгодзіч М. Д. Асобна, разам, праз дэфіс: слоўнік-даведнік. Мн., 1994.

18. Руска-беларускі, беларуска-рускі слоўнік па выяўленчым мастацтве і архітэктуры / Мін. дзярж. пед. ін-т; Склад. І. Р. Чыкалава. Мн., 1992.

19. Руска-беларускі культуралагічны слоўнік / МДПІ імя М. Горкага; Пад рэд. А. У. Рагулі. Мн., 1992.

20. Руска-беларускі музычна-педагагічны слоўнік / МДПІ ім. М. Горкага; Навук. рэд. А. У. Рагуля. Мн,. 1991.

21. Руска-беларускі слоўнік: У 3 т. Мн., 1995.

22. Русско-белорусский словарь спортивной терминологии. Гомель, 1993.

23. Слоўнік беларускай мовы. Арфаграфія. Арфаэпія. Акцэнтуацыя. Словазмяненне / Пад рэд. М. В. Бірылы. Мн., 1987.

24. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5 т. Мн., 1977–1984.

25. Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1999.

26. Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Мн., 1984–1987.

27. Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя. Мн., 1989.

 

Змест

Прадмова......................................................................................................................... 3

Курс лекцый................................................................................................................... 5

Уводзіны...................................................................................................................... 5

Беларуская мова – форма нацыянальнай культуры.................................................. 5

Паходжанне беларускай мовы і асноўныя этапы яе развіцця................................... 9

Старабеларуская літаратурная мова і яе роля ў ХІV–ХVІ стст............................... 10

Нацыянальна-моўная палітыка ў ХVІІ–ХVІІІ стст. і яе вынікі................................... 13

Новая (сучасная) беларуская літаратурная мова і яе лёс у канцы ХVІІІ – пачатку ХХІ ст. 15

Закон «Аб мовах у Беларускай ССР» (1990 г.)......................................................... 19

Пытанні і заданні......................................................................................................... 20

Літаратурная мова. Нормы літаратурнай мовы................................................ 20

Вусная і пісьмовая формы літаратурнай мовы......................................................... 23

Стылі літаратурнай мовы........................................................................................... 25

Навуковы стыль, яго жанравая спецыфіка і характэрныя асаблівасці................... 28

Пытанні і заданні......................................................................................................... 31

Тэст «Уводзіны».......................................................................................................... 32

Лексіка і лексікаграфія............................................................................................. 35

Лексіка беларускай мовы паводле сферы ўжывання............................................... 38

Пытанні і заданні......................................................................................................... 40

Паняцце тэрміна. Тэрміналогія.............................................................................. 41

Спосабы ўтварэння тэрмінаў...................................................................................... 44

Тэрміналагічная і прафесійная лексіка, іх дыферэнцыяцыя.................................... 47

З гісторыі беларускай тэрміналогіі.............................................................................. 47

Пытанні і заданні......................................................................................................... 49

Лексікаграфія............................................................................................................. 50

Тыпы слоўнікаў............................................................................................................ 50

Тэрміналагічныя слоўнікі............................................................................................. 57

З гісторыі беларускай лексікаграфіі............................................................................ 58

Пытанні і заданні......................................................................................................... 59

Тэст «Лексікалогія. Тэрміналогія. Лексікаграфія»..................................................... 60

Практычны курс........................................................................................................ 61

Практыкаванні для замацавання лекцыйнага матэрыялу................................ 61

Тэст «Лексіка»............................................................................................................. 78

Фанетыка і арфаэпія................................................................................................. 79

Фанетычная сістэма беларускай мовы, яе спецыфіка............................................. 80

Беларускае літаратурнае вымаўленне...................................................................... 83

Вымаўленне галосных................................................................................................ 84

Вымаўленне зычных................................................................................................... 85

Вымаўленне некаторых спалучэнняў зычных........................................................... 86

Тэст «Фанетыка. Арфаэпія»....................................................................................... 96

Арфаграфія................................................................................................................ 97

Асноўныя прынцыпы беларускай арфаграфіі........................................................... 97

Правапіс галосных.................................................................................................... 101

Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах........................................ 103

Правапіс і, ы, й пасля прыставак............................................................................. 103

Правапіс галосных у складаных словах................................................................... 103

Правапіс прыстаўных галосных і зычных................................................................ 104

Правапіс прыставак.................................................................................................. 109

Правапіс зычных д – дз, т – ц................................................................................... 110

Правапіс некаторых спалучэнняў зычных............................................................... 111

Правапіс мяккага знака і апострафа....................................................................... 111

Асобныя выпадкі ўжывання вялікай літары............................................................ 113

Тэст «Арфаграфія»................................................................................................... 120

Марфалогія і правапіс............................................................................................ 121

Назоўнік..................................................................................................................... 122

Лексіка-граматычныя разрады назоўнікаў.............................................................. 123

Скланенне назоўнікаў............................................................................................... 135

Тэст «Назоўнік»......................................................................................................... 145

Прыметнік................................................................................................................ 146

Ступені параўнання якасных прыметнікаў.............................................................. 149

Утварэнне прыналежных прыметнікаў.................................................................... 154

Правапіс складаных прыметнікаў............................................................................ 159

Тэст «Прыметнік»...................................................................................................... 163

Лічэбнік..................................................................................................................... 164

Скланенне і правапіс лічэбнікаў............................................................................... 170

Самастойная работа................................................................................................. 174

Тэст «Лічэбнік».......................................................................................................... 175

Дзеяслоў................................................................................................................... 176

Спражэнне дзеясловаў............................................................................................. 178

Загадны лад дзеяслова............................................................................................ 181

Правапіс некаторых суфіксаў дзеясловаў............................................................... 184

Дзеепрыметнік......................................................................................................... 186

Утварэнне дзеепрыметнікаў..................................................................................... 186

Спосабы перадачы дзеепрыметнікаў...................................................................... 192

Дзеепрыслоўе......................................................................................................... 196

Утварэнне і ўжыванне дзеепрыслоўяў.................................................................... 196

Тэст «Дзеяслоў»........................................................................................................ 203

Прыслоўе................................................................................................................... 204

Правапіс прыслоўяў.................................................................................................. 208

Самастойная работа................................................................................................. 211

Тэст «Прыслоўе»....................................................................................................... 212

Службовыя часціны мовы.................................................................................. 213

Ужыванне часціц не, ні............................................................................................. 215

Правапіс часціц......................................................................................................... 217

Тэст «Часціцы».......................................................................................................... 219

Сінтаксіс.................................................................................................................... 219

Асаблівасці будовы беларускіх словазлучэнняў...................................................... 219

Цытаты. Іх ужыванне і афармленне........................................................................ 219

Тэст «Словазлучэнне».............................................................................................. 219

Ключы да тэстаў..................................................................................................... 219

Літаратура................................................................................................................... 219

Слоўнікі......................................................................................................................... 219

 

Вучэбнае выданне

Падпісана ў друк 20.11.07. Фармат 60´84 1/16. Папера афсетная. Гарнітура Арыял. Друк Riso. Ум. друк. арк. 14,2. Ул.-выд. арк. 16,2. Тыраж 130 экз. Заказ Выдавец і паліграфічнае выкананне: Установа адукацыі «Беларускі дзяржаўны педагагічны універсітэт імя Максіма Танка». ЛИ № 02330/0133496 ад 01.04.04. ЛП № 02330/0131508 ад 30.04.04. 220050, Мінск, Савецкая, 18.

 

Азарка Вольга Уладзіміраўна

Васілеўская Алена Станіславаўна

Круталевіч Міхаіл Міхайлавіч

 

Беларуская мова:
Спецыяльная лексіка

Вучэбна-метадычны дапаможнік

3-е выданне, перапрацаванае

 

Карэктар А. С. Васілеўская

Адказны за выпуск Л. М. Каранеўская

Тэхнічнае рэдагаванне і камп’ютэрная вёрстка А. А. Пакалы

Вокладка І. І. Зірукіна

[1] Для замацавання тэарэтычных звестак, змешчаных у лекцыйным матэ­рыяле, на практычных занятках можна выканаць практыкаванні, якія падаюцца пасля тэарэтычнагага курса.

[2] Гл.: Сямешка Л. І. Беларуская мова. Мн., 1999. С. 14–15.

[3] Маслова В. А. Лингвокультурология. М., 2001. С. 59.

[4] Гл.: Шавыркін М. Мова – душа народа // Роднае слова, 1993. № 11. С. 4.

[5] Шакун Л. М. Аб перыядызацыі гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Карані роднай мовы. Мн., 2001. С. 60.

[6] Гл., напрыклад: Боган І. Пуцявіны роднага слова // Літ. і маст. 1960. 25 ліс­та­пада; Баханькоў А. Я. Гісторыя працягваецца // Весці АН БССР. Серыя гра­мад. навук. 1971. № 3. С. 134–135.

[7] Шакун Л. М. Аб перыядызацыі гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Карані роднай мовы. Мн., 2001. С. 62.

[8] Ляшчынская В. А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка. Мн., 2001. С. 170.

[9] Марціновіч А. А. Шляхам праўды: Выбраныя старонкі беларускай літара­туры ў святле сённяшняга дня: літ.-крытыч. арт. Мн., 1994. С. 226.

[10] Марціновіч А. А. Шляхам праўды: Выбраныя старонкі беларускай літара­туры ў святле сённяшняга дня: літ.-крытыч. арт. Мн., 1994. С. 20.