Ключы да тэстаў
Уводзіны
Лексікалогія. Тэрміналогія. Лексікаграфія
Лексіка
Фанетыка. Арфаэпія
Арфаграфія
Назоўнік
Прыметнік
Лічэбнік
Дзяслоў
Прыслоўе
Часціцы
Словазлучэнне
Літаратура 1. Антанюк Л. А. Беларуская навуковая тэрміналогія. Мн., 1987. 2. Антанюк Л. А. Спецыяльная лексіка беларускай мовы. Тэрміналогія: вучэб. дапам. Мн., 2002. 3. Баханькоў А. Я. Гісторыя працягваецца // Весці АН БССР. Серыя грамад. навук. 1971. № 3. 4. Беларуская мова: вучэб. дапам. / Пад рэд. М. С. Яўневіча. Мн., 1991. 5. Беларуская мова: вучэб. дапам. для педагагічных ВНУ. Мн., 1994. 6. Боган І. Пуцявіна роднага слова // ЛіМ. 1960. 25 лістапада. 7. Бордович А. М., Гируцкий А. А., Чернышова Л. В. Сопоставительный курс русского и белорусского языков. Мн., 1999. 8. Каўрус А. А. Стылістыка беларускай мовы. Мн., 1987. 9. Куліковіч У. І. Беларускі правапіс: правілы, заданні, кантрольныя работы. Мн., 1998. 10. Ляшчынская В. А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка. Мн., 2001. 11. Маслова В. А. Лингвокультуралогия. М., 2001. 12. Практыкум па беларускай мове: вучэб. дапам. для нефілал. фак. ВНУ / Пад агул. рэд. Г. М. Малажай. Мн., 1993. 13. Сучасная беларуская літаратурная мова: лексікалогія, фанетыка, арфаграфія. Мн., 1993. 14. Сучасная беларуская літаратурная мова: марфалогія / Пад рэд. М. С. Яўневіча. Мн., 1997. 15. Сямешка Л. І., Шкраба І. Р., Бадзевіч З. І. Курс беларускай мовы. Мн., 1996. 16. Сямешка Л. І. Беларуская мова. Мн., 1999. 17. Тэорыя і практыка беларускай тэрміналогіі. Мн., 1999. 18. Цікоцкі М. Я. Стылістыка беларускай мовы. Мн., 1995. 19. Шавыркін М. Мова – душа народа // Роднае слова. 1993. № 11. 20. Шакун Л. М. Аб перыядызацыі гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Карані роднай мовы. Мн., 2001. 21. Шакун Л. М. Словаўтварэнне: вучэб. дапам. Мн., 1978. Слоўнікі 1. Арашонкава Г. У., Лемцюгова В. П. Кароткі слоўнік беларускай мовы: Правапіс. Вымаўленне. Націск. Словазмяненне. Словаўжыванне. Мн., 1994. 2. Беларуска-рускі слоўнік: У 2 т. / АН Беларусі, Ін-т мовазнаўства ім. Я. Коласа. Мн., 1989. 3. Беларуская міфалогія: энцыклапедычны слоўнік. Мн., 2004. 4. Булыка А. М. Слоўнік іншамоўных слоў: У 2 т. Мн., 1999. 5. Грабчыкаў С. М. Слоўнік паронімаў беларускай мовы. Мн., 1994. 6. Дубянецкі Э. Культуралогія: энцыклапедычны даведнік. Мн., 2003. 7. Дубянецкі Э. Сусветная культура: ад старажытнасці да нашых дзён: папул. энцыкл. дав. Мн., 2001. 8. Кароткі руска-беларускі слоўнік музычных тэрмінаў / Мін. ін-т. культуры. Склад. А. І. Смагін, Н. В. Шутовіч. Мн., 1992. 9. Кароткі руска-беларускі слоўнік па выяўленчым мастацтве / Магіл. дзярж. ун-т; Уклад. В. І. Казлоў, А. С. Лаўшук. Магілёў, 1998. 10. Клышка М. К. Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў. Мн., 1994. 11. Краткий русско-белорусский словарь терминов по спортивным играм. Гродно, 1996. 12. Лазоўскі У. М. Слоўнік антонімаў беларускай мовы. Мн., 1994. 13. Лазука Б. А. Слоўнік тэрмінаў: архітэктура, выяўленчае і дэкаратыўна-прыкладное мастацтва. Мн., 2001. 14. Лобан М. П., Суднік М. Р. Арфаграфічны слоўнік. Мн., 1990. 15. Народная культура Беларусі: энцыклапедычны даведнік / Пад аг. рэд. В. С. Цітова. Мн., 2002. 16. Павловец Д. Д., Старченко В. Н. Русско-белорусский словарь спортивных терминов. Мн., 1995. 17. Прыгодзіч М. Д. Асобна, разам, праз дэфіс: слоўнік-даведнік. Мн., 1994. 18. Руска-беларускі, беларуска-рускі слоўнік па выяўленчым мастацтве і архітэктуры / Мін. дзярж. пед. ін-т; Склад. І. Р. Чыкалава. Мн., 1992. 19. Руска-беларускі культуралагічны слоўнік / МДПІ імя М. Горкага; Пад рэд. А. У. Рагулі. Мн., 1992. 20. Руска-беларускі музычна-педагагічны слоўнік / МДПІ ім. М. Горкага; Навук. рэд. А. У. Рагуля. Мн,. 1991. 21. Руска-беларускі слоўнік: У 3 т. Мн., 1995. 22. Русско-белорусский словарь спортивной терминологии. Гомель, 1993. 23. Слоўнік беларускай мовы. Арфаграфія. Арфаэпія. Акцэнтуацыя. Словазмяненне / Пад рэд. М. В. Бірылы. Мн., 1987. 24. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5 т. Мн., 1977–1984. 25. Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1999. 26. Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Мн., 1984–1987. 27. Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя. Мн., 1989.
Змест Прадмова......................................................................................................................... 3 Курс лекцый................................................................................................................... 5 Уводзіны...................................................................................................................... 5 Беларуская мова – форма нацыянальнай культуры.................................................. 5 Паходжанне беларускай мовы і асноўныя этапы яе развіцця................................... 9 Старабеларуская літаратурная мова і яе роля ў ХІV–ХVІ стст............................... 10 Нацыянальна-моўная палітыка ў ХVІІ–ХVІІІ стст. і яе вынікі................................... 13 Новая (сучасная) беларуская літаратурная мова і яе лёс у канцы ХVІІІ – пачатку ХХІ ст. 15 Закон «Аб мовах у Беларускай ССР» (1990 г.)......................................................... 19 Пытанні і заданні......................................................................................................... 20 Літаратурная мова. Нормы літаратурнай мовы................................................ 20 Вусная і пісьмовая формы літаратурнай мовы......................................................... 23 Стылі літаратурнай мовы........................................................................................... 25 Навуковы стыль, яго жанравая спецыфіка і характэрныя асаблівасці................... 28 Пытанні і заданні......................................................................................................... 31 Тэст «Уводзіны».......................................................................................................... 32 Лексіка і лексікаграфія............................................................................................. 35 Лексіка беларускай мовы паводле сферы ўжывання............................................... 38 Пытанні і заданні......................................................................................................... 40 Паняцце тэрміна. Тэрміналогія.............................................................................. 41 Спосабы ўтварэння тэрмінаў...................................................................................... 44 Тэрміналагічная і прафесійная лексіка, іх дыферэнцыяцыя.................................... 47 З гісторыі беларускай тэрміналогіі.............................................................................. 47 Пытанні і заданні......................................................................................................... 49 Лексікаграфія............................................................................................................. 50 Тыпы слоўнікаў............................................................................................................ 50 Тэрміналагічныя слоўнікі............................................................................................. 57 З гісторыі беларускай лексікаграфіі............................................................................ 58 Пытанні і заданні......................................................................................................... 59 Тэст «Лексікалогія. Тэрміналогія. Лексікаграфія»..................................................... 60 Практычны курс........................................................................................................ 61 Практыкаванні для замацавання лекцыйнага матэрыялу................................ 61 Тэст «Лексіка»............................................................................................................. 78 Фанетыка і арфаэпія................................................................................................. 79 Фанетычная сістэма беларускай мовы, яе спецыфіка............................................. 80 Беларускае літаратурнае вымаўленне...................................................................... 83 Вымаўленне галосных................................................................................................ 84 Вымаўленне зычных................................................................................................... 85 Вымаўленне некаторых спалучэнняў зычных........................................................... 86 Тэст «Фанетыка. Арфаэпія»....................................................................................... 96 Арфаграфія................................................................................................................ 97 Асноўныя прынцыпы беларускай арфаграфіі........................................................... 97 Правапіс галосных.................................................................................................... 101 Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах........................................ 103 Правапіс і, ы, й пасля прыставак............................................................................. 103 Правапіс галосных у складаных словах................................................................... 103 Правапіс прыстаўных галосных і зычных................................................................ 104 Правапіс прыставак.................................................................................................. 109 Правапіс зычных д – дз, т – ц................................................................................... 110 Правапіс некаторых спалучэнняў зычных............................................................... 111 Правапіс мяккага знака і апострафа....................................................................... 111 Асобныя выпадкі ўжывання вялікай літары............................................................ 113 Тэст «Арфаграфія»................................................................................................... 120 Марфалогія і правапіс............................................................................................ 121 Назоўнік..................................................................................................................... 122 Лексіка-граматычныя разрады назоўнікаў.............................................................. 123 Скланенне назоўнікаў............................................................................................... 135 Тэст «Назоўнік»......................................................................................................... 145 Прыметнік................................................................................................................ 146 Ступені параўнання якасных прыметнікаў.............................................................. 149 Утварэнне прыналежных прыметнікаў.................................................................... 154 Правапіс складаных прыметнікаў............................................................................ 159 Тэст «Прыметнік»...................................................................................................... 163 Лічэбнік..................................................................................................................... 164 Скланенне і правапіс лічэбнікаў............................................................................... 170 Самастойная работа................................................................................................. 174 Тэст «Лічэбнік».......................................................................................................... 175 Дзеяслоў................................................................................................................... 176 Спражэнне дзеясловаў............................................................................................. 178 Загадны лад дзеяслова............................................................................................ 181 Правапіс некаторых суфіксаў дзеясловаў............................................................... 184 Дзеепрыметнік......................................................................................................... 186 Утварэнне дзеепрыметнікаў..................................................................................... 186 Спосабы перадачы дзеепрыметнікаў...................................................................... 192 Дзеепрыслоўе......................................................................................................... 196 Утварэнне і ўжыванне дзеепрыслоўяў.................................................................... 196 Тэст «Дзеяслоў»........................................................................................................ 203 Прыслоўе................................................................................................................... 204 Правапіс прыслоўяў.................................................................................................. 208 Самастойная работа................................................................................................. 211 Тэст «Прыслоўе»....................................................................................................... 212 Службовыя часціны мовы.................................................................................. 213 Ужыванне часціц не, ні............................................................................................. 215 Правапіс часціц......................................................................................................... 217 Тэст «Часціцы».......................................................................................................... 219 Сінтаксіс.................................................................................................................... 219 Асаблівасці будовы беларускіх словазлучэнняў...................................................... 219 Цытаты. Іх ужыванне і афармленне........................................................................ 219 Тэст «Словазлучэнне».............................................................................................. 219 Ключы да тэстаў..................................................................................................... 219 Літаратура................................................................................................................... 219 Слоўнікі......................................................................................................................... 219
Вучэбнае выданне
Азарка Вольга Уладзіміраўна Васілеўская Алена Станіславаўна Круталевіч Міхаіл Міхайлавіч
Беларуская мова:
Вучэбна-метадычны дапаможнік 3-е выданне, перапрацаванае
Карэктар А. С. Васілеўская Адказны за выпуск Л. М. Каранеўская Тэхнічнае рэдагаванне і камп’ютэрная вёрстка А. А. Пакалы Вокладка І. І. Зірукіна [1] Для замацавання тэарэтычных звестак, змешчаных у лекцыйным матэрыяле, на практычных занятках можна выканаць практыкаванні, якія падаюцца пасля тэарэтычнагага курса. [2] Гл.: Сямешка Л. І. Беларуская мова. Мн., 1999. С. 14–15. [3] Маслова В. А. Лингвокультурология. М., 2001. С. 59. [4] Гл.: Шавыркін М. Мова – душа народа // Роднае слова, 1993. № 11. С. 4. [5] Шакун Л. М. Аб перыядызацыі гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Карані роднай мовы. Мн., 2001. С. 60. [6] Гл., напрыклад: Боган І. Пуцявіны роднага слова // Літ. і маст. 1960. 25 лістапада; Баханькоў А. Я. Гісторыя працягваецца // Весці АН БССР. Серыя грамад. навук. 1971. № 3. С. 134–135. [7] Шакун Л. М. Аб перыядызацыі гісторыі беларускай літаратурнай мовы // Карані роднай мовы. Мн., 2001. С. 62. [8] Ляшчынская В. А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка. Мн., 2001. С. 170. [9] Марціновіч А. А. Шляхам праўды: Выбраныя старонкі беларускай літаратуры ў святле сённяшняга дня: літ.-крытыч. арт. Мн., 1994. С. 226. [10] Марціновіч А. А. Шляхам праўды: Выбраныя старонкі беларускай літаратуры ў святле сённяшняга дня: літ.-крытыч. арт. Мн., 1994. С. 20.
|
