ШІНШІ БАП

Суласий мужаррадтың үшінші бабында өткен және осы-келер шақтарындағы етістіктерінде екінші түбір әріп фатхалы болады - فَعَلَ يَفْعَلُ. Бұл баптың масдарларының 10 қалыбы бар:

Қалыбы	Мысалы	Мағынасы
فَعْلٌ	مَنْعٌ	Кедергі жасау
فُعُولٌ	سُنُوحٌ	Көріну (түрінен)
فُعَالَةٌ	مُهَارَةٌ	Ісінің шебері болу
فَعَالَةٌ	دَعَابَةٌ	Жұмсақ сөйлеу
فِعَالَةٌ	رِعَايَةٌ	Бақылау
فُعْلٌ	سُحْرٌ	Сиқырлау
فَعَالٌ	ذَهَابٌ	Кету
فُعَالٌ	سُؤَالٌ	Сұрау
فُعْلاَنٌ	طُغْيَانٌ	Шектен шығу
فُعْلَةٌ	رُؤْيَةٌ	Көру

Бұл бапта музариъ етістігіндегі екінші түбір әріптің фатхасы кәсрадан өзгертіліп жасалған. Бұл баптағы етістіктердің екінші және үшінші әріптері хуруфи халк (көмей әріптері) болғандықтан, музариъ етістігінде көмей дыбыстарын кәсрадан кейін айту өте қиын. Сондықтан музариъ етістігінде кәсра фатхаға өзгертілген. Көмей дыбыстары алтау: ء ه ح خ ع غ.

Бабының сахихы

مَنَعَ يَمْنَعُ масдары مَنْعٌ кедергі жасау.

1) مَنَعَ – мазий	7) اِمْنَعْ – амр хазир
2) يَمْنَعُ – музариъ	8) لِيَمْنَعْ – амр ғайиб
3) مَانِعٌ – исм фаъил	9) لا تَمْنَعْ – нахий
4) مَمْنُوعٌ – исм мафъул	10) مَمْنَعٌ исм заман, исм макан
5) لَم يَمْنَعْ – жахд	11) مِمْنَاعٌ- исм алат
6) لا يَمْنَعُ – нафий	12) أَمْنَعُ – исм тафзил

Мисал

وَضَعَ يَضَعُ масдары وَضَعٌ қою, салу.

1) وَضَعَ – мазий	7) ضَعْ – амр хазир
2) يَضَعُ – музариъ	8) لِيَضَعْ – амр ғайиб
3) وَاضِعٌ – исм фаъил	9) لا تَضَعْ – нахий
4) مَوْضُوعٌ – исм мафъул	10) مَوْضِعٌ исм заман, исм макан
5) لَم يَضَعْ – жахд	11) - مِيضَاعٌ исм алат
6) لا يَضَعُ – нафий	12) أَوْضَعُ – исм тафзил

يَضَعُ негізінде يَوْضَعُ. (و) музариат әрпі мен ойдағы (такдирий) кәсраның арасында келген. (و) түсіріледі: يَضَعُ.

مِيْضَاعٌ негізінде مِوْضَاعٌ. Эълалы مِيثَابٌ эълалына ұқсас.

Нақис:

رَعَى يَرْعَى масдары رِعَايَةٌ бақылау, көрсету (мысалы, құрмет көрсету).

1) رَعَى – мазий	7) اِرْعَ – амр хазир
2) يَرْعَى – музариъ	8) لِيَرْعَ – амр ғайиб
3) رَاعٍ- исм фаъил	9) لا تَرْعَ – нахий
4) مَرْعِيٌّ – исм мафъул	10) مَرْعًى - исм заман, исм макан
5) لَم يَرْعَ- жахд	11) مِرْعًى – исм алат
6) لا يَرْعَى – нафий	12) أَرْعَى - исм тафзил

رَعَى يَرْعَى негізінде رَعَىَ يَرْعَىُ. (ـيـ) әрпінің харакаты бар, оның алдында фатха келген, (ـيـ) әрпін алифке ауыстырамыз: رَعَى يَرْعَى.

رَعَى жіктелуі رَمَى жіктелуіне ұқсас.

Музариъ шағының жіктелуі:

يَرْعَى يَرعَيَانِ يَرْعَوْنَ تَرْعَى تَرْعَيَانِ يَرْعَيْنَ تَرْعَى تَرْعَيَانِ تَرْعَوْنَ تَرْعَيْنَ تَرْعَيَانِ تَرْعَيْنَ أَرْعَى نَرْعَى.

Үшінші түбір әріп ғайибийн, мухатабийн, мухатаба жіктелулерінде түсірілген. барлық сөзжасамдарының мысалдары жоғарыда айтылды.

Үшінші бапта музаъаф, ажваф, лафиф, мултавий болмайды.