Тапсырма. Табиғи биотоптар микрофлорасы

Сабақ тың мақ саты: Топырақ тағ ы ішек таяқ шалары тобының бактерияларын анық тау ә дістері.

Топырақ қ а тү скен адам мен жануарлардың қ алыпты микрофлорасы, сонымен қ атар, патогенді микроорганизмдер ә детте ұ зақ ө мір сү рмейді. Дегенмен, адамның қ алыпты микрофлорасы ө кілдері топырақ биоценозы қ ұ рамына қ осылуғ а қ абілетті. Ал бө лек тү рлері тұ рақ ты мекенетушілері болып қ ала береді. Осығ ан байланысты, топырақ тан табылғ ан адам мен жануарлардың қ алыпты микрофлорасы осы биотоптың ластанғ анының белгісі. Мұ ндай микроорганизмдерді санитарлық – кө рсеткіштік микроорганизмдер деп атайды. Санитарлық – кө рсеткіштік микроорганизмдер (СКМ) – қ оршағ ан ортаның, СКМ-нің тү су жолымен тү сіп отыратын, патогенді микроорганизмдермен жанама ластануын кө рсететін ө зіндік индикаторлар.

СКМ – дардың едә уір ақ параттық тобына ішек таяқ шалары бактериялары жатады (ІТТБ). Оғ ан жұ қ палы ауруларды (тиф, дизентерия жә не т.б.), тағ амнан улануды (Salmonella туысының кейбір бактериялары) туғ ызатын микроорганизмдер жә не адам мен жануарлардың ішегіндегі тұ рақ ты қ алыптысы – ішек таяқ шасы (Escherichia) мен оның тү рлері жатады. Ішек таяқ шасы – барлық аталғ ан микроорганизмдер ішінде санитарлық кө рсеткіш болып есептеледі. Себебі, олардың қ оршағ ан ортада ө згеріссіз сақ талу мерзімі патогенді микроорганизмдердің тіршілік мерзімдерімен сә йкес келеді. Сонымен қ атар, ішек таяқ шаларын анық тау ә дістері де тиімді болып табылады. Ішек таяқ шалары тобының бактерияларының бө лек туыстарының санитарлық – кө рсеткіштік мә ні бірдей болмайды. Escherichia туысы бактерияларының тағ ам ө німдерінде, суда, топырақ та, жабдық тарда табылуы бұ л объектілердің жуық арада фекальді ластанудың болуының кө рсеткіші. Ол ү лкен санитарлық жә не эпидемиологиялық мә нге ие. Citrobacter мен Enterobacter туысының бактериялары едә уір ескі фекальді ластану кө рсеткіші болып табылады. Сондық тан олардың санитарлық – кө рсеткіштік мә ні Escherichia туысының бактерияларына қ арағ анда тө мен шамағ а тең болады.

Ішек таяқ шалары тобының бактерияларын (ІТТБ), микроорганизмдердің 3 туысына бө леді.: Escherichia, Citrobacter, Enterobacter, олар Enterobacteriaceae тұ қ ымдасына жатады. Escherichia туысына микроорганизмдердің 5 тү рі кіреді. Олар: E.coli, E.blattae, E.fergussonii, E.hermanii и E. vulneris. Citrobacter туысына ү ш тү р кіреді: C.amalonaticus, C.diversus, C.freundii, ал Enterobacter туысы 12 тү рді біріктіреді. Олар кө птеген ортақ морфологиялық, дақ ылдық жә не ферментативті қ асиеттерге ие. ІТТБ қ ұ рамына ұ сақ қ озғ алғ ыш, грамтеріс, спора тү збейтін таяқ шаларды жатқ ызады. Олар 37^оС температурада (5 – 24сағ ат ішінде) қ ышқ ыл мен газ тү зе отырып, лактоза мен галактозаны ферменттеуші жә не оксидазалық белсенділікке ие болмайтын микроорганизмдер.

Топырақ тың жалпы бактериалды ластануы маң ызды кө рсеткіштерге жатады. Ол ү шін мезофильді аэробты жә не факультативті анаэробты микроорганизмдер санын (КМАиФАМ) анық тайды. Сапрофитті микроорганизмдердің жоғ ары саны органикалық ластануды кө рсетеді, микробтық контаминацияда санитарлық – кө рсеткіштік микроорганизмдер саны басым болады.

Микробтық сан – салмақ бірлігінде немесе зерттелетін объектіде болатын микроорганизмдердің жалпы мө лшері. (1 г топырақ, 1 мл Н2О, 1 м³ ауа).

Тапсырма: Топырақ тағ ы ішек таяқ шалары тобының бактерияларының санын титрациялық ә діспен анық тау, ТИМАЦ жү йесімен, ацетатты жә не ү шқ антты агардағ ы энтеробактериялардың дифференциациясын жү ргізу, седиментациялық ә дісті қ олдана отырып микробтық санын анық таудағ ы нә тижелері бойынша ауаның жағ дайын санитарлық -бактериологиялық бағ алау жү ргізу, стафилоккоктардың санын анық тау жә не оларды ауаның санитарлық -кө рсеткіштік микроорганизмдері ретінде сипаттау.