Еттің құрамындағы ақуыздарды анықтау.

Тәжірбиеде пайдаланылатын ақуыздарды анықтаудың сандық әдістері макромалекулалардың құрамдас бөліктерін анлиздеуге немесе олардың концентрциясына тура тәуелді жағдайда өзгеретін ақуыздар ерітінділерінің кейбір физикалық қасиеттерін зеріттеуге негізделген. Бірінші жағдайда зеріттелетін объектідегі құрамындағы ақуыз құрамы туралы азот мөлшері бойынша немесе әр түрлі ақуыздар үшін жалпы атомдардың кейбір спецификалы топтары бойынша сонымен қатар бір немесе басқа амин қышқылының қалдығы бойынша жалпы және қалдықты азотты І әдісімен анықтау.

Өнімдегі азотты заттардың барлығын ақуызға айналдыру коэффицентін ескере отырып жалпы және ақуызды емес азот сандары арасындағы айырмашылық бойынша табатын ақуызды азот мөлшері мен анықтайды. Көптеген ақуыздар үшін құрамындағы азоттың мөлшері 16 % ке жақын, сондықтан ақуызды заттардың мөлшерін азоттық табылған мөлшерін 6,25 коэфицентіне көбейте отырып есептеп табады. Шеміршек ұлпасының құрамындағы ақуыздарды анықтау үшін коллагенде азоттың мөлшері 17,8% екенін назарға ала отырып 5,62 коэффициентін пайдаланады, сүтпен сүт өнімдерінің ақуыздарын анықтауда – 6,37 коэффициентін қолданады. Азотты анықтау әдісі органиканикалық қосылыстардың минирализизиациясына, содан кейінгі пайда болған аммиактың

мөлшері бойынша азотты анықтауға негізделген.Минирализация катализатордың қатысуымен (сынапты- падмит тұзы немесе сульфатты

қоспа, немесе сутектің асқын тотығы) концентірленген күкірт қышқылы мен навеспаны қыздыру арқылы жүзеге асырылады. Бөлінген амиак концентірленген күкірт қышқылының артық мөлшері мен және амоний

сульфатының пайда болған мөлшерімен реакцияға түседі.

2 NH₃ + H₂SO₄ (NH ₄)₂SO₄

Аммиактың бөлінуі үшін амоний сульфатын концентірленген натрий гидроксидімен ыдыратады.

(NH₄)₂SO₄ + Na OH 2 NH₃ + 2H₃ + Na₂SO₄

Бөлінген аммиак күкірт қышқылының титрленген ерітінділерімен жұтылады.

2NH₃ + H₂SO₄ (NH₄)₂SO₄

Күкірт қышқылының артық мөлшерін натрий гидроксидімен титірлейді,

содан кейін байланысқан қышқыл саны (мөлшері) бойынша жұтылған аммиактың мөлшерін немесе оған сәйкес болатын азот санын анықтайды.

Жұмысты орындау тәртібі.

Жалпы азотты анықтау. Түрлері бойынша 0,0002 г-ға дейінгі дәлдікпен зерттелетін объектісінің навескасын(0,5-1,0 г) алып

(таяқшасымен бірге бюксте өлшейді), ауданы 20см ² болатын күлсіз фильтірге қояды, сосын барлығын сыйымдылығы 100-150 мл-лік кельдаль колбасына салады. Бақылау тәжірбиесі үшін күлсіз фильтрдің дәл осындай бетін басқа келдал колбасына салады. Екі колбаға да 10-15 мл концентірлі күкірт қышқылын қосады (тығыздылығы 1840 кг/м³) және әр түрлі катализаторларды пайдалана отырып минерализацияны жүргізеді.

Катализатор ретінде сынапты катализаторлы қоспаны пайдалану кезінде (металды селен, сынаптың сары оксиді және калий сульфаты, 0,3: 3:100 қатынасында алынған)Кельдаль колбасының құрамындағы осы қоспаның 2-3 г қосады, сутек пероксидінің 30 % ті ерітіндісінен 1мл қосады. Кельдаль колбасын 10-15 минут қыздырып, содан соң салқындатады, оған сутек пероксидінің 2-3 мл-рін қосып ерітінді мөлдір болғанша қыздыруды жүргізеді. Содан кейін колбаны салқындатады, мойнын дистильденген сумен жуып, қыздыруды тағы 30 минутқа ұзартады. Минирализация процесі 50-60 мин жүреді.

Катализатор ретінде калий сульфаты мен сутек пероксидін пайдаланған жағдайда кельдаль колбасына 1-2 г калий сульфатын қосып, барлығын иүлкен отта 15-20 мин. қыздырады, бөлме температурасында салқындатады,

Содан кейін сутек пероксиді 30% ерітіндісінің 4-5 мл. қосып, мөлдір ерітінді пайда болғанша 30-40мин. қыздыруды жалғастырады.Сульфатты катализаторлы қоспаны қолданғанда кельдаль колбасындағы қоспаға 1: 10

қатынасында алынған 2-3 г мыс сульфаты мен калий сульфаты қосады. Осыдан соң жасыл көкшіл түсті мөлдір ерітінді алғанша колбаны қыздырады. Минерализациядан кейін колбаны салқындатып,ерітіндіні сыйымдылығы 100-200 мл өлшеу колбасына мөлшерлі түрде ауыстырады, өлшеу сызығына дейін көлемін дистильденген сумен жеткізеді, араластырады.

Айдау басында буға айналдыру құрамындағы суды тамшы ұстағыштың төменгі ұшы ашық түрде қайнауға жеткізеді. Тоңазытқыш ұшы ашық түрде қайнауға жеткізеді Тоңазытқыш ұшы қабылдағыш колбаға батырылып тұруы қажет.Колбада күкірт қышқылының дәл өлшенген 0,05м мөлшері және таширо индикаторының 2-3 тамшысынан жасалған ерітінді болуға тиіс.Приборды дайындап алғаннан соң айдау колбасына воронка арқылы араластырылған минерализатордан 25 мл немесе сандық мөлшерде кольдаль колбасындағы ерітінді қоспаны (минерализат) ауыстырады.Содан кейін воронканы сумен жуып, ол арқылы 40% натрий гидроксидінің артық мөлшерін енгізеді

(1мл H₂SO₄ -ке NaOH ерітіндісінен 3,5 мл-дан кем емес). Тамшы ұсанғыштың төмендегі ұшын жауып,қысқышты алып, буды айдау колбасына жібереді.

Аммиакты қабылдау колбасындағы сұйықтық мөлшері 2-3 есеге артқанша айдайды. Айдаудың толықтығын қызыл лакмус қағазы арқылы тексереді. Содан соң қабылдау колбасын түсіріп, қышқылдың қалдығын тоңазытқыш ұшынан дистильденген сумен жуып тастайды. Қышқылдың артық мөлшерін қабылдау колбасында таширо индикаторының 1-2 тамшысының қатысуымен натрий гидроксидінің 0-1 м ерітіндісімен титрлейді.