Сырым Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтарының 1783-1797 жылдардағы көтерілісі

F XVIII ғасырдың 70-80 жылдарының басында Кіші жүзде екі хан арасындағы күрес жаңа тарихи жағдайда да бәсеңдемеді, Кіші жүздің көп бөлігі Нұралы ханды, бір бөлігі Батыр сұлтанды қолдады.

1. XVIII ғасырдың 70-жылдары Нұралы хан бағытының әлсірегенін көресетген оқиға: Қазақтардың 1773-1775 жылдардағы шаруалар соғысына қатысуы.
2. Орынбор губерниясы таратылды (құрылды): 1744 жылы.

v Кіші жіздің көпшілік бөлігі Сібір және Уфа басқармасына бағындырылды.

1. Қазақтардың Жайықтың сол жағасына өтуін бақылау үшін құрылған ұйым: Орал шекаралық басқармасы.
2. Сырым Датұлы старшын болған Кіші жүз руы: байбақты.
3. Орал казактарымен қақтығыстың бірінде Сырым Датұлының балалары қайтыс болған жыл: 1778 ж.
4. Сырым Датұлының Орал казак әскерлерімен алғашқы ашық қақтығысы болды: 1783 жылдың күзінде.
5. 1784 жылы көктемде Сырым Датұлыны казактардың тұтқынынан босаттырған: Нұралы хан.
6. Сырымның Орал казак әскерімен кескілескен күресі басталды: 1784 жылдың маусым айы.

v Көтерілісшілердің негізгі күші Төменгі Жайық шебі мен Ор бекіністері төңірегінде топтасты.

1. Сырым Датұлы бастаған көтерілістің қамтыған аймағы: Кіші жүз.
2. Сырым Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтарының көтерілісі болған жылдар: 1783–1797 жж.
3. Сырым Датұлы басшылығымен болған Кіші жүздегі көтеріліс созылды: 14 жылға.
4. Сырым Датұлы бастаған көтерілістің басты қозғаушы күші: Қазақ шаруалары.

• 1784 жылдың қарашасында Сағыз өзенінде Сырым Датұлының басты күштері топтасқанда, оған қарсылық ретінде Нұралы хан: Орал казак әскерлері орналасқан бекіністерге жақындап, ығысты.

1. 1785 жылы генерал-майор Смирновтың әскері көтерілісті басуға жіберілді: 17 ақпан
2. 1785 жылы 17 ақпанда көтерілісті басуға аттандырылған Смирнов тобының мақсатына жете алмауына кедергі болған: Қыстың бораны.
3. 1785 жылдың көктемінде Сахарная бекінісін алу кезінде майор Назаровтың қолына тұтқынға түскен сұлтан: Айшуақ;.
4. 1785 жылы ұрыс даласында қаза болған Айшуақ сұлтанның баласы: Атақ сұлтан.
5. 1785 жылдың жазында Кіші жүз старшындарының съезінде қабылданған шешім: Нұралыны тақтан тайдыру туралы.
6. 1785 жылғы съезде Нұралы ханды тағынан тайдыру туралы шешімді қолдаған Кіші жүз руларының саны: 20-ға жуық;.
7. 1786 жылы Нұралы хан жер аударылды: Уфаға.
8. Кіші жүзде хандық билікті жойып, оны отарлауды жүзеге асыру туралы реформасының жобасын дайындаған: барон О.Игельстром.
9. О.И.Игельстромның жобасы бойынша Кіші жүздегі әкімшілік билік берілді: Шекаралық сотқа.

v Шекаралық сот патша шенеуніктерінен және жергілікті топ өкілдерінен құралуы көзделді.

1. Кіші жүздегі Игельстромның жобасы бойынша Шекаралық сот тікелей бағындырылды: Генерал-губернаторға.
2. Сырым Датұлының көздегені жоғарғы әкімшілік басқаруды билер қолына беру.
3. Орынборда шекаралық комиссия құрылды: 1786 жылы.
4. «Қырғыз-қайсақ» қарақшыларын Жем (Ембі) өзеніне дейін ығыстыруға бұйрық берген әскери коллегияның президенті: Г.А.Потемкин.
5. Сырым бастаған көтерілісшілерді талқандау үшін Орал казак әскерінің старшындары Колпаков пен Пономарев бастаған топ жорыққа шықты: 1787 жылғы наурызда.
6. Нұралы хан қайтыс болды: 1790 жылы Уфада.
7. 1791 жылы Орск қаласы маңайында Кіші жүздің ханы болып сайланған: Ералы.
8. Сырымды табаңды түрде қолдаған Айшуақ сұлтанның баласы: Жантөре.
9. Сырымның көтеріліске Орта жүзбен шекаралас аймақтардағы қазақтарды тарту туралы ойын іске асыртпаған: Патша үкіметінің Жем, Ойыл бойында біртіндеп бекіністер тұрғыза бастуы.
10. 1794 жылы Ералы хан қайтыс болғаннан кейін, 1795 жылы Кіші жүзде хан болып сайланған: Есім.
11. Сырым Датұлы көтерілісі кезінде халықтың жағдайын нашарлатқан қысқы жұт болды: 1796-1797 жж.
12. 1797 жылдың наурыз айының 17-сінде Сырым тобы тұтқиылдан шабуыл жасады: Хан сарайына.
13. 1797 жылы наурыз айының 17-сінде С.Датұлы тобы тарапынан өлтірілген Кіші жүз ханы: Есім.
14. Сырым Датұлы бастаған көтеріліс кезінде өлтірілген Кіші жүз ханы: Есім.
15. О.А.Игельстром Кіші жүздегі басқаруды (билікті) беруді көздеді: Хандық кеңеске.
16. Патша үкіметі Сырымды өзіне жақындату үшін: Айшуақ бастаған «Хан кеңесін» құрды.

v «Хан кеңесі» төрт адамнан тұрды және оның құрамына Нұралы ханның бірде-бір ұрпағы енгізілмеді.

1. Патша үкіметінің О.А.Игельстромның реформасын тоқтатып, хандық билікті қайтадан қалпына келтіруге себебші болған оқиға: Францияда король билігінің құлатылуы Ресейде Романовтар әулетіне қарсылық тудыруы.
2. 1797 жылдың күзінде барон О.А.Игельстромның ұсынысына сай патша үкіметі Кіші жүздің ханы етіп бекіткен сұлтан: Айшуақ;.
3. 1797 жылы Сырым Датұлын өкшелей қудалаған Кіші жүздің сұлтаны: Қаратай.
4. Белгісіз себептермен Сырым Датұлы қайтыс болды: 1802 жылы Хиуа хандығы.
5. XVIII ғасырда Башқұрт көтерілісінен кейінгі Еділдің шығыс өңіріндегі ірі халықтық сипаттағы қозғалыс: Сырым Датұлы көтерілісі.
6. Сырым Датұлы басшылығымен болған көтерілісінің басты нәтижесі: 1801 жылдың 11 наурызында патша үкіметінің қазақ руларына Жайықтың оң жағасына өтуіне, малын жаюына рұқсат беруі.

XІХ ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстанның;